ICTna.ir – زارع پور در بخش پنجم برنامه خود به رگولاتوری آی سی تی پرداخته و براساس زاویه دید خود چالشها و راهبردهایش را تشریح کرده است.

وی نوشته :‌سیاسـت گـذاری مناسـب در حـوزه تنظیـم گـری فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات امـری بـی بدیـل و نیـاز اساسـی حـوزه اجرایـی وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات اسـت. توسـعه ایـن فنـاوری در بخشـهای مختلـف باعـث شـده اسـت تـا ضـرورت یکپارچـه سـازی سیاسـتهای تنظیـم گـری بـه منظـور حفـظ حقـوق کاربـران و بهـره بـرداری بهینـه از منابـع و ظرفیـت هـا و توزیـع عالانـه آنهـا، در ایـن فضـا بیـش از گذشـته احسـاس شـود. توسـعه زیرسـاختها و ابزارهـای فنـاوری هـای اطلاعـات و گسـترش ظرفیـت هـای ارتباطـی تنهـا در سـایه مقـررات شـفاف، رقابت-پایـه و فسـاد سـتیز محقـق مـیشـود.

ازطـرف دیگـر،توجـه ویـژه بـه فنـاوریهـای تنظیـم گـربـه جـای تکیـه  صـرف بـرمقـررات تگـری

از دیگـر مسـایٔلی اسـت کـه بایـد بیـش از پیـش بـه آن توجـه شـود.

چالشها

• مــوازی کاری و عــدم همگرایــی نهــاد هــای تصمیــم گیــر در خصــوص فضــای مجــازی و عــدم هماهنگــی بیــن ســاختارها و نهادهــای مختلــف تنظیــم گــری (رگولاتــوری) موجــود
• عدم وجود نظام جامع تنظیم گری فضای مجازی
• انحصار در برخی حوزه های قابل واگذاری به بخش خصوصی و تضعیف نقش مشارکتی بخش خصوصی
• عدم دفاع موثر از ظرفیت های فرکانس ماهواره ای کشور و نقاط مداری ایران در مجامع بین المللی
• عدم حفظ منافع کاربران در نظام موجود تعرفه گذاری اینترنت ثابت/همراه و ترافیک داخلی/خارجی
• (اسـتفاده از محتـوا و خدمـات تولیـد داخـل بـا مصـرف ترافیـک خارجـی از طریـق سـکو(پلتفرم) هـای خارجـی و تحمیـل هزینـه گـزاف بـه کاربـران/ نامتـوازن بـودن تعرفـه ترافیـک ثابـت و همـراه)
• نبود نظام صحیح تعرفه گذاری برای ارایٔه خدمات پستی و در نتیجه عدم وجود بازار رقابتی در این بخش
• عـدم نظـارت صحیـح و آزمـون سیسـتم هـا و تجهیـزات وارداتـی بـه کشـور و صـدور مجـوز یـا پروانـه بهـره بـرداری قبـل از انجـام آزمـون

راهبردها

مطالعـه و مطابقـت بـا الگوهـای موفـق در کشـورهای دنیـا، بازنگـری سـاختار رگولاتـوری فعلـی و زمینـه سـازی بـرای ورود بـه رگولاتـوری نویـن متناسـب بـا تحـولات دیجیتال

افزایش تعاملات بین الملل و مشارکت درکارگروه های فنی در حوزه تدوین استانداردها و چارچوب های فنی پیگیـری نظـام جامـع تنظیـم گـری فضـای مجـازی بـا رویکـرد ایجـاد شـفافیت، افزایـش تـوان رقابـت ، فسـاد سـتیزی و توجـه ویـژه بـه فنـاوری هـای تنظیـم گـری در جهـت بهـره گیـری حداکثـری از فنـاوری ارتباطـات و اطلاعـات

