چرا اختلاف نظر در مورد کارمزد آنلاین فروش بلیت موجب کاهش ناگهانی کارمزد آنها شد؟
اختلاف نظر در مورد مبلغ دریافت کارمزد بلیت باعث شد انجمن صنفی کارفرمایی اتوبوسرانی تهران به صورت ناگهانی کارمزد شرکت‌های آنلاین خرید بلیت را به دو درصد کاهش دهد. این اقدام در شرایطی منجر به اعتراض این شرکت‌ها شد که تعاونی‌های حمل‌ونقل می‌گویند پیش از این کارمزدی معادل ۶ تا ۷ درصد پرداخت می‌کرده‌اند اما شرکت‌های آنلاین فروش بلیت تاکید می‌کنند که کمیسیون آنها بین ۳ تا ۴ درصد بوده و مابقی این کارمزد را شرکت‌های واسط دریافت کرده‌اند.
چندی پیش انجمن صنفی کارفرمایی اتوبوسرانی تهران در نامه‌ای به ارائه‌کنندگان زیرساخت فروش اینترنتی بلیت اتوبوس مانند علی‌بابا، اسنپ‌تریپ و مستربلیط، میزان کارمزد دریافتی از سوی آنها را یک درصد تعیین کرد. این دستور که از پنجم بهمن به اجرا درآمد، منجر به نارضایتی این مجموعه‌ها شد و این سه شرکت در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که در اعتراض به این تصمیم فروش آنلاین بلیت اتوبوس را از مبداء تهران متوقف خواهند کرد چراکه در صورت ادامه فعالیت با کارمزد یک درصدی متضرر خواهند شد.
از سوی دیگر احمد نوذری، رئیس کانون انجمن‌های صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل مسافر، در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرده بود در شرایطی که قیمت اتوبوس تا ۱۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده و هزینه‌های حمل‌ونقلی هم زیاد شده‌اند، شرکت‌های فروش بلیت نیز تا پنج درصد کارمزد از محل فروش بلیت دریافت می‌کنند.
او گفته بود: به دلیل تقاضای بالای خرید اینترنتی بلیت اتوبوس، ۲ درصد کارمزد هم سود مناسبی برای این پلتفرم‌هاست.
ادعایی که شرکت‌های فروش آنلاین بلیت به شدت با آن مخالف‌اند. آنها می‌گویند که رقم کارمزدشان حدود سه تا چهار درصد است و مابقی این سود را شرکت‌های واسط دریافت می‌کنند. از سوی دیگر آنها بر این باورند که هزینه‌های نگه‌داشت و عملیاتی فروش اینترنتی بلیت اتوبوس نسبت به متوسط مبلغ بلیت‌ها زیاد است و حتی در حالت فعلی، فروش آنلاین بلیت اتوبوس برای آنها چندان سودی ندارد.
یک درصد کارمزد برای ما ضرر است
فرید یکانی، مدیر بازرگانی اسنپ‌تریپ، در این باره در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «واقعیت این است که اتوبوس به طور کلی کمترین سود را برای آژانس‌های گردشگری آنلاین (OTA) دارد چرا که میانگین قیمت هر بلیت به طور میانگین رقمی در حدود ۱۰۰ هزار تومان است.»
فرید یکانی، مدیر بازرگانی اسنپ‌تریپ
او توضیح می‌دهد که کارمزد اسنپ‌تریپ از فروش آنلاین بلیت اتوبوس رقمی بین ۳ تا ۴ درصد بوده است اما مسائلی مانند پشتیبانی فنی و اجرایی، نگهداری سرویس‌ها و موضوعاتی از این دست هزینه‌های گزافی در پی داشته که باعث شده ناوگان اتوبوس، سرویس سوددهی برای OTAها نباشد با این حال این مجموعه‌ها ناگزیرند این خدمات را در سبد محصولات خود عرضه کنند.
یکانی ادامه می‌دهد: اما اینکه ۳ الی ۴ درصد کارمزد ما آن هم از مبداء تهران که رقمی نزدیک به ۴۰ درصد از فروش ماست تبدیل به یک درصد کارمزد شود، چیزی جز ضرر برای ما نخواهد داشت. جدا از این نگرانی ما این است که درست در زمانی که انجام همه کارها به سمت آنلاین شدن می‌رود نباید بدون مشورت با ما چنین تصمیماتی گرفته شود و علاوه بر عقب‌گرد به تشکیل بازار سیاه دامن زده شود.
یکانی اشاره می‌کند که تاکنون از طرف انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل مسافر کشور با این مجموعه هیچ تماسی گرفته نشده است.
کارمزد باید کم شود
داریوش مقتدری، مدیرعامل شرکت گیتی‌پیما، اما در این باره نظر متفاوتی دارد. او بر این باور است که خدمات فعلی این شرکت‌ها خدمات خوبی هستند اما کارمزدها باید کاهش پیدا کند. او می‌گوید دریافت این کارمزدها حتی در مواردی تا ۶ و ۷ درصد افزایش می‌یابد.
مقتدری در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «شرکت‌هایی مانند علی‌بابا، اسنپ‌تریپ و مستربلیط شرکت‌های ثانویه‌اند و شرکت‌هایی که به طور مستقیم نزد ما درگاه دارند، شرکت‌هایی مانند پژوهان سپند، شرکت ۷۲۴ و دیگران هستند.»
او معتقد است از آنجا که جامعه در حال حرکت به سمت مکانیزه کردن است، از همکاری با این مجموعه‌ها رضایت دارند اما تاکید می‌کند که مساله کارمزد بالا و حتی ۶ تا ۷ درصدی است که این مجموعه‌ها از فروش بلیت آنلاین برمی‌دارند.
