از سال‌ها پیش و آغاز توسعه شبکه‌های موبایلی در کشور، همواره نصب آنتن‌های جدید، خصوصا در مناطق مسکونی، چالشی جدی برای اپراتورهای تلفن‌همراه بوده است. از طرفی اپراتورها برای رفع مشکل آنتن‌دهی، چاره‌ای جز اضافه کردن آنتن‌های جدید ندارند و از طرف دیگر بسیاری از مردم با نگرانی از تاثیر تشعشات آنتن‌ها مانع نصب آنتن‌های جدید در محل‌های موردنیاز می‌شوند و همین امر موجب اختلال در پوشش دهی کامل شبکه موبایلی می‌شود.

 

براساس داده‌های ارائه شده از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تعداد کل شکایت‌های ثبت شده در رابطه با مشکلات پوشش‌دهی آنتن موبایل، از زمان راه‌اندازی این سامانه حدود ۱۰۲ هزار و ۷۰۰ مورد بوده است. درحالی‌که تعداد شکایت‌های ثبت شده در رابطه با نگرانی از تاثیر منفی تشعشات آنتن‌های موبایل، تعداد ۴۸۷۳ مورد بوده است که تاکنون ۳۳۲۴ مورد از آنها مورد بررسی قرار گرفته و خاتمه یافته‌اند.

 

 توازن پوشش‌دهی و ایمنی

به‌طور کلی اپراتورها به‌منظور تامین ظرفیت، افزایش کیفیت شبکه، افزایش پوشش رادیویی (آنتن‌دهی) و ایجاد تجانس در آنتن‌دهی برای تداوم در آنتن‌دهی حین حرکت کاربر، اقدام به راه‌اندازی سایت‌های جدید می‌کنند. اما همواره برای افزایش کیفیت شبکه نیاز به احداث سایت جدید نیست و با بهینه‌سازی پارامترهای مختلف هر سایت، می‌توان نسبت به افزایش کیفیت ارتباطات ایجاد شده اقدام کرد، مگر در نقاط کور که نیاز به احداث سایت جدید پیدا می‌شود.

 

سید حسن سیدموسوی، مشاور مدیرعامل همراه اول در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: از سال ۹۵ تا آبان ماه امسال، حدود ۱۸۷۰ شکایت از نصب آنتن‌های موبایل در مناطق مسکونی داشته‌ایم که نسبت به نصب این آنتن در نزدیکی منزلشان ابراز نارضایتی کرده‌اند. این درحالی است که هر سایت به ازای هر اپراتور مستقر در آن، سرویس دهی به ۲ تا ۴ هزار مشترک را برعهده دارد. وی تاکید می‌کند: تاکنون حدود ۱۲۰ بهینه‌سازی را در سایت‌های نقاط مختلفی از کشور انجام داده‌ایم که برخی از اینها، نیاز به احداث سایت جدید و اضافه کردن آنتن را مرتفع می‌کنند و برخی دیگر از آنها بنا به خواست نهادهای کنترل استانداردها، تغییراتی را در برخی شرایط اعمال می‌کنند.

 

وی با اشاره به منافع عامه مردم از راه‌اندازی سایت‌ها و آنتن‌های موبایل در برخی مناطق می‌گوید: متاسفانه در برخی موارد شاهد شایعه‌پراکنی‌هایی از سوی بنگاه‌های معاملات ملکی هستیم که با مانور دادن بر تاثیرات منفی نصب آنتن در یک منطقه، در تلاش برای کاهش دادن قیمت املاک در آن مناطق هستند و از این مورد منافع بسیاری کسب می‌کنند. مشاور مدیرعامل همراه اول تاکید می‌کند که نارضایتی‌های برخی مردم، تنها مانع توسعه شبکه ارتباطی نیست. وی با اشاره به چالش‌هایی که گاهی در ارتباط با شهرداری‌های مناطق به وجود می‌آید یا تاثیر تحریم‌ها در تامین تجهیزات فنی موردنیاز برای راه‌اندازی سایت‌های جدید می‌گوید: چنین مواردی از دیگر چالش‌های اپراتورها در توسعه خدمات است که گاهی باعث کند شدن روند بهبود شرایط می‌شود. سیدموسوی با تاکید بر اهمیت اطلاع رسانی درست درباره جوانب مختلف نصب آنتن‌های جدید می‌گوید: تعامل نهادها و سازمان‌های مختلف با اپراتورهای همراه می‌تواند موجب تسهیل پیشبرد پروژه‌ها و بهبود خدمات ارتباطی ارائه شده به‌کاربران شود. سهیل هاشمی، از متخصصان حوزه بیوالکترومغناطیس در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: بحث اثرگذاری منفی آنتن‌های موبایل بر سلامت افراد موضوعی پرچالش است که در محافل علمی هنوز اتفاق‌نظر کاملی در مورد آن وجود ندارد. ولی به‌طور کلی چنانچه استانداردهای جهانی و محدودیت‌های توانی تعریف شده در رابطه با آنتن‌ها رعایت شوند، احتمال هرگونه اثرگذاری منفی بر سلامت افراد به حداقل می‌رسد. وی تاکید می‌کند براساس تحقیقات انجام شده، تشعشع‌های بین نیم تا ۱۰ وات بر متر مربع، محدوده استانداردی است که میزان تشعشع امن برای سلامت انسان به حساب می‌آید. عامل تاثیرگذار دیگر مدت زمان قرار گرفتن فرد در معرض تشعشع است. اینکه مثلا آن مکان محل سکونت فرد باشد و مدتی طولانی در معرض تشعشع آن ناحیه قرار گیرد یا مثلا یک محل پرتردد از شهر باشد که فرد صرفا چند دقیقه از آن محل گذر می‌کند.