تنطیـم مقـررات بـروز و کارآمـد و متناسـب بـا فناوریهـای نویـن موجـود در کشـور از جملـه نسـل هـای نویـن ارتباطــی 5G و6G ، اینترنــت اشــیاء، هــوش مصنوعــی و رایانــش ابــری و تــلاش جهــت اختصــاص و بهره بــرداری دســتگاههای دولتــی و خصوصــی از ایــن امکانــات

اصلاح نظام تعرفه گذاری پهنای باند با رویکرد : – ایجاد مزیت نسبی برای ترافیک داخلی – ایجاد مدل و تعرفه صحیح برای توسعه شبکه سیار – توسعه زیرساختهای شبکه ثابت پرسرعت

بهبود نظام واگذاری فرکانس در کشور با توجه به ظهور نسل های نوین ارتباطی 5G و 6G

طراحـی و اسـتقرار نظامـات اعتبـار بخشـی بـا اسـتفاده از تـوان بخـش خصوصـی بـرای مدیریـت و نظـارت بخـش فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات کشـور

6- حفظ حریم خصوصی و امنیت فضای تبادل اطلاعات

افزایـش بـی سـابقه حمـلات بـه زیرسـاخت هـای فـاوای کشـور در سـال هـای اخیـر، نقـض حریـم خصوصـی، نشـر اطلاعـات محرمانـه و خصوصـی افـراد و سـازمان هـای مختلـف، و افزایـش قابـل توجـه جرایـم سـایبری مرتبـط بـا فضـای خصوصـی و امنیـت زیرسـاخت هـا در سـایه مـوازی کاری و عـدم وجـود متولـی مشـخص در حـوزه امنیـت زیرسـاختی کشـور باعـث شـده اسـت ضمـن کاهـش اعتمـاد عمومـی مـردم بـه امنیـت اطلاعـات خـود و حفـظ حریـم خصوصـی نگرانـی هـا نسـبت بـه آینـده توسـعه فنـاوری هـای اطلاعاتـی و ارتباطـی در کشـور نیـز افزایـش یابـد. دوگانـه «احـراز هویـت» در مقابـل «نقـض حریـم خصوصـی» بعضـا دسـتاویزی بـرای امنیتـی جلـوه دادن فضـای مجـازی کشـور شـده اسـت. در حالیکـه در واقـع عـدم تحقـق امنیـت و بـی توجهـی بـه سـند الزامـات شـبکه ملـی اطلاعـات باعـث نـا امـن تـر شـدن ایـن فضـا و ضـرر و زیـان مـادی و معنـوی کاربـران فضـای مجـازی کشـور شـده اسـت.

چالشها

• وابستگی شدید کشور به محصولات سخت افزاری و نرم افزاری خارجی
• آسـیب پذیـری زیرسـاختهای حسـاس و حیاتـی کشـور و وجـود انگیـزه هـای قـوی و برنامـه ریـزی مسـتمر بـرای از کار انداختـن ایـن زیـر سـاخت هـا
• اسـتفاده از تجهیـزات خارجـی در شـبکه هـای اصلـی ارتباطـی عمومـی و اختصاصـی و عـدم توفیـق محصـولات و خدمـات داخلـی در کسـب رضایـت و اعتمـاد فراگیـر کاربـران
• فقدان نظام کارآمد هویت دیجیتال
• عـدم وجـود زیرسـاخت لازم بـرای حمایـت از حقـوق کاربـران در فضـای مجـازی ( حفاظـت از حریـم خصوصـی،دادههـا، حمایـت از خانـواده هـا و کـودکان …)
• ضعف در قوانین و مقررات به منظور التزام به ارتقاء امنیت زیرساخت های فاوا

راهبردها

ارتقای توان داخلی و کاهش وابستگی به خارج از کشور – بومـی سـازی فنـاوری، خدمـات، و تجهیـزات مـورد نیـاز کشـور بـا اسـتفاده از زیسـت بـوم شـرکت هـای دانـش بنیـان داخلی – حمایت از شرکتهای دانش بنیان داخلی فعال در حوزه فاوا

