پتانسیل ابزارهای فناوری اطلاعات در کنترل کووید 19
بیماری کووید 19 علیرغم تلاش‌های جهانی برای انجام واکسیناسیون، کماکان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به‌حساب می‌آید. محققان نقش ابزارهای مختلف فناوری اطلاعات را در مدیریت این بیماری همه‌گیر بررسی کرده‌اند.
دسامبر ۲۰۱۹ بود که مواردی از یک ذات‌الریه عجیب با علت نامشخص در ووهان چین ظاهر شد و پس‌ازآن، این بیماری شدیداً مسری به‌سرعت تبدیل به یک اپیدمی تمام‌عیار جهانی شد. سازمان جهانی بهداشت که این بیماری را کووید ۱۹ نام‌گذاری کرد، از زمان شروع اپیدمی، راهکارهای مختلفی مانند جداسازی افراد مشکوک به این بیماری، نظارت دقیق بر تماس‌های بین افراد، جمع‌آوری داده‌های اپیدمیولوژیک و بالینی از بیماران و توسعه روش‌های تشخیصی و درمانی برای کنترل آن را با کمک متخصصان جهانی ارائه کرد. در این میان تحقیقات فراوانی در زمینه تسهیل و تسریع تشخیص بیماری، ایجاد واکسن و درمان‌های احتمالی و همچنین درک تأثیرات اجتماعی اقتصادی این بیماری صورت گرفت.
به بیان متخصصان، مدیریت اپیدمی فراگیر کووید ۱۹ می‌تواند با شناسایی سریع، اطلاع‌رسانی قوی و ارائه اطلاعات به‌موقع دقیق و شفاف در مورد بیماری به مردم و سیاست‌گذاران، بهبود یابد. درواقع دسترسی به داده‌های اپیدمیولوژیکی و ژنومیک به‌موقع در مورد بیماری‌های عفونی منجر به کنترل سریع‌تر و کارآمدتر شیوع جهانی و پیگیری بیماری میشود. اگرچه راه حل نهایی برای کنترل عفونت کوئید ۱۹ چندوجهی است، اما یکی از حوزه‌های مهم که هنوز به‌طور کامل مورد کاوش قرار نگرفته است، کاربرد فناوری‌های اطلاعاتی موجود برای تسهیل در ارائه خدمات مربوط به این بیماری و در عین حال به حداقل رساندن خطر مواجهه مستقیم انسان با انسان است.
این موضوع، دستمایه گروهی از پژوهشگران کشور به‌منظور انجام یک مطالعه مروری قرار گرفته است. در این مطالعه، محققانی از دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علوم پزشکی تبریز به بررسی کاربرد ابزارهای فناوری اطلاعات در مدیریت بیماری عالم‌گیر کووید 19 پرداخته‌اند.
این تحقیق با شناسایی و استخراج داده از مقالات پژوهشی مرتبط که از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر جمع آوری شده بودند، انجام گرفته است.
بر اساس نتایج حاصل از این بررسی‌ها، با توجه به قابلیت انتقال بسیار بالای عامل بیماری و اپیدمی کووید 19، کاربرد فناوری‌های حوزه سلامت از راه دور مانند تله مدیسین به‌منظور رعایت فاصله اجتماعی ملموس‌تر بوده است.
همچنین با توجه به مشابه بودن علائم کووید 19 با سایر بیماری‌های تنفسی، سعی زیادی در ایجاد سیستم‌های غربالگری و تشخیص سریع به کمک هوش مصنوعی شده است.
به گفته الهام مسرت، محقق گروه انفورماتیک پزشکی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس و دیگر همکارانش، «مطالعات انجام شده اثربخشی فناوری اطلاعات را در شناسایی سریع بیماران، خودقرنطینگی، کمک به تشخیص و همچنین پایش روند بیماری اثبات کرده‌اند».
آن‌ها می‌افزایند: «به‌طور کلی می‌توان گفت کاربرد مدل‌ها، رویکردها و ابزارهای فناوری اطلاعات در مدیریت کووید ۱۹ شامل موارد زیر هستند:
– شناسایی سریع افراد مشکوک به بیماری و تشخیص عفونت
– غربالگری و جداسازی سریع آن‌ها
– پایش و درمان بیماری
– بررسی سابقه مسافرت‌ها و تماس‌های افراد
– پیشگیری موارد مرگ‌ومیر
– توسعه دارو و واکسن برای بیماری
– کاهش بار کاری ارائه‌دهندگان خدمات سلامت
– پیشگیری از بیماری».
بر اساس یافته‌های این تحقیق، استفاده فوری و موفقیت‌آمیز از ابزارهای فناوری اطلاعات برای مقابله با این چالش جهانی در سال ۲۰۲۰ و بعدازآن، باعث افزایش پذیرش دولت و مردم برای کاربرد چنین فناوری‌هایی در سایر حوزه‌های بهداشت و درمان ازجمله مدیریت بیماری‌های مزمن در آینده می‌گردد.
درواقع بحران کرونا فرصت مناسبی برای معرفی فناوری‌های اطلاعات سلامت و درک اهمیت این فناوری‌ها در دنیا فراهم آورده است که باید از آن در جهت ارتقای ابعاد مختلف حوزه سلامت به‌خوبی استفاده کرد.
این یافته‌ها به‌صورت یک مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه «تصویر سلامت» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شده‌اند.