پلتفرم‌های سلامت آنلاین در اولویت ساماندهی قرار گرفتند
مشکلات پلتفرم‌های آنلاین خدمات پزشکی که جدیدترین مورد از مشکلات سکوهای ارائه خدمات است، با تلاش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی برای ساماندهی این کسب‌وکارها و احراز هویت و صلاحیت تامین‌کنندگانی که روی این سکوها خدمات عرضه می‌کنند، در حال رفع شدن است و معاون تسهیل تجاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی می‌گوید اجرای دستورالعمل مربوط به این دسته از پلتفرم‌ها در ماه جاری، نهایی خواهد شد.
اعلام ممنوعیت فروش دارو توسط کسب‌وکارهای آنلاین حوزه بهداشت و درمان که جدیدترین مشکل این سکوها در ارائه خدمات بود با واکنش اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی روبه‌رو شد و در همان حال مرکز توسعه تجارت الکترونیکی از دستیابی به توافق‌هایی با وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی خبر داد که براساس آن امکان احراز صلاحیت ارائه‌دهندگان خدمات بر بستر پلتفرم‌ها، فراهم میشود. اکنون محمدجواد هادی، معاون تسهیل تجاری و توسعه کاربردهای مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به پیوست می‌گوید، دستورالعمل ساماندهی فروشگاه‌ها و سکوهای اینترنتی در حال اجرایی شدن است و به زودی نهایی میشود.
قدم به قدم
تدوین دستورالعملی برای ساماندهی فروشگاه‌ها و سکوهای اینترنتی با رواج ارائه خدمات آنلاین از سوی پلتفرم‌های مختلف و به تبع آن ایجاد محدودیت‌هایی از سوی حاکمیت برای فعالیت آنها در سال ۹۸ در دستور کار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی قرار گرفت و در نهایت دستورالعمل ساماندهی فروشگاه‌ها و سکوهای اینترنتی مرداد ماه سال گذشته (۱۳۹۹) ابلاغ شد.
دستورالعملی که حال به عنوان اساس فعالیت پلتفرم‌ها از آن یاد میشود در ابتدا قرار بود به شکل یک آیین‌نامه برای تصویب نهایی به هیات دولت ارائه شود و از آن طریق به بخش‌های مختلف و دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شود؛ اما این سیاست در نهایت از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کنار گذاشته شد؛ چرا که طبق گفته محمد جواد هادی، معاون تسهیل تجاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، احتمال اینکه اجرای یک بسته الزامات در یک دوره محدود برای تمامی کسب و کارها نه تنها برای بخش خصوصی مشکل آفرین میشود؛ بلکه احتمال اینکه دولت نیز برای اجرای آن با چالش مواجه شود وجود دارد. از همین رو تصمیم گرفته شد تا با توجه به دغدغه‌های حاکمیتی و یک چارچوب کلی، سیاست‌های مورد نظر در خصوص پلتفرم‌ها را طبقه‌بندی و به تدریج اجرایی کنیم.
هادی در این مورد به پیوست گفت: «در واقع برنامه‌ریزی‌ای که ما سال گذشته انجام دادیم این بود که این کار را گام به گام و بسته به ظرفیت، گنجایشی که وجود دارد و بسته به اولویت این موارد را برای کسب‌وکارها لازم الاجرا کرده و طی بازه‌های زمانی و بسته به اولویت آنها را پیاده‌سازی کنیم.»
او با اشاره به اینکه یک بخش مهم رابطه بین خود پلتفرم با تامین کننده است، توضیح داد: «هر چند این بخش برای خود پلتفرم‌ها از اهمیت به‌سزایی برخوردار است اما مهم‌ترین چالش کسب و کارها در شرایط فعلی نامفهوم بودن دغدغه حاکمیتی و درک چالش‌های پیش‌رویشان است چرا که دغدغه‌های حاکمیتی در نهایت منجر به تعطیل شدن و بروز مشکلاتی برای آنان میشود.»
