روایت پنج برابری از سهم بازار اسنپ
ایده‌هاب، پلتفرم سرمایه‌گذاری اکوسیستم استارت‌اپی که هراز چندگاهی نیز گزارش‌هایی از وضعیت سهم بازار و ارزش شرکت‌های فعال در این بازار را منتشر می‌کند، به تازگی گزارشی از وضعیت سهم دو تاکسی اینترنتی اصلی بازار حمل‌ونقل هوشمند کشور یعنی اسنپ و تپسی منتشر کرده است؛ گزارشی که با مشخص کردن ارزش اسنپ و تپسی با استفاده از فرمول‌ها و روش‌های مشخص خبر ساز شد. ایده‌هاب در این گزارش سهم اسنپ از تعداد سفر را در دو سناریو بین ۸۵ تا ۹۰ درصد برآورد کرده و از سمت دیگر سهم تپسی را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد اعلام کرده است. در نهایت نیز ایده‌هاب با استفاده از فرمول‌های بین‌المللی و همچنین مقایسه با نمونه شرکت‌های خارجی، ارزش اسنپ (با ۸۵درصد سهم) را بین ۷ هزار و ۳۰۰ تا ۸ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان و ارزش تپسی (با ۱۵ درصد سهم) بین ۸۰۰ تا یک هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تخمین زده است. براین اساس ، گزارش ایده‌هاب حکایت از ارزش پنج برابری اسنپ در برابر تپسی را دارد.
ایده‌ها هدف اصلی خود برای انتشار این گزارش را راهنمایی و آگاه‌سازی علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپها اعلام کرده است. اگرچه این شرکت در مقدمه گزارش خود تاکید کرده که تمام تلاش برای ارائه اطلاعات دقیق در این گزارش را به کار گرفته؛ اما این گزارش «متضمن هیچ‌گونه تضمین یا اظهاری از سوی ایده‌هاب، چه صریح و چه ضمنی در رابطه با صحت و دقت اطلاعات ارائه شده نیست.»
ایده‌هاب گفته است که ارقام و داده‌های استفاده شده در این گزارش از منابع موثق شامل تحقیقات میدانی استاندارد، گزارش‌های رسمی شرکت‌ها، گزارش‌های صنعت و دیگر منابع معتبر و قابل استناد بین‌المللی جمع‌آوری شده و فرضیات مطرح شده در گزارش نیز با استفاده از روش‌های تخصصی و علمی محاسبه و راست‌آزمایی شده‌اند.
۷۲۰ میلیون سفر سالیانه
در قدم اول این گزارش، ایده‌هاب میزان سفر و سهم بازار اسنپ و تپسی از بازار تاکسی‌های آنلاین را مشخص کرده است. طبق تخمین ایده‌هاب، روزانه حداکثر ۲ تا ۲.۵ میلیون سفر در کشور توسط دو پلتفرم اسنپ و تپسی انجام میشود که ایده‌هاب در محاسبه‌های خود تعداد ۲ میلیون سفر روزانه را ملاک قرار داده است. البته در این گزارش تاکید شده که با توجه به شیوع ویروس کرونا این تعداد سفر روزانه کاهش داشته و مدت زمانی نیاز است تا دوباره تعداد سفرهای اسنپ و تپسی به این میزان عدد برسد.
ایده‌هاب تخمین زده که در مجموع سالیانه ۷۲۰ میلیون سفر توسط سرویس‌های اصلی تاکسی اینترنتی یعنی اسنپ و تپسی انجام میشود.
در این گزارش آمده که با فرض ۳۶۰ روز در سال، در مجموع سالیانه حدود ۷۲۰ میلیون سفر توسط سرویس‌های تاکسی اینترنتی اسنپ و تپسی انجام میشود. براساس تحقیقات میدانی ایده‌هاب، بین ۱۰ تا ۱۵ درصد این سفرها متعلق به تپسی و در نهایت باقی سهم متعلق به اسنپ است. ایده‌هاب تاکید کرده که برای اعتبارسنجی یافته‌های تحقیق میدانی خود از روش‌های دیگری مانند سهم صدا (Share of Voice) در گوگل از طریق اندازه‌گیری دفعات جست‌وجوی آنلاین و در توئیتر به تعدد اشاره‌های کاربران به کلید واژه‌های مرتبط با هر یک از پلتفرم‌های تپسی و اسنپ مورد بررسی متقابل قرار گرفته است.