لزوم بهره گیری از فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات

پیگیـری راه انـدازی مرکـز ملـی پایـش امنیـت زیرسـاختهای ارتباطـی و اطلاعاتـی کشـور بـرای کشـف و دفـع حمـلات

تهیـه و در اختیـار قـرار دادن ابزارهـای مناسـب بـرای اسـتفاده در سـازمانهای دولتـی و خصوصـی بـا هـدف مقابلـه بـا حمـلات سـایبری

عضویت، همکاری، و حضور فعال در مجامع بین المللی حوزه فاوا

تربیت نیروهای متخصص حوزه امنیت فناوری اطلاعات در کشور

پیگیـری ایجـاد سـازوکار قانونـی لازم جهـت پیگیـری حقوقـی در ابعـاد بین الملـل در صـورت حملـه بـه زیرسـاخت های کشور

فراهم کردن زیرساختهای فنی و حقوقی لازم برای حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی

پیگیــری اجــرای برنامــه ارتقــای ســطح دانــش و مهــارت عمومــی در بکارگیــری فناوریهــای نویــن ارتباطــی و اطلاعاتـی و ارتقـا سـواد رسـانه ای

راه اندازی خدمات تخصصی کودکان و نوجوانان در فضای مجازی

تهیه و ترویج ابزارهای حمایت از کودکان در فضای مجازی برای خانواده ها

پیگیـری راه انـدازی مراکـز مشـاوره برخـط ویـژه خانـواده هـا بـه منظـور پشـتیبانی از کـودکان و نوجوانـان در فضـای مجازی

26

7- شتابدهی رشد صنعت فضایی

به طـور تاریخـی رویکـرد فضایـی کشـور تـا سـال 1383 نـگاه بـه تأمیـن از بیـرون کشـور بـود و نمـاد آن تـلاش بـرای خریـد ماهـواره زهـره از سـازندگان مختلـف و نهایتـا انعقـاد قـرارداد بـا روسـیه بـود کـه باکارشـکنی تامیـن کننـدگان غربـی بـه همـراه بدعهـدی و بدقولـی روسـیه روبـرو شـد. ازایـنرو کشـور از سـال 1385 بـا تدویـن برنامـه ده سـاله در دو بخـش توسـعه ماهـواره و توسـعه پرتابگـر رویکـرد خـود را بـه اتـکا بـه تـوان داخلـی در کنـار تامیـن نیـاز فـوری از خـارج تغییـر داد ایـن برنامـه هـا هرچنـد نـه بطـور کامـل ولـی تـا سـال 1393 ادامـه داشـت و موفقیتهـای شـگفتیآوری همچـون قـرار دادن ماهـواره در مـدار بـا ماهوارهبـر سـفیر نقطـه پایـان حمایـت جـدی دولـت از اجـرای ایـن برنامـه هـا بـود و ادامـه ایـن رویکـرد بـدون نـگاه اقتصـادی بسـیار پرهزینـه و دشـوار شـدتا جایـی کـه در دو سـال پایانـی دولـت دهـم، بسـیاری از بودجه هـا قطـع شـد.

بـا شـروع دولـت یازدهـم وامیدهـای مســیٔولین ایــن دولــت، رویکردهــای خریــد از خــارج تقویــت شــد و مذاکراتــی بــا طرفهــای روســی و فرانســوی صـورت پذیرفـت، متأسـفانه در ایـن مسـیر نـگاه توسـعه تمامـی زنجیـره ارزش بهصـورت همزمـان، موردتوجـه واقـع نشـد و حتـی مـورد بیاعتنایـی قـرار گرفـت. بایـد توجـه داشـت کـه توسـعه تـوان فنـی در حـوزه فضایـی، میبایسـت مـداوم و پیوسـته باشـد بسـیاری از متخصصیـن و مدیـران موفـق سـالهای 84 تـا 93 دیگـر در ایـن حـوزه اشـتغال نداشـتند.

