واکاوی طرح «نجما» در شرکت مخابرات ایران اجرای طرح مردمی «توسعه فیبرنوری» عزم ملی می‌خواهد
شرکت مخابرات ایران، براساس برنامه ریزی سال ۱۴۰۱ خود، عمل به بیانیه گام دوم انقلاب را که از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده را به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته و برنامه توسعه شبکه فیبرنوری را به صورت جهادی آغاز کرد.
برخی معتقدند که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران در تمام دولت‌های گذشته به خصوص در دولت‌های یازدهم ودوازدهم، توسعه شبکه فیبرنوری را در برنامه‌های خود داشته است، در حالی که در این سال‌ها، تنها ۲۵ درصد از ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور فعال بوده است.
اینکه این حرکت مهم در کشور به خوبی انجام نشده و حالا باید شرکت مخابرات ایران به توسعه آن بپردازد؛ اما وزارت ارتباطات نیز، امروز معتقد است که شبکه ارتباطات ثابت باید مسیر توسعه را طی کند و این توسعه برمبنای فیبرنوری باشد و مهمتر اینکه باید با یک حرکت جهادی تا چهارسال آینده به نتیجه برسد.
به گفته وزیر ارتباطات، توسعه ارتباطات ثابت مبتنی بر فیبر حداقل برای سه سال آینده محقق خواهد شد و سه دهه آینده را از نظر ثبات در شبکه بیمه خواهد کرد. درحال‌حاضر تمام کشورهای پیشرفته به این سمت رفته‌اند که ارتباطات ثابت مبتنی بر فیبرنوری را در کشورشان اجرا کنند.
در خیلی از کشورها توسعه شبکه ثابت بر مبنای این فناوری برنامه ۴ تا ۵ ساله یا حتی ۱۰ ساله است و دولت‌ها هم سرمایه‌گذاری عظیمی‌در حد چند ده میلیار دلار را روی توسعه این پروژه انجام داده‌اند و یا درحال انجام هستند.
براین اساس، شرکت مخابرات ایران به عنوان شرکت پیشگام در توسعه فیبرنوری به خصوص FTTH ؛ در کنار طرح‌هایی که از سال ۱۳۹۵ شروع کرده بود، یک طرح جهادی برای این امر پایه‌ریزی کرد که با نام اختصاری (نجما) در چهارم تیر ماه سال جاری و در منطقه مخابراتی قزوین شروع شد. پروژه‌ای که اساس آن را توسعه شبکه فیبر نوری تشکیل می‌دهد.
توسعه فیبرنوری در طرح نجما از زوایای مختلف مطرح بوده و آنچه از نظر مشترکان و در مقام واگذاری سرویس مورد استناد قرار می‌گیرد، ارایه سرویس باند پهن بر بستر فیبرنوری یا همان سرویس FTTH است.
بعد دیگر موضوع برقراری بستر فیبر نوری از مراکز تا تجهیزات مخابراتی است که در محدوده مشترکان نصب می‌شوند. آنچه در بخش اول رخ می‌دهد، واگذاری سرویس با پهنای باند و کیفیت بالا خواهد بود که تکنولوژی روز دنیاست و در بخش دوم، افزایش بستر فیبرنوری مابین مراکز مخابراتی تا تجهیزات منصوبه در خارج از مرکز و کاهش بستر کابل‌های مسی موجود و افزایش سرعت در شبکه است که نتیجه آن نیز افزایش میزان پهنای باند تحویلی به مشترکان و کیفیت مناسب سرویس اینترنت خواهد بود.
این پروژه علاوه بر بودجه سالانه، به شرط توجیه‌پذیری اقتصادی و از محل درآمدهای اضافی قابل حصول در مناطق مخابراتی از قبیل فروش یا مولد سازی املاک، جمع آوری و فروش کابل‌های مسی مازاد پس از اجرای طرح‌های توسعه و برگردان سرویس مشترکان وسایر درآمدها، قابل اجراست.
