کاهش درآمد اپراتورهای همراه و چند نکته
بررسی گزارش‌های مالی اپراتورهای همراه پس از اعمال محدودیت اینترنت در کشور طی ماه گذشته نشان می‌دهد که علاوه بر کسب و کارها، اپراتورهای تلفن همراه نیز تحث تاثیر این موضوع قرار گرفته و متضرر شده‌اند.
اکثر کاربران ترجیح می‌دهند پلت‌فرم برقراری ارتباطاتشان "دیتا" با هزینه‌های مقرون به صرفه‌تر و امکانات بیشتر باشد و در نتیجه در دنیای امروز درآمدزایی اصلی و سود اپراتورهای همراه اغلب از محل ارائه خدمات ارزش افزوده و سرویس‌های مبتنی بر پهنای باند حاصل میشود.
اعمال محدودیت اینترنت در کشور طی ماه گذشته علاوه بر کسب و کارها، برروی اپراتورهای تلفن همراه نیز تاثیر گذاشت و آنها به واسطه این قطعی‌ها متضرر شده‌اند، چرا که آنها از طریق مراکز بین‌المللی اقدام به خرید پهنای باند کرده‌اند و قطع اینترنت آنها را متحمل زیان‌هایی کرده است چون بهای خرید پهنای باند را در یک بازه زمانی خاص پرداخت کرده‌اند اما با توجه به قطع اینترنت، امکان عرضه آن را نداشتند و درآمدی از این محل کسب نکرده اند و اینکه مشتریان آنها تمایل کمتری به تمدید یا خرید اشتراک و بسته اینترنت دارند هم در این موضوع بی تاثیر نیست.
بررسی گزارش ماهانه درآمدهای برخی اپراتورهای همراه بوضوح کاهش درآمد اپراتورها را نشان می‌دهد. بطوری که درآمد یکی از اپراتورها از محل کارکرد خطوط تلفن همراه در مهرماه (دوره اختلال اینترنت) نسبت به شهریورماه بیش از ۷۴۳ میلیارد تومان کاهش یافته است.
تماس خبرنگار ایسنا با همراه اول برای کسب اطلاع از صحت و سقم این موضوع به این نتیجه رسید که همه اطلاعات مالی همراه اول به دلیل اینکه یک شرکت بورسی است، در کدال قرار دارد و عدد ۷۳۴ میلیارد منتشر شده مربوط به مقایسه درآمد اپراتور از محل کارکرد خطوط تلفن همراه در مهرماه (دوره اختلال اینترنت) نسبت به شهریورماه هم درست است و در کدال وجود دارد. اپراتور دوم تلفن همراه هم در این باره به خبرنگار ایسنا اعلام کرد که این موضوع در حال بررسی است و پس از مشخص شدن نتیجه، اعلام خواهد شد.
در این باره محمد کشوری – کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات- در گفت‌وگو با ایسنا در این باره اظهار کرد: اپراتورها از بزرگترین زیان کنندگان شرایط فعلی اینترنت در کشور چه از بعد قطعی و چه از محل اعمال فیلترینگ هستند. این شرایط برای اپراتورها مثل یک تیر سه شاخه است و به نظرم حداقل از سه جنبه متصرر می‌شوند. اول اینکه نزدیک به ۶۰ تا ۷۰ درصد از درآمد اپراتورهای همراه از اینترنت است و طبق آمار و برآوردهای انجام شده با اعمال محدودیت بر اینترنت در کشور، حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد مصرف و فروش اپراتورها در زمینه اینترنت کم شده و در نتیجه مشخص است که این موضوع تأثیر حداقل ۲۰ درصدی در کل درآمد، مصرف و اینترنت آنها داشته و به عبارتی درآمدشان کم شده است.
