مشکلات مالی، مهم‌ترین چالش استفاده اپراتورها از باند ۲۳۰۰
رگولاتوری در حالی مزایده واگذاری باند فرکانسی ۲۳۰۰ به اپراتورهای همراه را برگزار می‌کند که این اپراتورها علی‌رغم استقبال اولیه، مشکلاتی برای دریافت فرکانس و ارائه سرویس روی این باند دارند. مشکلاتی که بخش عمده آنها نه فنی که اقتصادی است.
پنجم اردیبهشت مصوبه ۳۱۶ کمیسیون تنظیم مقررات منتشر شد که براساس آن فرکانس ۲۳۰۰ تا ۲۳۸۰ مگاهرتز برای استفاده اپراتورهای همراه به مزایده گذاشته میشود. این موضوع در ابتدا با استقبال اپراتورهای همراه روبرو شد زیرا آنها هم‌اکنون با مشکل کمبود ظرفیت در شبکه خود روبرو هستند؛ اما اکنون و حدود یک ماه پس از انتشار این مصوبه، اپراتورهای همراه می‌گویند در شرایط فعلی اقتصادی برای تامین اعداد و ارقام این مزایده خرید تجهیزات مورد نیاز، مشکلاتی دارند و همچنان در حال بررسی شرایط هستند.
۳۰ اردیبهشت ماه امسال مدیرعامل همراه اول در مجمع عمومی سهامداران این شرکت اعلام کرد در پایان سال گذشته ۴۲ میلیون مشترک همراه اول از دیتای همراه این اپراتور استفاده می‌کردند که ۳۱.۳ میلیون مشترک در شبکه ۴G فعال بوده‌اند. اخوان بهابادی همچنین اعلام کرد میزان مصرف دیتا در شبکه این اپراتور نسبت به سال ۹۸، ۸۰ درصد افزایش داشته است.
افزایش تعداد کاربران و مصرف آنها که پس از شیوع کرونا در کشور، سرعت بیشتری پیدا کرده، فشار زیادی به این اپراتور وارد می‌کند و باعث میشود در ساعت‌های پیک مصرف، کیفیت خدمات کاهش یابد. به همین دلیل این اپراتور علاقه زیادی برای دریافت فرکانس جدید دارد تا بتواند ظرفیت شبکه خود را افزایش دهد. با این حال، مرتضی طاهری‌بخش معاون فنی همراه اول می‌گوید این اپراتور برای شرکت در مزایده باند فرکانسی ۲۳۰۰ مشکلاتی دارد.
طاهری‌بخش به پیوست گفت: «ما برای شرکت در این مزایده هنوز فرصت داریم و در حال بررسی هستیم: زیرا این مزایده یک ایراد غیر فنی دارد و قیمت باند فرکانسی، بالا است.»
براساس مصوبه ۳۱۶ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، مبلغ پایه حق واگذاری برای هر تکه‌باند فرکانسی ۱۰ مگاهرتزی، دو هزار میلیارد ریال (۲۰۰ میلیارد تومان) است و با توجه به اینکه اپراتور اول حداقل ۳۰ مگ و حداکثر ۴۰ مگ از این فضا را می‌تواند داشته باشد، یعنی بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان در سال جاری باید برای آن پرداخت کند. این در حالی است که به گفته طاهری‌بخش این اپراتور که بخشی از سهام آن در بورس عرضه شده است، بودجه سالیانه را خود را از سال گذشته طرح‌ریزی کرده و اکنون تامین این هزینه جدید، کار دشواری است.
طاهری‌بخش در این زمینه گفت: «در این وضعیت بازار که ما برنامه‌های توسعه‌ای خود را به دلیل مشکلات تامین نقدینگی تعدیل کرده‌ایم، تامین هزینه این باند جدید، سخت است این یک ایراد غیر فنی مزایده است.»
با این وجود او تاکید می‌کند: «ما فرکانس لازم داریم و چاره‌ای هم نداریم که هر اقدامی را انجام بدهیم که فرکانس داشته باشیم.»
الزام پوشش شبکه و حق‌السهم
ایرانسل نیز دیگر اپراتوری است که در روزهای کرونایی به مشکل ظرفیت شبکه خورده است. روابط عمومی ایرانسل ۲۴ دی ماه سال گذشته اعلام کرد میزان اوج مصرف روزانه در شبکه این اپراتور به ۱۳.۲۱ پتابایت رسیده و همچنین میانگین مصرف روزانه در دوره یک ماهه منتهی به ۱۷ دی ۱۳۹۹ عددی برابر ۱۲.۶۴ پتابایت بوده است. به نظر می‌رسد این میزان مصرف اینترنت در روزهای پایانی سال بیشتر هم شده باشد و بدین ترتیب دور از ذهن نیست که ایرانسل هم تلاش داشته باشد باند فرکانسی خود را افزایش دهد.
