ایلان ماسک در مسیر خلق یک ابرانسان
ساختارشکنی‌های ایلان ماسک پایانی ندارد و به نظر می‌رسد به زودی نام این ثروتمند پرحاشیه به جای تسلا و توییتر، با شرکت دیگرش یعنی نورالینک بر سر زبان‌ها بیفتد. نورالینک که یکی از مجموعه شرکت‌های تحت مالکیت ماسک است به تازگی از دریافت مجوز FDA(سازمان غذا و داروی آمریکا) برای آغاز تست انسانی کاشت تراشه‌های مغزی خبر داده. این درحالی است که پیش از این و برخلاف وعده‌های مکرر ماسک برای آغاز این تست، اعطای مجوز برای این کار به دلیل چالش‌های موجود، بسیار دور از دسترس می‌نمود.
در یکی از جدی‌ترین فازهای مخالفت با این طرح، سال گذشته حدود ۱۷هزار پزشک در بیانیه‌ای خواستار جلوگیری از اعطای مجوز تست انسانی به نورالینک شده و حتی شماری از فعالان محیط‌زیست نیز این شرکت را به دلیل تست‌هایی که روی حیوانات انجام می‌دهد مورد ملامت قرار داده بودند. با تمام اینها به نظر می‌رسد ماسک بسیار به آینده این شرکت و پژوهش‌هایش خوش‌بین است. وی که در این مدت با تمام مخالفت‌ها، مصرانه به دنبال پیشبرد این برنامه بوده و وعده داده است که با عملیاتی شدن این پروژه، می‌توان به درمان بسیاری از بیماری‌های مغزی، بازگرداندن توانمندی‌های از دست رفته طی ضایعه‌های نخاعی و تسهیل یادگیری مهارت‌ها و زبان‌های جدید کمک کرد؛ به‌گونه‌ای که با کسب این مهارت‌ها، بشر در مسیر تبدیل به نوع ابرانسان گام خواهد برداشت.
پایانی بر مخالفت‌های جدی
شرکت نورالینک که از سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را در زمینه توسعه فناوری‌های کنترلی از طریق امواج مغزی آغاز کرده، مدت‌ها در پی دریافت مجوزی برای آغاز تست طرح‌های خود روی نمونه‌های انسانی بود؛ حتی ماسک نیز مدتی پیش در یکی از مصاحبه‌ها اعلام کرد که مشتاق است تا روزی این تراشه‌ها را در مغز خودش یا کودکانش نیز کار بگذارد. با این‌حال نه وی جزئیاتی از زمان احتمالی عملیاتی کردن این تصمیم ارائه کرد و نه سازمان غذا و داروی آمریکا سیگنال مثبتی مبنی بر پذیرش آغاز این آزمایش نشان داده بود. اواخر پاییز سال گذشته ماسک با اشاره به پیشرفت‌های این پروژه وعده داد که نورالینک تا ۶ ماه دیگر تست انسانی را آغاز خواهد کرد؛ حالا اگرچه پیش از این سازمان غذا و داروی آمریکا بارها درخواست‌های این شرکت برای آغاز این تست را رد کرده بود، سرانجام روز پنج‌شنبه اعلام شد که این مجوز صادر شده و به زودی گام‌های جدیدی در این زمینه برداشته خواهد شد. شرکت نورالینک در بیانیه خود اعلام کرد که «اعطای این مجوز برای انجام نخستین تست انسانی کاشت تراشه در مغز، نتیجه همکاری نزدیکی است که این شرکت با FDA داشته و سرانجام توانسته‌اند این سازمان را مجاب به صدور مجوز کنند.» نورالینک صدور این مجوز را گام مهمی در کمک به افراد از طریق این فناوری دانست و اعلام کرد که هنوز روند جذب متقاضی برای اجرای این آزمایش را آغاز نکرده‌اند. قرار است جزئیات تازه از چند و چون اجرای این آزمایش، متعاقبا توسط نورالینک اعلام شود.
اگرچه FDA سرانجام راضی شده تا اجازه انجام این آزمایش روی یک انسان را صادر کند، اما گزارش گاردین از این موضوع نشان می‌دهد که این سازمان پیش‌تر با ذکر ده‌ها چالش، درخواست این شرکت برای انجام این آزمایش را رد کرده بود. این سازمان در آخرین گام‌های اعطای مجوز به این شرکت، بابت باتری‌های لیتیومی به کار رفته در تراشه‌ها، ریسکی که پیرامون جابه‌جایی سیم‌ها در مغز وجود دارد و چالش‌های ایمنی احتمالی خارج کردن این تراشه از مغز بدون آنکه به بافت‌ها آسیبی برسد، نگرانی‌هایی داشته و خواستار آن بود تا پیش از آغاز آزمایش‌های انسانی، با دقت بیشتری به این دغدغه‌ها پرداخته و پاسخ داده شود. پیش از این نیز همزمان با آنکه ماسک وعده داد ظرف ۶ ماه آزمایش انسانی این پروژه را آغاز خواهد کرد، «دیلی میل» گزارش کرد که بیش از ۱۷هزار پزشک که در قالب نهادی موسوم به «کمیته پزشکان برای پزشکی مسوولانه» فعالیت می‌کنند، فعالیت‌های نورالینک را محکوم کرده و از سازمان غذا و دارو خواستند جلوی این فعالیت‌های ماسک و شرکت تحت مالکیتش را بگیرد. این نهاد باور دارد که نورالینک با جراحی‌هایی برای هک کردن و دستکاری داده‌های کارکنان، مقررات موسوم به «روش‌های خوب آزمایشگاهی»(GLP) که کیفیت و یکپارچگی مطالعات آزمایشگاهی غیر بالینی را تضمین می‌کند، نقض کرده است.
