احسان سلطانی – پژوهشگر – روزنامه شرق : صنعت موبایل رشد بی‌سابقه‌ای را در ۱۰سال اخیر تجربه کرده و از پوشش یک‌میلیارد مشترک به بیش از ۳/۵میلیارد مشترک (برابر با نیمی از جمعیت کره زمین) با ۸/۱ سیم‌کارت به‌ازای هر کاربر رسیده است.

در جهان هر کاربر مبلغ متوسط پنج‌میلیون‌ریال در سال را هزینه به‌کارگیری موبایل می‌کند. در حالی که نرخ رشد تعداد مشترکان موبایل در کشورهای توسعه‌یافته کند شده، پتانسیل رشد قابل ملاحظه‌ای در کشورهای در حال توسعه در حال ایجادشدن است و در مجموع پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۲۰ بیش از ۸۰۰میلیون مشترک جدید به کاربران فعلی بپیوندند. بخش مهم توسعه صنعت موبایل در کشورهای توسعه‌یافته از حرکت کاربران به‌سمت استفاده از شبکه‌های نسل سوم و نسل چهارم ناشی خواهد شد. اپراتورهای موبایل درجهت توسعه کمی و کیفی (پوشش شبکه و پهنای باند) صنعت موبایل، بیش از یک‌تریلیون‌دلار در شش‌سال اخیر هزینه کرده و انتظار کسب درآمد ۱/۷ تریلیون‌دلاری تا سال۲۰۲۰ را دارند. بیشترین نسبت پوشش موبایل مربوط به قاره اروپا (۷۹درصد کل جمعیت) بوده و پس از آن آمریکای شمالی (۷۰درصد)، آمریکای لاتین (۵۳درصد) و خاورمیانه (۵۰درصد) قرار دارند. در حال حاضر صنعت موبایل روی ۳/۶درصد از تولید ناخالص جهانی تاثیر مستقیم دارد که برآوردها حاکی از رسیدن این سهم به ۵/۱درصد تا سال۲۰۲۰ است. اشتغال ایجاد‌شده در این صنعت ۱۰/۵میلیون‌نفر بوده که تا سال۲۰۲۰ به ۱۵/۴میلیون‌نفر خواهد رسید. تحقیقات نشان می‌دهد بیش از ۱۰۰میلیارد برنامه کاربردی موبایل در سال دانلود می‌شود که فقط در اروپای غربی بیش از ۱۰میلیارددلار درآمد ایجاد می‌کند. در اروپا ۷۵درصد از ترافیک موبایل مربوط به وب‌گردی و ویدئو بوده و ۱۲درصد شامل دانلود فایل می‌شود. میزان مصرف اسمارت‌فون‌ها رشد سریعی خواهد داشت و برآورد می‌شود در سال۲۰۱۷، از ۲۸۹۰میلیون اسمارت‌فون دنیا، ۱۶۴۳میلیون در قاره آسیا، ۳۲۱میلیون در آفریقا و خاورمیانه، ۲۵۴میلیون در اروپای غربی و ۲۲۳میلیون در آمریکای شمالی استفاده شوند.

در ایران شبکه‌های موبایل توسعه زیادی یافته‌اند. طبق داده‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حدود ۶۰میلیون سیم‌کارت فعال (و در حدود همین مقدار سیم‌کارت غیرفعال) در ایران واگذار شده است. با وجود توسعه کمی صنعت موبایل در ایران، از نظر کیفی و به خصوص فناوری‌های جدید برای اتصال پرسرعت اینترنت، هنوز راه بس درازی در پیش است. در آینده توسعه فناوری‌های اینترنت پر‌سرعت و انواع خدمات جنبی و وابسته به آن، مسیر ایجاد درآمد برای اپراتورهای موبایل و ارایه‌دهندگان خدمات ذی‌ربط در ایران خواهد بود. در کنار گسترش شبکه‌های موبایل پر‌سرعت و به‌خصوص نسل چهارم (۴G, LTE) و نسل‌های بعد از آن (از قبیل ۵G)، توسعه ارتباطات موبایل ماشین‌به‌ماشین (M۲M) که دارای کاربردهای بسیار‌وسیع در زمینه‌های متنوع از قبیل صنعتی، دولتی، خانگی، امنیتی، داده‌ها و شخصی است نیز باید مد‌نظر قرار بگیرد که دارای بازار بسیار‌وسیعی خواهد بود. پیش‌بینی‌ها حاکی از سرعت شدید رشد تعداد اتصالات موبایل ماشین‌به‌ماشین از ۳۰۰میلیون فعلی به یک تا دومیلیارد خط موبایل تا سال۲۰۲۰میلادی است.

با وجود شیوع گسترده استفاده از موبایل در ایران، متاسفانه ضمن عدم وجود فرهنگ صحیح به‌کارگیری آن، استفاده‌های بی‌رویه و نامتعارف از آن نیز صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال، می‌توان به ایجاد مزاحمت در اماکن و وسایل نقلیه عمومی با صحبت‌های طولانی و بلند، صدای زنگ بلند و مزاحم، عدم درک بین مرز حریم شخصی و عمومی و تعداد بسیار‌زیاد پیامک‌های تجاری و تبلیغاتی که به‌جای کارکرد اطلاع‌رسانی، جنبه مزاحمت پیدا کرده، اشاره کرد. یکی از دلایل استفاده مفرط و غیرلازم از موبایل در ایران به هزینه استفاده از آن مربوط می‌شود. در ایران بهای موبایل شامل مالیات ناچیزی است و همچنین به کارکرد آن فقط مالیات ارزش‌افزوده (در حال حاضر هشت‌درصد) تعلق می‌گیرد.

کشورهایی که در طی سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۱میلادی، مالیات بر تهیه و استفاده از موبایل را افزایش داده‌اند، به ترتیب شامل ترکیه، پاکستان، سوئد، دانمارک، ایتالیا، اردن، فنلاند، پرتغال، ازبکستان، بنگلادش، انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند، آلمان، تونس، اسپانیا، مالزی، مصر، فیلیپین و اغلب کشورهای اروپای شرقی هستند و در مقابل هند، ایران، چین، آذربایجان، تایلند و اغلب کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی آن را کاهش داده‌اند.

در سال۲۰۱۱میلادی ترکیه با ۶/۴۷درصد سهم مالیات از کل هزینه استفاده، در صدر جدول و ایران با ۱/۵درصد مالیات کمترین مقدار را در جهان به خود اختصاص داده بود. با توجه به افزایش نرخ مالیات ارزش‌افزوده در قبض‌های مالیات به هشت‌درصد در سال‌جاری، باز هم کاربران ایرانی در کنار چین کمترین مالیات را برای استفاده از موبایل در سطح جهان می‌پردازند.