ایـن موضـوع باعـث عـدم موفقیـت دربسـیاری از فعالیـت هـای فضایـی کشـور بیـن سـال هـای 93 تـا کنـون شـده اسـت. امـا میتـوان ادعـا کـرد کـه بـا برنامـه ریـزی صحیـح و اسـتفاده از ظرفیتهـای موجـود فنـی، علمـی و انسـانی و مشـارکت دادن بخـش خصوصـی در ایـن عرصـه، میتـوان صنعـت فضایـی کشـور را ماننـد صنعـت هسـتهای بـه نقطـه غـرور انگیـزی بـرای ارایٔـه خدمـات فراگیـر، ارزان، بـا فنـاوری بـالا تبدیـل نمـود.

اهداف کمی در افق 1404 :
– افزایـش تـوان داخلـی فنـاوری سـاخت ماهـواره هـای سنجشـی، مخابراتـی مـدار بـالا بـه میـزان 80 درصـد
– خرید/ساخت و بهره برداری 3 ماهواره مخابراتی و سنجش از راه دور
– ارایٔه 15 خدمت نوین و با ارزش افزوده فضایی
-ساخت ماهوراه سنجش از دور با رزولوشن زیر 10 متر
-ساخت یک ماهواره عملیاتی مخابراتی و قراردادن آن در مدار
-ایجاد حداقل یک اپراتور ماهواره مخابراتی

از عمـده تهدیداتـی کـه در اثـر رشـد فزاینـده فنـاوری هـای فضایـی در جهـان و محدودیـت کشـور در دسـتیابی بـه توان تجـاری در ایـن حـوزه متوجـه کشـور خواهـد شـد مـی تـوان بـه مـوارد زیـر اشـاره نمـود:

• پایـان دوره عملیاتـی ظرفیتهـای مخابراتـی فضایـی کشـور تـا سـال 2030 (سـه ترانسـپوندر ماهـواره بـدر) و بـروز محدودیتهـای جـدی بـرای پخـش تلویزیونـی و خدمـات بانکـی کشـور
• عـدم دسـتیابی بـه مـدار زمین آهنـگ در کنـار ظهـور منظومـه هـای ماهـواره ای مـدار پاییـن و بـه همـراه ظهـور منظومـه هـای ماهـواره ای بـا قابلیـت ارایٔـه اینترنـت آزاد و جهانـی (ماننـد منظومـه ماهـوارهای اسـتارلینک آمریـکا) از طریـق فضـا و آسـیب بـه کسـب وکار اپراتورهـای مخابراتـی و بـروز مشـکلات عدیـده فرهنگـی و امنیتـی و سـایر تبعـات ناشـی از آن
• نبـود دسترسـی بـه دادههـای سنجشـی مسـتقل و بـهروز بـرای مدیریـت کلان کشـور (امنیـت غذایـی، خشکسـالی، مدیریـت کشـاورزی) و کاربردهـای نظامـی و رفـع تهدیـدات امنیتـی
• نبـود دسترسـی بـه دادههـای ناوبـری دقیـق و بـروز مخاطـرات اقتصـادی در جابه جایـی کشـتیها و نـاوگان نظامـی در شـرایط ایجـاد موانـع و خطـا در دسترسـی بـه دادههـای ناوبـری جهانـی
• عدم استفاده بهینه از ظرفیت های موجود کشور

• تسـخیر بازارهـای منطقـه و فضـای فرکانسـی پیرامونـی توسـط کشـورهای همسـایه (عربسـتان، امـارات و ترکیـه) در حـوزه فضایـی بـه دلیـل عـدم حضـور فعـال ایـران
• شکل گیری انحصار در حوزه پرتاب فضایی توسط قدرت های جهانی (پیمان ILS و …)