در حالی این گزارش سهم تپسی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد اعلام میشود که پیشتر و در تابستان میلاد منشی‌پور، مدیرعامل تپسی در برنامه گفت‌وگوی شبانه‌های پیوست اعلام کرد که این تاکسی اینترنتی بین ۳۵ تا ۴۰ درصد این بازار را در اختیار دارد. همچنین منشی‌پور در گفت‌وگوی اخیر خود با پیوست به بهانه قرارگرفتن نمادش در فرابورس، در واکنش به ادعای اسنپ مبنی بر داشتن سهم ۸۵ درصدی از این بازار، اعلام کرد که وارد شدن این شرکت به بازار سرمایه میزان سهم و ارزش این شرکت را به صورت شفاف مشخص خواهد کرد.
ارزش ریالی سفرها
این گزارش در ادامه سعی کرده میانگین ارزش ریالی هر سفر را هم مشخص کند. براساس ادعای شرکت‌های تاکسی اینترنتی از جمله اسنپ و تپسی، آنها برای محاسبه قیمت سفرهای خود از الگوریتم هوشمند قیمت‌گذاری است. در این الگوریتم قیمت‌گذاری تابع عاملی چون زمان سفر، مسافت سفر و مکان درخواست سفر (موثر ومتاثر از نسبت عرضه و تقاضا) است. ایده‌هاب برای رسیدن به ارزش ریالی هر سفر از ۵ روش از جمله تماس با ۱۰۰ نفر در هر ناحیه کشور به صورت تصادفی، درخواست از کاربر برای اعلام قیمت ۱۰ سفر آخر و محاسبه میانگین قیمت سفر در هر ناحیه استفاده کرده است.
ایده‌هاب ارزش ریالی سفرهای اسنپ و تپسی را هم مشخص کرده است.
براین اساس میانگین قیمت سفر در کل کشور ۱۳ هزار تومان ، در تهران ۲۱ هزارتومان و سایر ناحیه‌ها به جز تهران ۱۰هزارتومان است. در نهایت با توجه به این میانگین ایده‌هاب مشخص کرده که اگر سهم اسنپ از بازار ۸۵ درصد باشد، مجموع ارزش سفرهای انجام شده در سال این پلتفرم ۷.۹۵۶ میلیارد تومان و اگر سهم آن طبق سناریو دوم ۹۰ درصد باشد، ارزش سفرهای انجام شده در سال اسنپ برابر با ۸.۴۲۴ میلیارد تومان است. در آن سوی میدان نیز محاسبات ایده‌هاب نشان می‌دهد که اگر سهم تپسی را ۱۵ درصد در نظر بگیریم، ارزش سفرهای انجام شده در سال این پلتفرم برابر با ۱.۴۰۴ میلیارد تومان و اگر سهم آن ۱۰ درصد باشد ارزش سفرهای انجام شده آن ۹۳۶ میلیارد تومان است.
درآمد پلتفرم‌های تاکسی آنلاین
با توجه به این برداشت سهم از بازار اسنپ و تپسی و همچنین میانگین ارزش ریالی هر سفر، درآمد این دو پلتفرم از سفرها به چه میزان است؟ براساس تحقیقات میدانی ایده‌هاب، کارمزد دریافتی از رانندگان پلتفرم اسنپ و تپسی ۱۵ درصد ارزش ریالی هر سفر تعیین شده است. براین اساس ایده‌هاب مشخص کرده که درآمد خلاص سالانه اسنپ در سناریو اول یعنی داشتن ۸۵ درصد سهم از بازار و با کارمزد ۱۵ درصد از هر سفر برابر با ۱.۱۹۳ میلیارد تومان است و این میزان درآمد با داشتن سهم ۹۰ درصدی و کارمزد ۱۵ درصدی از هر سفر به رقم ۱.۲۶۴ میلیارد تومان می‌رسد. اما درآمد خالص سالانه تپسی براساس محاسبات ایده‌هاب با داشتن ۱۵ درصد سهم بازار و دریافت کارمزد ۱۵ درصدی از هر سفر ۲۱۰ میلیارد تومان برآورد شده و اگر سهم تپسی از بازار ۱۰ درصد باشد، همراه با کارمزد ۱۵ درصدی از هر سفر این میزان درآمد خالص سالیانه به ۱۴۰ میلیارد تومان می‌رسد.
درآمد سالانه اسنپ و تپسی با در نظر گرفتن ۱۵ درصد کارمزد از هر سفر.
