فناوری 5G چه زمانی در دنیای موبایل فراگیر می شود؟
از چند ماه قبل تیتر رسانه های خبری از «5G در راه است» به «5G اینجاست» تغییر کرده. واقعیت اما این است که 5G نه تنها هنوز به بلوغ کامل نرسیده بلکه الزامات و پیچیدگی های آن باعث ایجاد کلاس تازه ای از موبایل ها شده که حتی فراتر از پرچمدارها قرار می گیرند.
5G هیولای جدیدی است و تغییرات چشمگیری را با خود به همراه می آورد، به همین خاطر در کنار مدل های پرچمدار نظیر گلکسی اس ۱۰ شاهد معرفی مدل سازگار با نسل پنجم شبکه ارتباطی هم بوده ایم. این مساله هرچند نمایش قدرت شرکت های بزرگ است اما باعث افزایش بیش از حد تنوع مدل ها و سردرگمی کاربرانی می شود که هنوز از تفاوت مدل های مختلف پرو، پلاس، مکس، پرایم پرو، پرایم پلاس و لایت با نسخه های دیگر به درستی سردر نیاورده اند. بنابرین سوال اصلی این است که چه زمانی شاهد پیاده سازی ماژول های 5G در تمامی پرچمدارها، میان رده ها و حتی مدل های اقتصادی خواهیم بود؟
چرا مدل های 5G از دیگر گوشی های متمایز شده اند؟
5G به عنوان یک لایه ارتباطی افزوده با فناوری های فعلی سازگاری دارد اما پیاده سازی الزامات آن در یک گوشی موبایل ساده نیست. از آنجا که این شبکه از فرکانس ها و طرح های مدولاسیون متفاوتی استفاده می کند، باید فضایی برای اضافه کردن یک مودم جداگانه در موبایل ایجاد شود. در ثانی آنتن های فعلی برای اتصال به نسل پنجم شبکه ها کفایت نمی کنند و باید موارد جدیدی را به دستگاه اضافه کرد. به لطف حساسیت بالای 5G هر مانع فیزیکی می تواند به راحتی ارتباط را مختل کند و در نتیجه بخش بیشتری از فضای محدود موبایل به قبضه آن در می آید.
تراشه جدید و فضای محدود تنها چالش توسعه گوشی های سازگار با 5G نیستند و پس از آنها نوبت به حرارت اضافی می رسد که به معنی نیاز به ایجاد سیستم های دفع حرارت قوی تر است. از طرف دیگر دمای بالا نشانه ای از مصرف بیشتر انرژی است که باید مهندسان بر آن هم غلبه کنند. طبیعتا نخستین راهکاری که به ذهنتان رسیده باتری بزرگتر است اما همانطور که قبلا گفتیم در گوشی های 5G به شدت محدودیت فضا وجود دارد، پس این گزینه را فراموش کنید.
این مساله را در معدود گوشی های سازگار با 5G به عینه دیده ایم، برای مثال گلکسی S10 5G بزرگترین عضو این خانواده است، موتو ماد 5G و وان پلاس ۷ پرو که قرار است نسخه 5G هم داشته باشد، به شدت ابعاد بزرگی دارند. چینی ها در جریان معرفی وان پلاس ۷ پرو مدعی شدند که علی رغم شباهت زیادی ظاهری بین دو نسخه 4G و 5G، اجزا و طراحی داخلی آنها کاملا با هم متفاوت است.
نسخه های 5G مدل پرو پرو به شمار می روند؟
در کنار قطعات ویژه و نیاز به باز طراحی گسترده دلیل دیگری که یک شرکت را به ارائه نسخه های 5G خاص وامی دارد شرایط مختلف کشورها از نظر پیاده سازی زیر ساخت 5G است. برخی کشورها احتمالا تا ۲ یا ۳ سال دیگر هم به مرحله بهره برداری از شبکه نسل پنجم نخواهند رسید، بنابرین عرضه گوشی های 5G در آنها غیرمنطقی است و قطعا با استقبال مواجه نمی شود.
این مساله تا حدودی در مورد ایران هم صدق می کند. سال گذشته همراه اول و ایرانسل تفاهم‌نامه‌هایی را با نوکیا و اریکسون برای توسعه 5G در کشور امضا کردند اما تحریم ها مانع از پیشبرد کامل این پروژه ها شد. با این حال «مرتضی طاهری بخش»، معاون فنی و توسعه شبکه همراه اول به دیجیاتو گفته بود که این اپراتور فناوری 5G را تا سال ۱۴۰۰ در شهرهای بزرگ راه‌اندازی خواهد کرد.
اوایل ماه جاری نیز «محمدجواد آذری جهرمی»، وزیر ارتباطات در توییتر خبر از جلساتی برای آماده‌سازی زیرساخت‌های 5G داد. او تاکید کرد که اگرچه تحریم‌های آمریکا سرعت ایران را برای رسیدن به این موضوع کم می‌کند ولی عزم دولت بر این است که هرچه زودتر این فناوری در ایران راه‌اندازی شود.
چالش های تولید یک گوشی 5G تمامی ندارد و یکی دیگر از آنها هزینه بالای تولید است که باعث شده شرکت ها پرچمدارهایشان را به مدل های معمولی و 5G تقسیم بندی کنند. در حال حاضر گلکسی S10 5G حدود ۱۳۰۰ دلار قیمت دارد اما مدل پلاس این خانواده ۳۰۰ دلار ارزانتر تمام می شود. هرچند نمایشگر مدل S10 5G کمی بزرگتر است و یک سنسور اضافه دارد اما بخش عمده هزینه به سازگاری آن با شبکه نسل پنجم برمی گردد.
