چین بزرگ‌ترین فروشنده فناوری تشخیص چهره در جهان است
صادرات چشمگیر فناوری‌های تشخیص چهره‌ی چینی باعث شده است ایالات متحده نگرانی زیادی درباره‌ی تبدیل شدن چین به رهبر هوش مصنوعی جهان داشته باشد.
سال گذشته، شرکت چینی ناشناسی به دولت بنگلادش پیشنهاد ساخت شهری هوشمند در خلیج بنگال را داد که در آن از زیرساخت‌های تقویت‌شده با هوش مصنوعی استفاده خواهد شد. فرایند ساخت این کلان‌شهر پیشرفته هنوز آغاز نشده است؛ اما اگر چنین اتفاقی رخ دهد، شاید در روند توسعه‌ی آن از سیستم‌های تشخیص چهره استفاده شود. بدین‌ترتیب، امکان شناسایی افراد گم‌شده یا ردیابی مجرمان میان جمعیت ازطریق دوربین‌های عمومی فراهم خواهد. گفتنی است این سیستم از مدتی قبل در بسیاری از شهرهای چین استفاده میشود.
مطالعه‌ی محققان دانشگاه هاروارد و MIT که مؤسسه‌ی بروکینگز آن را در هفته‌ی گذشته منتشر کرد، نشان می‌دهد ساخت کلان‌شهر هوشمند در بنگلادش ازجمله پروژه‌هایی است که چین را به رهبر جهانی صادرات فناوری تشخیص چهره تبدیل می‌کند.
همچنین، مطالعه‌ی محققان هاروارد و MIT نشان می‌دهد شرکت‌های چینی در صادرات فناوری تشخیص چهره پیشتاز بازار هستند و ۲۰۱ معامله‌ی صادراتی مربوط به تکنولوژی مذکور را به خود اختصاص داده‌اند. آمریکا با دراختیار‌داشتن ۱۲۸ معامله در رتبه‌ی دوم این فهرست قرار دارد. چین در‌زمینه‌ی هوش مصنوعی نیز به پیشتازی خود ادامه می‌دهد و ۲۵۰ معامله از مجموع ۱,۶۳۶ معامله‌ی صادراتی مرتبط با هوش مصنوعی به ۱۳۶ کشور را ازآنِ خود کرده داده است. دومین صادرکننده‌ی بزرگ محصولات و فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی ایالات متحده است که ۲۱۵ معامله را در این بازار دراختیار دارد.
گزارش یادشده استدلال می‌کند صادرات فناوری تشخیص چهره‌ی چینی می‌تواند به دولت‌های دیگر کمک کند تا نظارت بیشتری روی مردم کنند و این موضوع به‌خصوص به حقوق بشر شهروندان آسیب می‌رساند. مارتین براجا، اقتصاددان MIT و عضو تیم تحقیقاتی این مطالعه، اظهار کرد:
شاید این واقعیت که چین درحال‌حاضر فناوری تشخیص چهره را صادر می‌کند، این کشور را به‌سمت خودکامه‌تر‌شدن سوق دهد، درحالی‌که فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی و سیاست‌های دولتی و اقتصاد کلان می‌توانند شرایط را به‌سمت دموکراسی بیشتر پیش ببرند.
– مارتین براجا
فناوری تشخیص چهره کاربردهای عملی متعددی دارد که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به باز‌کردن قفل گوشی‌های هوشمند و احراز هویت در برنامه‌ها و یافتن دوستان در پست‌های رسانه‌های اجتماعی اشاره کرد. محققان MIT و هاروارد تمرکز مطالعه‌ی خود را روی فناوری‌های شهر هوشمند معطوف کرده‌اند؛ جایی که تشخیص چهره برای افزایش نظارت بر مردم استفاده میشود. در این تحقیق از اطلاعات پروژه‌های نظارت جهانی بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی و داده‌های استخراج‌شده از شرکت‌های هوش مصنوعی چینی استفاده شده است.
در سال‌های اخیر، قانون‌گذاران و رؤسای جمهور ایالات متحده درباره‌ی برتری‌های چین در فناوری هوش مصنوعی درمقایسه‌با آمریکا ابراز نگرانی کرده‌اند. اکنون مطالعه‌ی محققان هاروارد و MIT نیز با این نگرانی‌ها مطابقت دارد و به‌نوعی آن‌ها را تأیید می‌کند.
آلکساندرا سیمور، دانشیار مرکز امنیت جدید آمریکا می‌گوید:
میزان صادرات فناوری‌های تشخیص چهره‌ی چینی و پیشرفت‌های آن در هوش مصنوعی نشان می‌دهد که چرا باید قوانینی را درباره‌ی فناوری یادشده تنظیم کنیم.
– آلکساندرا سیمور
علاقه‌ی هر دو حزب سیاسی بزرگ ایالات متحده به محدود‌کردن فناوری‌های چینی در سرتاسر جهان روبه‌افزایش است. ترامپ در دوره‌ی ریاست‌جمهوری خود قوانینی برای محدودسازی استفاده از تکنولوژی 5G هواوی در ایالات متحده و برخی کشورهای دیگر وضع کرد و تحریم‌های مختلفی برای شرکت‌های چینی فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی در نظر گرفت. دولت بایدن نیز طناب تحریم‌ها علیه چین را محکم‌تر کرد تا از دستیابی آن به تراشه‌های پیشرفته یا فناوری‌های ساخت نیمه‌رساناها جلوگیری کند. بایدن نیز شرکت‌های چینی ارائه‌دهنده‌ی فناوری تشخیص چهره برای نظارت بر مردم اویغور را تحریم کرده است.