آنچه که این طرح را جهادی می‌سازد، فعالیت و تلاش مضاعف پرسنل خدوم شرکت مخابرات ایران در انجام فعالیت‌های اضافه و همکاری نهادهای حاکمیتی از جمله استانداری‌ها در صدور مجوزها و در اختیار گذاشتن ظرفیت‌های موجود استان است.
چرا فیبرنوری
توسعه باندپهن برمبنای فیبر نوری یا هما FTTH از برنامه‌های شرکت مخابرات ایران است که از سال ۱۳۹۵ آغاز شد. دلیل اصلی اجرای این برنامه، برتری این فناوری به سایر فناوری‌ها، حرکت رو به توسعه، مصرف پهنای باند، سرمایه‌گذاری کشورهای منطقه در این بخش بوده است.
بر همین اساس طرح توسعه برمبنای فیبرنوری آغاز، برنامه‌ای تبیین و به همه استان‌ها ابلاغ شد.
طبق این برنامه، مقرر شد از سال ۹۵ تا ۹۹، تا ۵ میلیون پورت فیبرنوری در کشور اجرایی شود. این در حالی بود که بخش‌هایی که زیر پوشش فیبرنوری بود، نیز، تجهیزات کامل وکافی نداشت و از قابلیت استفاده برای FTTH برخوردار نبود و باید تجهیزاتی در مراکز و خیابان‌ها نصب می‌شد که قابلیت بهره برداری داشته باشد.
براساس آمار موجود، حداقل امکان واگذاری یک میلیون پورت FTTH فراهم بود اما با تغییر مدیریت در سال ۹۷، برنامه توسعه ۵میلیون پورت فیبرنوری کند شد. درحالی که همچنان برنامه واگذاری تداوم داشت. نتیجه این اقدامات، واگذاری بیش از یکصد هزار پورت FTTH در کشور بود. این روند ادامه داشت و در دو سال اخیر هم برنامه توسعه فیبرنوری خانگی برقرار بود و به تعداد بالغ بر۲۰۰ هزار مشترک رسید.
علاوه بر روندهای جهانی، برتری فناوری فیبرنوری و…. در سیاست‌های کلان کشور هم توسعه اینترنت پر سرعت پیش بینی شده و شورای عالی فضای مجازی نیز، بر این نکته تاکید داشت و در برنامه‌های کلان کشورتصریح شده است که باید تا سال ۱۴۰۴، می‌بایست واگذاری حداقل ۲۰ میلیون پورت اینترنت با سرعت بالای ۲۰ تا ۲۵ مگابیت بر ثانیه، واگذار شود؛ اما در برنامه‌های توسعه‌ای وزارت ارتباطات تا قبل از دولت فعلی به صورت جدی به این موضوع پرداخته نشده بود و تنها شرکت مخابرات ایران در این زمینه فعال بوده و هست.
دلیل این ادعا آماری ست که از سوی وزارت ارتباطات منتشر شده است. بر همین اساس، تا پایان سال ۱۴۰۰تمامیFCPها، تنها ۵۲۳ پورت FTTH واگذار کرده‌اند.
توسعه ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری، سیاستی بود که از طرف وزارت ارتبا طات ابلاغ شد و هدف این بود که خانوارهای ایرانی به اینترنت با سرعت بالای ۲۰ مگ دسترسی داشته باشند.
در چارچوب این سیاست، کمیسیون تنظیم مقررات وزارت ارتباطات، مصوبه‌های ۳۲۹، ۳۳۲ و ۳۳۶را تصویب و طرح‌های حمایتی برای توسعه را پیش بینی کرد که البته مورد انتقاد اپراتورهای بزرگ مانند مخابرات ایران، همراه اول و ایرانسل قرار گرفت.