در همین زمینه حسن بلوردی، معاون فنی ایرانسل به پیوست گفت: «ایرانسل در مزایده باند ۲۳۰۰ شرکت می‌کند. الان در مرحله بررسی هستیم. چون باند ۲۳۰۰ هم می‌تواند برای LTE استفاده شود هم بعدا استفاده‌های دیگر دارد. این فرکانس اگر واگذار شود، می‌تواند فشاری که روی شبکه اپراتورهای همراه وجود دارد را کمتر کند.»
با این وجود بلوردی نیز موضوع دیگری را در این رابطه مطرح می‌کند که آن هم از جنس اقتصادی است. او می‌گوید: «بحثی که درباره این مزایده داریم موضوع حق‌السهم است. ما الان در شبکه TD حق‌السهم پرداخت نمی‌کنیم اما در شبکه FD آن را داریم. رگولاتوری الزام کرده است که پس از واگذاری این فرکانس جدید، از درآمد اپراتورها حق‌السهم بگیرد. البته نه در حد FD اما نزدیک به آن.»
اپراتورهای همراه هم‌اکنون ۲۸.۱ درصد درآمدهای خود را به عنوان حق‌السهم به دولت پرداخت می‌کنند.
موضوع دیگری که بلوردی می‌گوید ایرانسل درباره آن نظرات متفاوتی با سازمان تنظیم مقررات دارد، تعهد پوشش شبکه است.
در این مصوبه آمده است که اگر دو سال پس از ابلاغ الحاقیه، اپراتورها در حداقل ۵۰ درصد سایت‌های پهن‌باند خود از این فرکانس استفاده نکرده باشند، سازمان تنظیم می‌تواند در نواحی استفاده نشده، این فرکانس را به دیگران ارائه دهد. این در حالی است که به نظر می‌رسد عمده مشکل اپراتورهای همراه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت است و نمی‌توان انتظار داشت برای تمامی نقاط کشور، تجهیزات جدید خریداری کرد.
معاون فنی ایرانسل می‌گوید این نظرات را به رگولاتوری منتقل کرده‌اند ولی این وجود از آنجا که به فرکانس جدید نیاز دارند از هم‌اکنون در حال اجرای پایلوت این فرکانس هستند تا پس از دریافت تکه باند مشخص، سفارش تجهیزات را آغاز کنند.
تامین منابع ارزی
در مصوبه ۳۱۶ رگولاتوری، اپراتورهای همراه کشور براساس سهم بازارشان به ۲ دسته تقسیم شده‌اند که همراه اول و ایرانسل در دسته اول و رایتل در دسته دوم قرار می‌گیرند. بر این اساس، رایتل می‌تواند حداقل ۲۰ و حداکثر ۳۰ مگ از این باند فرکانسی را در اختیار بگیرد. با این وجود به نظر نمی‌رسد رایتل علاقه‌ای به شرکت در مزایده داشته باشد. این اپراتور که هم‌اکنون نیز بخشی از فرکانس مازاد خود را با دو اپراتور همراه دیگر به اشتراک گذاشته، برای شرکت در مزایده، ملاحظات مالی دارد.
یاسر رضاخواه، مدیرعامل رایتل در گفت‌وگو با پیوست با بیان اینکه تنها اگر مجبور شوند در مزایده شرکت می‌کنند، توضیح داد: «فرکانس که قرار نیست کاری انجام دهد. تجهیزات فعلی هم که با فرکانس جدید کار نمی‌کند. هر اپراتوری که این فرکانس را بگیرد باید تجهیزات بخرد. من توجیه نیستم که سهامدار کدام اپراتور بیزنس‌پلنی (طرح تجاری) را تایید می‌کند که در آن هر گیگ اینترنت، ۲۵۰۰ تومان فروخته میشود ولی تجهیزات آن با یوروی ۳۰ هزار تومانی خریداری میشود.»
او افزود: «سهامدار برای تایید این بیزنس‌پلن باید برگردد به زمانی که ۴G را تایید کرد. زمانی که هر گیگ اینترنت ۳ هزار تومان بود ولی دلار ۴ هزار تومان بود و بگوید اگر آنجا توانستم حاشیه سود ۷۰ درصدی محقق کنم، این بیزنس‌پلن هم می‌تواند سودآور باشد؛ وگرنه دارم یک کار زیان‌ده انجام می‌دهم.»
رضاخواه با بیان اینکه هر کدام از اپراتورها برای استفاده از باند ۲۳۰۰ نیاز به ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری دارند، گفت: «کشوری که برای تامین دارو و واکسن مشکل دارد، فکر نمی‌کنم بتواند ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار منابع ارزی جدید در اختیار اپراتورها قرار دهد.»
بدین ترتیب مشخص نیست آیا اپراتورهای همراه پس از شرکت در مزایده باند ۲۳۰۰ می‌توانند به سادگی از این باند فرکانسی استفاده کنند یا مشکلی بر مشکلاتشان افزوده میشود.