سیمور می‌گوید تلاش‌های بیشتر برای محدود‌کردن صادرات فناوری تشخیص چهره از چین می‌تواند با تحریم کشورهای واردکننده‌ی این تکنولوژی انجام شود. به‌‌باور وی، باید ازنظر تنظیم قوانین مرتبط با روش‌های استفاده از تشخیص چهره به نمونه‌ای جهانی برای سایر کشورها تبدیل شود. جایگاه دوم ایالات متحده در فهرست برترین صادرکنندگان فناوری تشخیص چهره در جهان این باور را کم‌رنگ می‌کند که تکنولوژی‌های آمریکایی به‌طور‌طبیعی ارزش‌های آزادی و دموکراسی را مدنظر دارند.
Wired می‌نویسد استفاده از تشخیص چهره در اداره‌های پلیس سرتاسر ایالات متحده در حال گسترش است؛ ولی برخی از شهرهای این کشور محدودیت‌هایی برای استفاده از فناوری مذکور در نظر گرفته‌اند. درحال‌حاضر، استاندارد ملی برای محدودسازی تشخیص چهره وجود ندارد. برخی شرکت‌های آمریکایی مثل Clearview AI ابزارهای تشخیص چهره‌ی جدیدی را توسعه می‌دهند و صادر می‌کنند که تصاویر دوربین‌های نظارتی از یک فرد را به هویت آنلاین او متصل می‌کند؛ قابلیتی که طبق استدلال گروه‌های آزادی مدنی، بدون توجیه قانونی به حریم خصوصی شهروندان تجاوز می‌کند.
سیمور می‌گوید بهترین راهکار برای ایالات متحده به‌منظور مقابله با موفقیت چین در صادرات تشخیص چهره، احتمالاً تنظیم قوانین استفاده از آن در داخل و سپس ارائه‌ی جایگزین‌هایی برای تکنولوژی‌های چینی در سایر کشورها است. او می‌گوید:
گفت‌وگو درباره‌ی ارزش‌ها به شکل‌دهی محدودیت‌هایی کمک خواهد کرد که باید روی این فناوری‌ها اعمال شود؛ اما دورنمای توافق کنگره‌ی ایالات متحده روی محدودیت‌های معنادار تکنولوژی مذکور ضعیف به‌نظر می‌رسند.
– آلکساندرا سیمور
شرکت‌های چینی به‌دلیل ارتباط با نهادهای دولتی می‌توانند مقادیر بسیار زیادی عکس از شهروندان تهیه کنند و بودجه‌های هنگفتی نیز برای توسعه‌ی فناوری تشخیص چهره دراختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. براجا و نویسندگان همکار او در نوامبر ۲۰۲۱ با انتشار مقاله‌ای استدلال کردند که نوآوری در توسعه‌ی هوش مصنوعی تشخیص چهره به‌دلیل همسویی نزدیک میان تکنولوی و اهداف دولت‌ها، می‌تواند در حکومت‌های استبدادی بیشتر شکوفا شود.
شاید کنترل گسترش استفاده‌های نامطلوب از تشخیص چهره سخت به‌نظر برسد؛ اما همین فناوری می‌تواند کاربردهای بسیار مفیدی نیز داشته باشد. دیوید یانگ، یکی از نویسندگان تیم براجا و استاد اقتصاد در دانشگاه هاروارد، می‌گوید اقدامات اخیر ایالات متحده برای مهار فناوری چین بیشتر روی جلوگیری از توسعه‌ی قابلیت‌های جدید متمرکز شده است و نه محدود‌کردن انتقال فناوری‌های موجود. او می‌گوید:
چین قبلاً مجموعه‌ای از فناوری‌های هوش نظارتی مبتنی‌بر هوش مصنوعی را توسعه داده است که می‌تواند آن‌ها را بفروشد و محدودیت‌های اخیر آمریکا هیچ تغییری در این روند ایجاد نمی‌کند.
– دیوید یانگ
سیمور نیز می‌افزاید سایر حوزه‌های نوظهور هوش مصنوعی می‌توانند به ابزارهای نظارتی جدید و قدرتمندی تبدیل شوند که باید نظارت دقیقی در گسترش آن انجام پذیرد. تشخیص چهره یکی از اولین کاربردهای عملی هوش مصنوعی بود که پس از بهبود الگورتیم‌های پردازش تصویر با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی در اوایل دهه‌ی ۲۰۱۰ پا به عرصه‌ی ظهور گذاشت.
سیمور می‌گوید مدل‌های زبانی بزرگ باعث ایجاد هیجان درباره‌ی ابزارهای مکالمه‌ی هوشمندانه مثل ChatGPT شده‌اند و این روند می‌تواند در حوزه‌های دیگر نیز به‌طور‌مشابه ادامه پیدا کند. به‌عنوان مثال، می‌توان از هوش مصنوعی برای انطباق با روش‌های مؤثرتر در سانسور محتوای وب یا تجزیه‌وتحلیل ارتباطات بهره گرفت.