او در توضیح این موضوع گفت: « ارتباط پلتفرم‌های حوزه سلامت با وزارت بهداشت، پلتفرم‌های حوزه گردشگری با وزارت گردشگری و حوزه بلیط با سازمان هواپیمایی و… از جمله چالش هایی است که کسب و کارها را متضرر کرده یا گاهی با مشکل فیلترینگ مواجه می‌کند.»
اولویت‌بندی کسب‌وکارها
واقعیت این است که در نظر گرفتن پلتفرم‌های آنلاین مختلف و اهمیت بیشتر فعالیت برخی از آنها، اهمیت اولویت‌بندی ساماندهی این پلتفرم‌ها را مشخص می‌کند. به طور مثال ساماندهی حوزه سلامت به عنوان حوزه‌ای که با سلامت و جان مردم گره خورده است، اهمیت ویژه داشته و به گفته مسئولان مربوطه در اولویت اول ساماندهی قرار دارد. حوزه دارو و گردشگری هم در اولویت‌های بعدی قرار داده شده است.
هادی گفت: «ما در حال حاضر پلتفرم‌ها را بسته به حوزه‌های کالا و خدمتی که فعالیت دارند دسته‌بندی کرده و نگاهمان این است که به طور مثال اگر پلتفرمی قصد دارد در حوزه سلامت و مشاوره پزشکی فعالیت کند، بستری فراهم کنیم تا دغدغه‌های وزارت بهداشت در این خصوص را برآورده کنیم چرا که سلامت و جان مردم درگیر آن است و اگر دغدغه‌های حاکمیتی برطرف نشود احتمال اینکه پلتفرم‌ها بتوانند آزادنه فعالیت کنند وجود نخواهد داشت.»
به گفته معاون تسهیل تجاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، وزارت بهداشت در این باره دغدغه‌های سختگیرانه‌ای دارد و معتقد است که پلتفرم‌های سلامت باید خود صلاحیت پزشکی یا داروخانه‌ای باشند، چیزی که ممکن نیست و مالکان پلتفرم ها معمولا فنی و مهندسی هستند و افراد روی این پلتفرم فعالیت می‌کند باید الزاماتی را رعایت کند. از همین رو این مرکز بین پلتفرم‌ها و نهادهای حاکمیتی سازوکاری برای تعدیل این موارد ایجاد کرده است.
پلتفرم‌ها را بسته به حوزه‌های کالا و خدمتی که فعالیت دارند دسته‌بندی کرده و نگاهمان این است که به طور مثال اگر پلتفرمی قصد دارد در حوزه سلامت و مشاوره پزشکی فعالیت کند، بستری فراهم کنیم تا دغدغه‌های وزارت بهداشت در این خصوص را برآورده کنیم
محمد جواد هادی، معاون تسهیل تجاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی
او با بیان اینکه الزامات تامین‌کنندگان کالا و خدمات سکوها قدم اول این مرکز است و این الزامات بسته به اولویت‌ها و حوزه فعالیت جلو برده شده‌اند، گفت: «احراز هویت پایه بحث ماست، مسئله بعدی احراز صلاحیت است و در مرحله بعدی در خصوص برخی کالاهای خاص مانند خودرو و ملک ممکن است احراز خود کالا نیز وجود داشته باشد.»
هادی با تاکید بر اینکه ما پیش از این ابلاغیه دستورالعمل ضوابط کلی را که شامل احراز هویت و صلاحیت و مبنای آن بحث قیمت‌گذاری بود، ابلاغ کرده بودیم اما این مصوبه عام بود، گفت: «از سال گذشته با اولویت‌بندی مد نظرمان مانند حوزه سلامت و مخصوصا کسب‌وکارهایی که در حال آسیب دیدن هستند، وارد موضوع شدیم و با سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت هم در این زمینه توافق خوبی داشتیم و قرار شد در صورتی که سکوها این الزامات را رعایت کنند، اجازه فعالیت داشته باشند و نهادهای مربوطه آنان را به رسمیت بشناسند.»