وی ادامه داد: طبیعی است زمانی که فروش اپراتوری کم شود، سود آن هم کم میشود و این امر خود از یک جنبه به معنای زیان است. اما جنبه دوم زیان از لحاظ اقتصادی افزایش فروش و مصرف پهنای باند داخلی است چرا که تعرفه پهنای باند داخلی نیم بهاست و ترافیک نیم‌بها هم برای اپراتورها سودی ندارد و حتی روی فروش پهنای باند داخلی اپراتورها در عمل یارانه می‌دهند، در نتیجه هرچقدر فروش پهنای باند داخلی جایگزین خارجی برای آنها بیشتر شود، سود آنها افزایش پیدا نمی‌کند.
کشوری گفت: یک مساله مهم که کمتر به آن توجه می شود، این است که هزینه پهنای باند اینترنت حدود ۱۰ درصد هزینه اپراتورهاست و عملاً هزینه تمام شده ترافیک داخلی با خارجی برای اپراتورها چندان اختلاف زیادی ندارد که اپراتور ترافیک داخلی را ۵۰ درصد ارزانتر به مشتری بفروشند. این نکته را هم تاکید کنم که افزایش مصرف پهنای باند داخلی به خودی خود اقدام خوبی است و کسی نمی‌گوید بد است اما حداقل ساز و کار اقتصادی فعلی که در پیش گرفته شده غلط است و به غیر اقتصادی شدن ارائه خدمات داخلی منجر خواهد شد چون بهینه و اقتصادی نیست.
این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه زیان اپراتورها از شرایط فعلی منتهی به این دو مورد نمی‌شود، تشریح کرد: ضرر سوم، افزایش هزینه بابت تبادل ترافیک با ارائه دهندگان خدمات پایه کاربردی است. طبق مصوبه ۳۱۸ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات وزارت ارتبطات و فناوری اطلاعات، اپراتورها موظف هستند که برای خدمات پایه کاربردی داخلی، به ازای ترافیکی که در مرکز IXP با آنها مبادله می‌کنند، پول پرداخت کنند و چون در این ایام مصرف آنها زیاد شده، پولی هم که آنها برای ترافیک peer to peer می‌پردازند، افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه یک اپراتور به یک پیام‌رسان اگر مثلا در ماه ۱۰ میلیارد تومان پرداخت می‌کرد اکنون باید چند برابر بیشتر مثلاً ۲۰ تا ۳۰ میلیارد پرداخت کنند.
وی در پایان گفت: این سه عامل درنهایت فعالیت چرخه اقتصادی اپراتورها را از فعالیت مثمراقتصادی و منطق سودآوری خارج می‌کند و در نتیجه این اپراتورها یا باید از سرمایه‌گذاری خود بزنند و یا به نحو دیگری آن را جبران کنند که در درازمدت تبعاتش به شبکه باز می‌گردد و همه فعالین این عرصه حتی خود مشترکین متضرر می شوند.
بر این اساس می‌توان گفت که با محدودیت پهنای باند اینترنت، اپراتورها از بخشی از درآمد خود محروم می‌شوند، بدون اینکه جبرانی برای آنها انجام شود و این در آینده نزدیک به معضلی برای اپراتورها به عنوان بزرگترین بازیگران این عرصه تبدیل خواهد شد. زیرا با ضرر و خروج اپراتورها از عرصه اقتصادی، سایر بخش‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات هم تأثیر خواهند پذیرفت.
به اعتقاد کارشناسان، پیش بینی کاهش درآمد اپراتورها تا پایان سال جاری، افت شدید ارزش سهام بخش تلکام در بورس و مشکلات جدی نقدینگی این شرکت‌ها، بعضا ممکن است در عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران یا تاخیر زیاد در پرداخت حقوق کارکنان نمایان شود، دور از ذهن نیست. با ادامه این روند اکنون این شائبه بوجود آمده که اپراتورهای موبایل جهت جبران کاهش درآمدهای خود دنبال راهی برای جبران کاهش درآمدها هستند و آیا ممکن است این ضرر از راه‌هایی از جمله تغییراتی در قبوض مشترکان یا کاهش کیفیت خدمات و یا تغییر در بسته های اینترنت اعمال شود؟