پیش از آغاز تست انسانی پروژه نورالینک، آسیب‌هایی که این طرح به برخی حیوانات خصوصا چندین میمون وارد کرده بود، انتقادات زیادی را برانگیخت. یک گروه از حامیان حیوانات مدعی شده که نورالینک شدیدا به میمون‌های آزمایشگاهی آسیب رسانده و دست‌کم ۱۵ میمون در اثر عوارض ناشی از انجام این آزمایش، جان خود را از دست داده‌اند.
نورالینک با زندگی بشر چه می‌کند؟
بسیاری از طرفداران ایلان ماسک معتقدند که بلندپروازی‌های این کارآفرین، مرزهای فناوری را جابه‌جا کرده و به زودی تغییرات قابل‌توجهی در زندگی بشر ایجاد خواهد کرد. ماسک در تمام این سال‌ها در تشریح فعالیت‌های نورالینک تاکید کرد که پروژه این شرکت فعالیت مغز بشر را به سطحی متفاوت ارتقا خواهد داد و کاری می‌کند که تعامل ذهن بشر با رایانه‌ها بیشتر شود. تمرکز پروژه نورالینک در تمام این سال‌ها بر دو محصول متمرکز بوده است؛ یکی ساخت تراشه‌های مغزی که امکان کنترل رایانه‌ها از طریق امواج ذهن را میسر می‌کنند و دیگری ساخت و تجهیز روبات عظیمی که وظیفه آن، کار گذاشتن این تراشه‌ها در مغز و برقراری اتصالات لازم است. تراشه‌های ساخت این شرکت در واقع روی جمجمه فرد کار گذاشته می‌شوند و با اتصال چند سیم بسیار نازک به بخش‌هایی از مغز، زمینه برای تحریک عصبی قسمت‌های خاص آن فراهم میشود.
در واقع یکی از قابلیت‌های مهمی که با کار گذاشتن این تراشه در مغز موجودات به دست می‌آید آن است که میزبان این تراشه‌ها می‌تواند برخی دستگاه‌های الکترونیکی مانند کامپیوتر یا گوشی هوشمند را از طریق امواج مغزی خود کنترل کند. به این ترتیب ماسک مدعی شده که با کار گذاشتن این تراشه در مغز افرادی که از ناتوانی‌های جسمی خاصی رنج می‌برند یا برخی توانایی‌های خود را در اثر ضایعه‌های نخاعی از دست داده‌اند، می‌توان آنها را به زندگی عادی بازگرداند. در همین راستا این شرکت با انتشار ویدئویی در معرفی پروژه خود، میمونی را به نمایش گذاشت که پس از کار گذاشتن این تراشه در مغزش، قادر شده بود بازی کامپیوتری انجام دهد. البته آنچه محققان این پروژه و ماسک بر آن تاکید دارند آن است که دستاورد‌های به کارگیری تراشه‌های نورالینک محدود به کمک به افراد بیمار و ناتوان جسمی و ذهنی نیست و حتی با کار گذاشتن این تراشه در مغز افراد سالم نیز می‌توان توانمندی‌های ذهنی آنها را به میزان قابل‌توجهی ارتقا داد.
چندی پیش دویچه‌وله در گزارشی از آنچه ماسک برای آینده این شرکت در سر دارد نوشته بود که کارکردهای این فناوری محدود به درمان نابینایی و بیماری‌های ذهنی نیست و شاید زمانی به کمک این پروژه بتوان تله‌پاتی انسانی را عملیاتی کرد. ماسک مدعی شده که نورالینک به انسان‌ها کمک خواهد کرد تا در جنگ علیه هوش مصنوعی و تهدید‌هایی که علیه بشریت وجود دارد، پیروز میدان باشند و وی در واقع قصد دارد با عملیاتی کردن این طرح، بشر را به سطح جدیدی از آگاهی و توانمندی برساند.
با این‌حال با آنچه این روزها در فیلم‌های عملی تخیلی هالیوودی نشان داده میشود، نمی‌توان تماما نسبت به آینده‌ای که در آن این فناوری‌ها به جزئی از زندگی بشر تبدیل می‌شوند خوش‌بین بود. زیرا همزمان این تهدید وجود دارد که انسان‌ها به جای تبدیل به موجوداتی فراقدرتمند، به بردگانی در اختیار صاحبان قدرت و فناوری تبدیل شوند.