اسنپ و تپسی چقدر ارزش دارند؟
ارزش‌گذاری شرکت‌ها در ایران به یک معادله چند مجهولی تبدیل شده که در نهایت هم با کمک گرفتن از فرمول‌های مختلف تا کنون حل نشده است. حتی بسیاری از کارشناسان اقتصادی مشکل بازار سرمایه در شناخت ارزش دارایی‌هایی غیرمادی این شرکت‌ها و ارزش‌گذاری دقیق این دارایی‌ها را عامل تاخیر ورود شرکت‌های استارت‌آپی به بورس اعلام می‌کنند. ایده‌هاب در گزارش خود با اتکا به نظر متخصصان نوشته است که ارزش‌گذاری با استفاده از روش ضرایب درآمد و با توجه به سودآور نبودن کسب و کارهای استارت‌آپی و امکان‌پذیر نبودن استفاده از ضرایب سود، یکی از ساده‌ترین، قابل اتکاترین و متداول‌ترین روش‌های ارزش‌گذاری است. ایده‌هاب تاکید کرده، تلاش شده هر یک از دو پلتفرم اسنپ و تپسی با استفاده از مرتبط‌ترین ضرایب درآمد خود ارزش‌گذاری شوند.
علاوه بر این ایده‌هاب در گزارش خود یادآور شده که برای به دست‌آوردن ارزش اسنپ و تپسی از طریق ضرایب درآمد، به ضرایب درآمد استارت‌آپ‌های مرتبط ماانند اوبر، لیفت، گرب، Ola و کریم در زمان سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، عرضه اولیه سهام و پس از آن عرضه اولیه نیز توجه کرده است. به باور ایده‌هاب این استارت‌آپها نمونه مشابه اسنپ و تپسی در سطح جهان هستند که می‌توانند معیار خوبی برای تعیین ضریب درآمد باشند. در نتیجه ایده‌هاب ۴ معیار را برای ارزش‌گذاری اسنپ و تپسی در زمان عرضه اولیه در نظر گرفته است:
سهم بازار ۸۵ تا ۹۰ درصدی اسنپ – ۱۰ تا ۱۵ درصدی تپسی
میانگین ارزش ریالی ۱۳هزار تومانی هر سفر
دریافت کارمزد ۱۵ درصد به عنوان درآمد خالص تاکسی‌های آنلاین
ضرایب درآمد ۶.۲ تا ۷.۵ برای اسنپ و ۳.۸ تا ۷.۵ برای تپسی (باتوجه به میانگین ضرایب درآمد اوبر، لیفت و گرب در زمان سرمایه‌گذاری خصوصی و عرضه اولیه )
با کمک این معیار‌ها ارزش‌گذاری اسنپ و تپسی از نظر ایده‌هاب و براساس دو سناریو سهم بازار این دو پلتفرم مشخص شده است. براساس گزارش ایده‌هاب اگر در سناریو اول سهم بازار اسنپ ۸۵ درصد و تپسی ۱۵ درصد در نظر گرفته شود؛ اسنپ با کمترین ضریب درآمد یعنی ۶.۲ (ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی اوبر) حداقل ۷ هزار ۳۰۰ میلیارد تومان و با بیشترین ضریب درآمد یعنی ۷.۵ (ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی گرب) حداکثر ۸هزار و ۹۰۰میلیارد تومان ارزش خواهد داشت. حالا اگر تپسی ۱۵ درصد سهم از بازار داشته باشد با کمترین ضریب درآمد ۳.۸ (ضریب درآمد لیفت پس از عرصه اولیه) حداقل۸۰۰ میلیارد تومان و با بیشترین ضریب درآمد یعنی ۷.۵ ( ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی گرب) حداکثر یک هزار و ۶۰۰میلیارد تومان ارزش خواهد داشت.
این نمودارها ارزش اسنپ با سهم ۸۵ درصدی و تپسی با سهم ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد.
اما در سناریو دوم در صورت داشتن سهم بازار ۹۰ درصدی برای اسنپ و ۱۰ درصدی برای تپسی این نتیجه از نظر ایده‌هاب به دست میاید: اسنپ با کمترین ضریب درآمد ۶.۲ (ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی اوبر) حداقل ۷هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان و با بیشترین ضریب درآمد ۷.۵ (ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی گرب) حداکثر ۹هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان ارزش خواهد داشت. همچین تپسی با کمترین ضریب درآمدی یعنی ۳.۸ ( ضریب درآمد لیفت پس از عرضه اولیه) حداقل ۵۳۰ میلیارد تومان و با بیشترین ضریب درآمد ۷.۵ (ضریب درآمد سرمایه‌گذاری خصوصی گرب)حداکثر ۱هزار میلیارد تومان ارزش خواهد داشت.
ارزش اسنپ و تپسی با داشتن سهم به ترتیب ۹۰ درصدی و ۱۵ درصدی از بازار تاکسی‌های اینترنتی.
باید دید با ورود قریب‌الوقوع تپسی به بورس و انتشار رسمی گزارش‌های مالی این شرکت، داده‌ها و فرضیات اخیر ایده‌هاب چقدر تایید خواهد شد و آیا واقعا بازارحمل‌نقل شهری ایران همین حالا هم دارای یک صدرنشین بلامنازع است.