چالش ها

• عدم وجود برنامه بلند مدت جامع و همه جانبه در حوزه فضایی
• لزوم توجه جدی به توانمندی های داخلی و توسعه فناوری توأم با انتقال دانش فنی در 8 سال گذشته
• وجود قوانین و مقرارت محدود کننده بازار خدمات و محصولات فضایی در کشور
• عدم اختصاص بودجه مناسب
• عـدم بهـره بـرداری مناسـب کشـور از ظرفیتهـای اقتصـادی حـوزه فضایـی( اقتصـاد ایـن حـوزه حـدود 360 میلیـارد دلار اسـت کـه مـا امـکان جـذب حداقـل یـک درصـد آن را داریـم)
• لزوم حضور فعال و پر قدرت در مجامع بین المللی جهت حفظ منافع کشور

راهبردها

ارتقـا جایـگاه سـازمان فضایـی کشـور و تشـکیل جلسـات شـورای عالـی فضایـی بـا ریاسـت رییـس جمهـور پـس از ده سـال

تثبیت توانمندی دستیابی به مدار پایین ( LEO)

ایجاد و بهره برداری از زیرساخت های دستیابی به مدار زمین آهنگ

توسعه توانمندی طراحی و ساخت ماهواره های سنجشی با دقت زیر 10 متر

توسعه توانمندی طراحی و ساخت ماهواره های مخابراتی با قابلیت ارایٔه خدمات (FSS )Fix Satellite Service

دستیابی به توانمندی طراحی و استقرار منظومه های ماهواره ای

ایجاد بسترهای قانونی و حمایتی جهت شکل گیری و فعال سازی اپراتورهای ماهواره ای با مشارکت بخش خصوصی

رفـع و تعدیـل قوانیـن و مقـرارت محـدود کننـده بـازار جهـت توسـعه مشـارکت بخـش خصوصـی در تکمیـل زنجیـره ارزش صنعـت فضایـی کشـور

توسـعه دانـش فضایـی و برنامه ریـزی جهـت آزادسـازی داده در بخـش فضایـی جهـت توسـعه کسـب و کارهـای فضاپایـه و توسـعه نوپـا (اسـتارتآپ) هـای حـوزه فضـا

تقویت نقش سیاستگذاری دولت و حاکمیت در فضا به جای تصدی گری و اجرا تعییـن دقیـق حجـم اقتصـاد فضایـی کشـورو پاییـش منظـم زیسـت بـوم و اقتصـاد فضایـی بـه منظـور ایجـاد امـکان

برنامـه ریـزی فنـی و اقتصـادی توسعه شبکه آزمایشگاه های ملی فضایی از طریق تجمیع توانمندی های موجود در کشور

تدویـن بسـته هـای حمایتـی توسـعه فنـاوری در قالـب طـرح هـای کلان ملـی بـا حمایـت دولـت و بهـره بـرداری بخـش خصوصـی

تدوین قانون ملی فضا و مجوزهای جذاب اقتصادی برای جذب سرمایه بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی حمایـت از تشـکیل سـاختارهای قدرتمنـد خصوصی-حاکمیتـی (مثـال هایـی موفـق همچـون مپنـا در حـوزه بـرق) در حـوزه فضایـی

برنامـه ریـزی بـرای مشـارکت بیـن المللـی و منطقـه ای در حـوزه فضـا بـه منظـور کسـب دانـش و سـرمایه بـه همـراه گسـترش بازارهـا و تقابـل بـا قـدرت هـای انحصـار گـرای جهانـی بخصـوص آمریـکا در مجامـع بیـن المللـی