مقتدری در این باره توضیح می‌دهد: «ما به طور دقیق نمی‌دانیم شرکت‌های اولیه که ما با آنها در ارتباطیم مانند سفر ۷۲۴ و غیره این کارمزد را برمی‌دارند یا OTAها مانند اسنپ‌تریپ و علی‌بابا اما تا به حال به این میزان از ما کارمزد کم می‌شده است.»
او تاکید می‌کند: «هیچ‌کس با اصل ماجرا مخالف نیست. همه با توسعه تکنولوژی و رفاه مردم موافق‌اند اما درصد این کارمزد باید کمتر شود.»
مدیرعامل گیتی‌پیما براین باور است که متضرر اصلی مجموعه‌های OTA خواهند بود چرا که مردم در صورت دریافت نکردن خدمات خود به سراغ پلتفرم‌های دیگری خواهند رفت و راه خود را خواهند یافت.
مقتدری با تاکید بر اهمیت تعامل و رسیدن به یک رویه واحد می‌گوید: «من روز گذشته سعی کردم در تماس با مدیران این مجموعه‌ها آن را به جلسه‌ای برای صحبت با انجمن دعوت کنم، اما این دعوت از سوی آنها پذیرفته نشد. تا این تعامل برقرار نشود به نتیجه‌ای نخواهیم رسید.»
مشکل اصلی واسطه‌ها هستند
با این حال به نظر می‌رسد احمد ایزدپور، عضو هیات‌مدیره مجموعه علی‌بابا و مدیرعامل جاباما، پاسخی برای این موضوع دارد. او توضیح می‌دهد که رقمی در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد مسافران اتوبوس از مبداء تهران هستند. از این تعداد حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از مسافران در تهران بلیت خود را به صورت آنلاین تهیه می‌کنند؛ اما حالا علی‌بابا با وجود سهم ۴۰ درصدی خود از این بازار در اعتراض به کاهش ۵۰ درصدی کارمزد شرکت‌های OTA فروش بلیت اتوبوس را از مبداء تهران متوقف کرده است.
احمد ایزدپور، مدیرعامل جاباما و عضو هیات‌مدیره علی‌بابا
ایزدپور در گفت‌وگو با پیوست در این باره توضیح می‌دهد: «کمیسیون دریافتی ما از فروش آنلاین بلیت تا به حال رقمی در حدود ۲.۷ درصد بود و همین رقم هم کفاف هزینه‌های ما را نمی‌داد اما چون سبد محصولات ما را کامل می‌کرد و متضرر نمی‌شدیم، همکاری را ادامه می‌دادیم.»
مدیرعامل جاباما می‌گوید: «ما بنگاه اقتصادی هستیم و هر بلیتی که به ما اضافه شود، هزینه‌های عملیاتی‌مان را هم بالا خواهد برد؛ در چنین شرایطی قطعاً با کارمزد یک درصدی، متضرر خواهیم شد.»
او با تاکید بر اینکه علی‌بابا به هیچ عنوان ۵ درصد کارمزد دریافت نمی‌کرده است توضیح می‌دهد: «مساله اصلی بحث واسطه‌گری دوستانی است که در بخش رزرواسیون فعال هستند، آنها کاملاً واسطه‌گری می‌کنند و سال‌هاست که به دروغ به نام OTAها کمیسیون‌های گزافی از تعاونی‌ها دریافت کرده‌اند.»
او بر این باور است که اگر صنف به معنای تعاونی‌هاست، تعاونی‌ها به عنوان بازیگران اصلی این بازار از همکاری با OTAها رضایت دارند.
او می‌پرسد: «سوال اینجاست که چطور چنین تصمیمی پشت درهای بسته گرفته میشود و هیچ‌کس از OTAها دعوت نمی‌شود. در این جلسه مجموعه‌هایی مانند سفر ۷۲۴ دعوت شده بودند که نماینده ما نیستند.»
به نام مدیریت هزینه، به کام دلالان؟
هرچند تلاش‌ها برای گفت‌وگو با مدیران مستربلیط به سرانجام نرسید اما روابط عمومی این شرکت در نامه‌ای به پیوست نوشت این اقدام که ظاهراً به منظور مدیریت هزینه انجام شده، نتایج دیگری در پی داشته است که هدف اعلام‌شده را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
در ادامه اظهارنظر کتبی این شرکت در این رابطه آمده است: «هرچند در ظاهر توجیه انجمن برای چنین تصمیمی این بوده که با افزایش سهم سایت‌های اینترنتی فروش بلیت، کارمزد پایین هم به‌صرفه است و آنها ضرر نخواهند کرد، اما به نظر می‌رسد تعاونی‌ها و سیستم سنتی فروش بلیت مانند بخش سنتی هر کسب‌وکاری، علاقه چندانی به حضور پررنگ فروشنده‌های آنلاین ندارند و از توسعه آن خرسند نیستند.»
مستر بلیط با اشاره به ردپای دلال‌ها در این موضوع خروجی این اقدام انجمن را چنین توضیح داده است: «در نتیجه این کاهش کارمزد، فروشندگان آنلاین به دلیل سطح هزینه‌ها و عدم توجیه تداوم ارائه خدمت، قید فروش بلیت را می‌زنند که در این صورت امکان بازگشت به روال سنتی و بازارسیاه و دلالی میسر میشود. در این بین آن دسته از مالکان و شرکت‌های اتوبوسرانی که به دنبال خدمت‌دهی و فعالیت سالم و غیردلالی هستند نیز ضرر خواهند کرد، چرا که عملاً بازوی فروش خود یعنی فروشندگان آنلاین را از دست داده و در ازای کاهش کارمزد، به واسطه صندلی‌های خالی سرویس‌های خود ضررهای سنگین‌تری را متحمل خواهند شد.»