بستر احراز هویت و صلاحیت
از بحث‌های مهمی که در پی مسئله احراز هویت و صلاحیت برای پلتفرم‌های آنلاین مطرح میشود، مسئله زیرساخت‌ها و نحوه انجام این کار است. از آنجایی که قالب سرویس‌های فعال در این حوزه سرویس‌های حاکمیتی است، این سرویس‌ها را نمی‌توان در اختیار بخش خصوصی قرار داد و در نتیجه زیرساخت این احراز هویت سامانه امتا است که در این سامانه هر سه سطح احراز هویت، صلاحیت و کالا انجام میشود.
هادی در این باره توضیح داد: «در سامانه امتا هر سه سطح این احراز پیش‌بینی شده است و احراز هویت در اختیار پلتفرم‌ها قرار می‌گیرد. احراز صلاحیت هم با هماهنگی سازمان‌های مربوطه انجام خواهد شد به طور مثال در حوزه پلتفرم‌های پزشکی، هم وب‌سرویس‌های آن را از سازمان نظام پزشکی گرفته و پیاده کردیم. تا به حال نیز چند پلتفرم شناخته شده در حوزه پزشکی در این خصوص درخواست داده و در حال طی کردن مراحل آن هستیم.»
معاون تسهیل تجارت مرکز توسعه تجارت الکترونیکی این مرکز تاکید می‌کند: « در اصل ما تلاش می‌کنیم بستری فراهم کنید تا پلتفرم‌ها بتوانند ساده‌تر فعالیت کنند و اگر کسب و کارهای ارائه دهنده خدمات در بستر آنها مرتکب تخلفی شدند، دستگاه‌های حاکمیتی به‌جای اینکه سراغ پلتفرم بروند به صورت خاص نظارت خود را روی آن کسب و کار اعمال کنند.»
او با اشاره به اینکه تا به حال دستگاه‌ها در این باره همراهی داشته‌اند، گفت: «ما دو یا سه دستگاه اصلی که کسب‌وکارها با آنها مشکل داشته‌اند را هدف‌گذاری کردیم که یکی حوزه سلامت و سازمان نظام پزشکی و دیگری حوزه گردشگری است؛ حوزه‌های دیگر هم به ترتیب اولویت‌گذاری شده و جلو خواهیم رفت.»
هادی افزود: «زیرساخت سامانه امتا به ما کمک می‌کند تا از طریق استعلام‌های آنلاینی که صورت می‌گیرد بتوان احراز صلاحیت و احراز هویت دقیق‌تری صورت گیرد و پلتفرم‌ها بتوانند از طریق آن تامین کنندگان خود را احراز صلاحیت کنند.» او تاکید کرد که امکان دسترسی به این استعلام‌ها برای بخش خصوصی به صورت مستقیم وجود ندارد اما بخش حاکمیتی با تفاهم‌هایی که با مرکز توسعه تجارت الکترونیکی انجام داده امکان استعلام آنلاین و وب‌سرویسی را برای این مرکز فراهم کرده است و بخش خصوصی نیز می‌توانند از طریق بستری که مرکز فراهم کرده به این استعلام‌ها دسترسی یابند.
او در مورد زمان‌بندی اجرای این طرح برای پلتفرم‌های حوزه سلامت گفت: «پیش‌بینی ما این است که بتوانیم از اواخر اردیبهشت این طرح را به اجرا درآوریم در مرحله اول اعلام می‌کنیم که پلتفرم‌های جدید برای ارائه خدماتشان و دریافت نماد اعتمادشان ملزم به اجرایی کردن الزامات خاص هستند و پس از آن یک دوره زمانی را برای اجرا و پیاده‌سازی الزامات برای پلتفرم‌هایی که هم‌اکنون در حال ارائه سرویس هستند در نظر خواهیم گرفت.»
او تاکید کرد اما بدون شک رعایت این الزامات به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های دریافت نماد اعتماد یا تمدید آن برای پلتفرم‌ها مدنظرقرار خواهد گرفت.
با این حال باید دید که پس از اجرایی شدن این آیین‌نامه و به مرور در برگرفتن حوزه‌های مختلف می‌تواند حلال مشکلات پلتفرم‌ها را حل کرده و ادامه مسیر را برای آنان هموار کند؟