گزارش جدیدی از مرکز پژوهشی Pew از تغییر رفتار کاربران آمریکایی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی خبر می‌دهد و براساس داده‌های این موسسه، فضایی «پراکنده‌تر از همیشه» را در این حوزه شاهد هستیم. این روند شباهت زیادی به فروپاشی یکپارچگی رسانه‌های سنتی در دهه‌های گذشته دارد و ممکن است به کاهش قدرت شبکه‌های اجتماعی منجر شود. این تغییر الگو باعث شده شرکت‌ها، برندها و شخصیت‌های عمومی بیش از گذشته برای دسترسی گسترده و پایدار به مخاطبان با چالش مواجه شوند.

این گزارش که براساس نظرسنجی از ۵۰۲۲ بزرگسال آمریکایی بین ۵ فوریه تا ۱۸ ژوئن تهیه شده، نشان می‌دهد یوتیوب، فیس‌بوک و اینستاگرام همچنان ستون‌های اصلی شبکه‌های اجتماعی در آمریکا هستند. به ترتیب ۸۴ درصد، ۷۱ درصد و ۵۰ درصد از پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند از این سه پلتفرم استفاده می‌کنند.

این سه شبکه که در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، زمان بیشتری برای تثبیت جایگاه خود در زندگی دیجیتال مردم داشته‌اند و به همین دلیل بیش از دیگران به بخشی از «روتین رسانه‌ای» کاربران تبدیل شده‌اند.

با این حال کاربران آمریکایی شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش یافته‌اند و پلتفرم ردیت توانسته در همین دوره سهم خود را به شکل چشمگیری افزایش دهد. اکنون ۲۶ درصد از افراد می‌گویند به‌طور منظم از ردیت استفاده می‌کنند؛ این رقم چهار سال پیش تنها ۱۸ درصد بود. ردیت بیشترین محبوبیت را در گروه سنی ۱۸ تا ۲۹ سال دارد و حدود نیمی از این گروه سنی به‌طور مستمر از آن استفاده می‌کنند.

یوتیوب همچنان پلتفرم غالب در میان نوجوانان و جوانان بین ۱۸ تا ۲۹ سال و همچنین افراد ۳۰ تا ۴۹ سال است. داده‌ها نشان می‌دهد ۹۵ درصد نوجوانان و جوانان و ۹۲ درصد گروه میانسال از یوتیوب استفاده می‌کنند. با این حال، تیک‌تاک با سرعت در حال تبدیل‌شدن به یکی از مهم‌ترین شبکه‌ها است به‌طوری که ۶۳ درصد افراد زیر ۳۰ سال به طور منظم از این پلتفرم استفاده می‌کنند و نیمی از آن‌ها روزانه در این پلتفرم فعال هستند. اسنپ‌چت نیز در میان نسل جوان جایگاه قابل توجهی دارد و ۵۸ درصد از افراد زیر ۳۰ سال در این شبکه حضور فعال دارند.

شبکه‌های اجتماعی با شهرت پایین در میان نسل جوان نیز عبارتند از پلتفرم تروث سوشال (شبکه‌ اجتماعی متعلق به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا) و دو رقیب اصلی پلتفرم ایکس یعنی بلواسکای و تردز (شبکه میکروبلاگری شرکت متا) که کمترین میزان استفاده را میان نسل جوان دارند. گزارش مرکز Pew از این نظرسنجی نشان می‌دهد که تنها یک درصد از جوانان می‌گویند از تروث سوشال استفاده می‌کنند و در رابطه بلو اسکای نیز این نرخ شش درصد و برای تردز پانزده درصد است.

یکی دیگر از روندهای مهم، افزایش محبوبیت واتس‌اپ در آمریکا است. سهم کاربران آمریکایی این پلتفرم اکنون به ۳۲ درصد رسیده، در حالی که در سال ۲۰۲۱ این رقم تنها ۲۳ درصد بود. واتس‌اپ به‌ویژه میان کاربران آسیایی‌تبار و لاتین‌تبار محبوبیت بیشتری دارد. با وجود اینکه واتس‌اپ در سطح جهانی از شهرت بالایی برخوردار است و بیش از ۳ میلیارد کاربر دارد، اما در بازار آمریکا شرایط به دلیل محبوبیت بالای آی‌مسیج اپل، پلتفرم پیام‌رسان ویژه این شرکت، متفاوت است و در نتیجه واتس‌اپ سهم کمتری را دارد.

اما نکته مهم‌تر، تاثیر مستقیم شبکه‌های اجتماعی بر مدل‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT و جمینای است. گزارش جدید Muck Rack نشان می‌دهد که مدل زبانی جمینای از شرکت گوگل، بیشترین اتکا را به داده‌های یوتیوب دارد و حتی از متن ویدئوها برای پاسخ‌دهی استفاده می‌کند. در سوی دیگر، پلتفرم ردیت همچنان یکی از اصلی‌ترین منابع دیگر هوش مصنوعی‌ها یعنی ChatGPT، Perplexity و خلاصه‌های هوش مصنوعی موتور جستجوی گوگل است؛ موضوعی که اهمیت شبکه‌های اجتماعی در شکل‌دهی به آینده هوش مصنوعی را به نمایش می‌گذارد.

در نگاه کلی اما این داده‌ها نشان می‌دهد که چشم‌انداز جدید شبکه‌های اجتماعی در آمریکا از دوران پلتفرم‌های یکپارچه که می‌توانستند بخش بزرگی از جامعه را هم‌زمان تحت تاثیر قرار دهند، فاصله گرفته است و حالا هر گروه سنی، اجتماعی و فرهنگی رسانه‌ای متفاوت را ترجیح می‌دهند و همین امر دسترسی به مخاطبان را پیچیده‌تر، پراکنده‌تر و پرچالش کرده است.