8- خدمات پستی

شـرکت ملـی پسـت ایـران بـا برخـورداری بالـغ بـر 25 هـزار نیـروی انسـانی دولتـی و پیمانـکاری و گـردش مالـی بـالا، متاسـفانه امـروز در جایـگاه مناسـبی قـرار نـدارد. علیرغـم آنکـه بـه واسـطه همهگیـری ویـروس منحـوس کرونـا اسـتفاده از خدمـات پسـتی در کشـور توسـط عمـوم مـردم بسـیار رشـد کـرده، لیکـن متاسـفانه ساختارسـازمانی و شـکل راهبـری ایـن شـرکت بصورتـی نیسـت کـه بتـوان گفـت زیسـت بـوم بخـش پسـتی کشـور بصـورت چابـک، درآمـدزا و بـا کیفیـت در حـال ارایٔـه خدمـات اسـت. بدیهـی اسـت بـا برنامـه ریـزی صحیـح و توجـه بـه ایـن بخـش مـی تـوان عـلاوه بـر جلـب رضایـت عمومـی، ایـن بخـش از زیسـت بـوم ارتباطـی کشـور را بـا مشـارکت بخـش خصوصـی ارایٔـه دهنـده خدمـات پسـتی، بـه جایـگاه ارایٔـه خدمـات بهتـر، باکیفیـت تـر و سـهل تـری بـه عمـوم مـردم رسـاند. در یـک نـگاه در عصـر فضـای مجـازی پسـت نقـش بـی بدیلـی در تحویـل کالا بـه کاربـران فضـای مجـازی دارد، ایـن امـر مسـتلزم توسـعه فناورانـه پسـت جمهـوری اسـلامی در ابعـاد مختلـف مـی باشـد باشـد. همچنیـن، در سـالهای اخیـر جایـگاه کشـور ایـران درخصـوص شـاخص "یکپارچـه توسـعه پسـتی (IDP(" در نوسـان بـوده اسـت بطوریکـه رتبـه کشـور ایـران در ایـن شـاخص از 48در سـال 2018 بـه رتبـه 39 درسـال 2019 رسـیده امـا در سـال 2020 ایـن رتبـه تقلیـل بـه عـدد 48 یافتـه اسـت کـه نشـان دهنـده لـزوم توجـه جـدی تـر بـه ایـن حـوزه اسـت.

چالشها

• عدم تناسب تعرفه با قیمت تمام شده خدمات تکلیفی
• کمبود منابع سرمایه گذاری جهت بازسازی بسترهای خدمات پستی
• عـدم شـفافیت در قوانیـن و مقـررات ارایٔـه خدمـات پسـتی (ارایٔـه خدمـات پسـتی توسـط بنگاههـا بـا برچسـب حمـل و نقـل)

راهبردها

ارتقای جایگاه پست به عنوان پیشران توسعه کسب و کارهای اینترنتی

بهره گیری از فناوری ها و روشهای نوین جابجایی و رهگیری مرسولات پستی ارتقـای شـبکه پسـتی کشـور، دیجیتالـی نمـودن فرآیندهـای حـوزه پسـت و اسـتفاده از فناوریهـای نویـن جهـت رفـع مشـکلات موجـود در ایـن حـوزه

استفاده موثر از فناوری های نوین برای مقابله با انتقال کالاهای غیر مجاز از طریق شبکه پستی کشور

توسـعه دیجیتـال پسـت بانـک مبتنـی بـر حمایـت از کسـب و کارهـای نوپـا و اقتصـاد دیجیتـال بـرای برقـراری عدالـت اجتماعـی

تقویـت زیسـت بـوم فنـاوری اطلاعـات مسـتقر در منطقـه ویـژه پیـام مبتنـی بـر شـرکت خدمـات هوایـی و منطقـه ویـژه اقتصـادی پیـام

حمایـت از ظرفیتهـای منطقـه ویـژه پیـام بـرای ایجـاد شـهر هوشـمند و برنامه ریـزی بـه منظـور گسـترش ارزش افـزوده و توسـعه اشـتغال در بخـش فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات

استفاده مشترک از ظرفیت اپراتورها و شرکت ملی پست ج.ا.ا برای ارایٔه خدمات شفاف سازی قوانین و مقررات خدمات پستی جذب سرمایه گذار در خدمات نوین پستی