تا کنون عاشقان گوشی با پرداخت هزینه ای بیشتر مستقیما سراغ بهترین پرچمدار می رفتند تا از آخرین فناوری ها بهره مند شوند. حالا اما اوضاع فرق کرده و در کنار پرچمدارها سر و کله گوشی های سازگار با 5G هم سبز شده که عمدتا به جز سازگاری با شبکه نسل پنج مزیت خاص دیگری ندارند. این افراد حالا باید از خود بپرسند آیا من به 5G نیاز دارم؟ اصلا در محل زندگی من این سرویس ارائه می شود؟ اگر جواب مثبت است آیا این اتفاق تا قبل از معرفی پرچمدار بعدی رخ می دهد؟
به نظر نمی رسد این چندپارچگی به این زودی ها مرتفع شود. سامسونگ سال گذشته تنها یک مدل گلکسی نوت معرفی کرد (فارغ از نسخه های با حافظه داخلی مختلف) اما امسال ظاهرا چهار مدل مختلف از آن در راهند؛ دو مدل در ابعاد مختلف و هر کدام با یک همراه 5G! اما این تنوع بیش از حد و سردرگمی کاربران تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟
قلمروی 5G فعلا مه‌آلود است!
شکی نیست که نهایتا حتی گوشی های اقتصادی ۱۰۰ دلاری محبوب در بازار ایران هم با 5G سازگار می شوند اما مدت زیادی تا آن زمان باقی مانده. مسیر توسعه 5G نسبت به پیشینیان آن طولانی تر، پیچیده تر و سنگلاخی تر است. کمپانی های پرچمدار توسعه زیر ساخت، سخت افزار و نرم افزار این قلمرو چند غول فناوری هستند که هواوی به عنوان بزرگترین آنها فعلا به گوشه رینگ کشانده شده است.
پیش از این «دویچه تلکام»، بزرگترین کمپانی مخابراتی اروپا هشدار داده بود در صورتی که ناچار به کنار گذاشتن محصولات هواوی از تجهیزاتش شود، ارائه خدمات جدید برای دو تا سه سال به تعویق خواهد افتاد.
با کنار رفتن هواوی بخش بزرگی از بار روی دوش کوالکام و تا حدودی مدیاتک قرار گرفته. هرچند کمپانی آمریکایی X55 را به عنوان نسل دوم مودم های 5G معرفی کرده اما این محصول هم از نظر ابعاد و کارایی نسبت به نسل قبل چندان دستخوش تغییر نشده است. تا زمانی که این مودم به اندازه ای کوچک نشود که بتوان آن را روی چیپست کار گذاشت، عدم یکپارچگی و عرضه مدل های متنوع از موبایل ها به قوت خود باقی خواهد ماند، مساله ای که شاید سال آینده و با معرفی گوشی های مجهز به چیپست اسنپدراگون ۸۵۶ مرتفع شود. این تراشه که سامسونگ تولید آن را برعهده دارد طی ماه های آینده معرفی می شود، اما عرضه گوشی های مجهز به آن طی سال ۲۰۲۰ عملی خواهد شد.
هرچند ممکن است شرکت های مختلف رویکردهای متفاوتی را در پیش بگیرند، برای مثال سامسونگ پرچمدار بعدی سری گلکسی اس را تنها در قالب مدل 5G عرضه کند اما شرکتی مثل شیائومی با توجه به مدل کسب و کارش ترجیح می دهد در کنار نسخه 5G مدلی معمولی و ارازنتر از پرچمدارهایش را نیز در بازارهای کمتر توسعه یافته عرضه کند.
پیش بینی اوضاع پس از ۲۰۲۰ کمی دشوار است اما شرکت هایی سخت افزاری همزمان در حال تلاش برای دستیابی به لیتوگرافی ۵ نانومتری هم هستند که به معنی بهبود کارایی و در عین حال کاهش مصرف انرژی و ابعاد چیپست است. احتمالا اواخر سال ۲۰۲۰ (پاییز ۹۸) فناوری کوالکام آنقدر پیشرفت کرده که توانایی تعبیه نسل سوم مودم 5G روی چیپست را پیدا کند.
در صورتی که کوالکام به این موفقیت دست پیدا کند، گوشی ها به صورت پیش فرض با قابلیت پشتیبانی از 5G از راه می رسند. دستگاه های این چنینی تا سال ۲۰۲۱ از راه نخواهند رسید اما از آن زمان شاهد افزایش یکپارچگی و عادی شدن اوضاع خواهیم بود.
یکی دیگر از فاکتورهای مهمی که بیشترین تاثیر را روی بازار گوشی دارد و نباید از آن غافل شد اپل است. بر اساس گمانه زنی ها فعلی این کمپانی آیفون های 5G را در سال آینده میلادی عرضه خواهد کرد هرچند ممکن است مدل XR تنها از 4G پشتیبانی کند. این مساله مهر تایید دیگری بر این فرضیه است که 5G در حال حاضر تنها یک قابلیت تجملی برای پرچمدارهای پر زرق و برق است و نباید چندان روی آن حساب کرد.
انتظار می رود که تا اواخر ۲۰۲۰ و اوایل ۲۰۲۱ (پاییز و زمستان سال آینده) پوشش 5G تا حد زیادی گسترش پیدا کرده و سرویس های بسیاری از ماشین های خودران گرفته تا گوشی های هوشمند از مزایای آنها بهره مند شوند. در این صورت چندپارچگی و تنوع بیش از حد بین گوشی ها از بین رفته و شاهد عرضه مدل های 5G در سطوح مختلف بازار موبایل خواهیم بود.