اما وزارت ارتباطات توافق نامه‌ای با ۹ شرکت FCP امضا کرد که آنها در ۹ شهر توسعه فیبرنوری را اجرایی کنند. لازم به یادآوری است شرکت مخابرات مخالف این سیاست وزارت ارتباطات نیست اما به مصوبه ۳۲۹ و توافقنامه مذکور انتقاد‌هایی دارد و برای اجرای آن در صورت اعمال اصلاحات لازم اعلام آمادگی کرده است.
لیکن با توجه به پروانه شرکت مخابرات ایران و علی رغم اینکه مصوبه ۳۲۹ و توافقنامه مربوطه به امضای شرکت مخابرات ایران نرسیده است، محدودیتی برای توسعه فیبرنوری وجود ندارد و همچنان به اجرای برنامه‌های خود در زمینه توسعه فیبرنوری با تمام پتانسیل وتوانایی که دارد، ادامه می‌دهد.
لذا برنامه توسعه ۴۰۰ هزار پورت را برای سال ۱۴۰۱ تدوین و در حال اجرای آن است. همچنین در این فاصله طبق نظر مدیران مناطق مخابراتی، شرکت این توانایی و پتانسیل را در خود دید که در قالب یک طرح جهادی، با سرعت بیشتری توسعه فیبرنوری دنبال کند.
چرا طرح «نجما»
از یک سو، امکان توسعه بر بستر سیم مسی با توجه به هزینه زیاد و سرعت پایین آن در شهرها و شهرک‌های جدید، اقتصادی نبود و از سوی دیگر شرکت مخابرات ایران، در برخی از نقاط کشور با سرقت سیم مسی مواجه شده بود و خسارت‌های مالی زیادی به بار آورد؛ که در همین راستا مصمم شد از فیبرنوری با توجه به ویژگی‌ها و مزایایی که دارد از جمله سرعت بالای اینترنت، و کاهش احتمال سرقت و دیگر مزایا، به جای کابل مسی استفاده کند.
همین امر مقدمه ای شد تا شرکت مخابرات ایران را برآن دارد تا توسعه فیبرنوری را سرعت بخشد و در قالب یک نهضت جهادی، حداکثر پتانسیل وتوان خود را برای برخورداری مشترکان از مزایای فیبرنوری بکار گیرد. البته که توان نیروی انسانی خدوم شرکت نیز در اجرای موفق این طرح بسیار موثر بوده و خواهد بود.
در قالب نهضت جهادی توسعه فیبر نوری، توسعه فناوری با اولویت برای طرح‌هایی که دارای توجیه اقتصادی بوده و بیشترین جریان درآمدی در سال جاری را دارند، صورت می‌گیرد.
بهینه‌سازی لایه‌های مختلف شبکه در راستای ارتقای کیفیت خدمات و پشتیبانی مناسب،افزایش سرعت و پهنای باند و رضایتمندی مشتریان و تکمیل پوشش شهرک‌های صنعتی و اماکن تجاری با توجیه اقتصادی مناسب در راستای حمایت از شعار سال ۱۴۰۱، نیز در قالب نجما، اجرا خواهد شد.
گفتنی است، توسعه فیبرنوری در کشور براساس طرح وزارت ارتباطات؛ حداقل۸۰ هزار میلیارد تومان سرمایه لازم دارد و اگر بخواهیم این طرح، یک طرح موفق، مردمی و اقتصادی باشد، می‌بایست منابع مالی آن با استفاده از امکانات موجود تامین شود و به طور قطع یقین برای شرکت مخابرات ایران وFCPها تا ۱۰ سال آینده سود آور نخواهد بود.
در نتیجه ادامه برنامه‌های توسعه ای در این زمینه مستلزم حمایت‌های همه جانبه حاکمیت و وزارت ارتباطات است و البته شرکت مخابرات ایران از نظر کارشناسان این حوزه در هر زمان و از هر روش ممکن از جمله رسانه‌ها بهره خواهد برد.