 

با این توضیحات و با فرض اینکه آنتن‌های موبایل به‌کار رفته بسته به مکان مورد استفاده بین ۲۰ تا ۱۰۰ وات توان دارند، هاشمی به توضیح محدوده فاصله امن تشعشع آنتن‌ها برای انسان‌ها می‌پردازد و می‌گوید: به شرطی که آنتن‌های به‌کاررفته استاندارد و در جهت درستی نصب شده باشند، براساس مقالات علمی فاصله بین ۵ تا ۱۰ متری فاصله بی‌خطری برای انسان‌ها محسوب می‌شود. وی افزود: در نقاط مختلف دنیا برای افزایش ضریب اطمینان سعی می‌کنند آنتن‌ها در محدوده ۲۰متری محل‌های مسکونی نصب شوند و در صورتی که ساختمانی در معرض تابش عمودی تشعشات این آنتن قرار گیرد، بهتر است فاصله بین ۲۵ تا ۳۰ متر افزایش داده شود؛ که در صورت افزایش تعداد آنتن‌های اطراف، این اعداد تغییر خواهند کرد.

 

 سامانه اندازه‌گیری تشعشعات دکل‌های تلفن‌همراه

با هدف افزایش شفافیت‌های اطلاعاتی و کاهش نگرانی‌های مردم از این موضوع، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور به‌عنوان یکی از نهادهای کنترل کیفیت و استانداردهای شبکه ارتباطات کشور، اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای کرده است تا مردم بتوانند اندازه‌گیری شدت امواج الکترومغناطیس و میزان تشعشعات حاصل از دکل‌های تلفن‌همراه را رصد کنند.

 

با راه‌اندازی سامانه اندازه‌گیری تجمعی شدت امواج الکترومغناطیس توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اپراتورهای تلفن‌همراه موظف شده‌اند قانون حفاظت از تشعشعات و سلامت کاربران خود را رعایت کنند و به همین منظور سامانه اندازه‌گیری تجمعی شدت امواج الکترومغناطیس به‌منظور پایش تشعشعات تجهیزات رادیویی مطابق حدود استاندارد ملی ایران به شماره ۸۵۶۷ و کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر پرتوهای غیر یون ساز (ICNIRP)، با نصب ۷۰ ایستگاه ثابت در شهر تهران و ۱۸ ایستگاه ثابت در شهر شیراز راه‌اندازی شده است. مطابق استانداردهای اعلام‌شده، حدود پرتوگیری امواج الکترومغناطیسی ۲۸ ولت بر متر است که در نمودار مربوط به هر ایستگاه، به‌صورت خط‌چین قرمز مشخص شده است. در  مراجعه به این سامانه به آدرس emfs.cra.ir در سایت تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) و انتخاب ناحیه موردنظر، تاریخ شروع و خاتمه‌ بازه موردنظر برای بررسی شدت میدان انتخاب شده و داده‌ها براساس بازه‌ انتخابی فیلتر می‌شود. پس از آن، مقادیر بیشینه، کمینه و متوسط اندازه‌گیری در بازه انتخابی برای ایستگاه موردنظر نمایش داده می‌شود و همچنین امکان نمایش و نشان ندادن آن بر روی سطح استاندارد و گراف خروجی با این ابزار وجود دارد.

 

کاربران می‌توانند پس از مشاهده‌ میزان اندازه‌گیری‌شده، سطح استاندارد مصوب برای شدت میدان الکترومغناطیس براساس استاندارد ملی و ICNIRP که بین ۳۰۰ کیلو هرتز تا ۱۸ گیگا هرتز را روی گراف مشاهده کنند و از کمتر بودن این میزان نسبت به حد استاندارد اطمینان حاصل کنند و چنانچه میزان نمایش‌داده‌شده از استانداردی که مشخص شده بیشتر باشد، می‌توان در سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات، در این زمینه شکایت کرد.