معاون فنی مدیرعامل شرکت زیرساخت به‌تازگی از راه‌اندازی سامانه مانیتورینگ داده جدید خبر داده که قرار است جایگزین سایت مرکز تبادل ترافیک داده تهران شود که از حدود پنج ماه پیش از دسترس خارج شده. این سایت حتی بعد از آنکه از دسترس خارج شد هم همچنان به عنوان منبعی برای نشان دادن وضعیت ترافیک شبکه داخلی مورد استناد قرار می‌گرفت. البته معاون فنی مدیرعامل شرکت زیرساخت به تازگی در مصاحبه‌ای مدعی شده است که آنها سایت را از دسترس خارج نکرده‌اند و پیمانکار این وب‌سایت به‌دلیل به‌روز نبودن اطلاعات آن را غیر فعال کرده است. با این همه کارشناسان معتقدند که سامانه جدید، تفاوت چندانی نخواهد داشت، مگر اینکه به‌گونه‌ای طراحی شده باشد که آمار و ارقام دقیقی در اختیار مردم نگذارد و تنها مانند گزارش‌های سالانه شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات، به نمایش ارقام مبهمی در قالب درصدها و تناسب‌های غیرقابل بررسی کارشناسانه اکتفا کند.

 

 

جایگزینی دیرهنگام

بیش از هشت ماه از اختلال‌ها و محدودیت‌های اینترنتی می‌گذرد و در این مدت علاوه بر اعمال محدودیت روی پهنای باند بین‌الملل، گاهی خبرهایی در خصوص اختلال و قطعی روی پهنای‌ باند داخلی نیز گزارش شده است. گواه این موضوع اختلالات سریالی ‌روی ترافیک داخلی در بهمن ماه سال گذشته است که دسترسی به سرویس‌های مختلف را غیرممکن کرده بود. در این بین داده‌های سایت مرکز تبادل ترافیک داده تهران (IXP) به خوبی نشان می‌داد که کاهش میزان پهنای‌ باند داخلی، عامل اصلی این اختلال‌هاست. بعد از رسانه‌ای شدن این اختلال‌ها و نمایش وضعیت ترافیک از طریق سایت IXP توسط وب‌سایت‌های خبری، روابط عمومی زیرساخت هم با تاخیر در اطلاعیه‌هایی کوتاه اعلام کرد که «به دلیل بروز مشکلات فنی در راستای توسعه شبکه، شاهد افت موقت کیفیت سرویس IXP خواهیم بود.» در نهایت بعد از این اطلاعیه‌ها سایت مرکز تبادل ترافیک داده تهران از دسترس خارج شد. حالا و با گذشت بیش از پنج ماه از زمان از دسترس خارج شدن این سایت، سهراب آغ‌بیات، معاون فنی مدیرعامل شرکت زیرساخت در گفت‌وگو با هفته‌نامه «کارنگ» اعلام کرده که آنها سایت را از دسترس خارج نکرده‌اند و پیمانکار این وب‌سایت به دلیل به‌روز نبودن اطلاعات، آن را غیرفعال کرده است. او مدعی شده است که اطلاعات این سامانه دیگر دقیق نبوده و به همین دلیل نمی‌توانسته به مرجعی برای اعلام اختلال‌ها یا قطعی‌ها تبدیل شود. او در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی راه ایجاد شفافیت برای رسیدن به اطلاعات شبکه داخلی چیست، اعلام می‌کند که در تلاش هستند تا یک سامانه مانیتورینگ جدید را راه‌اندازی کنند که دقت عمل بسیار بالاتری دارد و به‌زودی در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد.

 

آغ‌بیات در مورد جزئیات این موضوع گفت: «این سامانه دیگر دقیق نبود. به خاطر اینکه سرویس IXP در سال ۹۵ راه‌اندازی شد و این سایت مربوط به آن زمان است. در آن زمان اعلام کردیم که مشتریان بحث مربوط به تنظیمات سرویس را از طریق این سایت دنبال کنند و بتوانند سرویسی که دریافت می‌کنند را ملاحظه کنند و از طرفی مردم هم می‌توانستند از طریق این سایت از وضعیت شبکه داخلی کشور باخبر شوند، اما حالا با توجه به توسعه‌ای که روی شبکه IXP داشتیم، این سایت دیگر جوابگو نبود.»

 

او در مورد چرایی این موضوع اعلام کرد: «این سایت دیگر نمی‌توانست به‌روزرسانی شود و همچنین اطلاعاتی که داشت، خیلی محدود شده بود. در حال حاضر شرکت زیرساخت در تمام پاپ‌های بین‌الملل، سرویس IXP راه‌اندازی کرده است که هم بحث ترافیک بین‌الملل و هم تبادل ترافیک داخل کشور را کنترل کنیم و کیفیت ارائه سرویس را بالا ببریم. بنابراین آن سایت عملا قدیمی شده بود و به عنوان مرجع نمی‌توانست استفاده شود.»

 

آغ‌بیات در واکنش به این سوال که چرا از ابتدا این توضیحات ارائه نشده و این وب‌سایت بعد از تبدیل شدن به مرجع رسانه‌ها در خصوص اختلال‌ها از دسترس خارج شده است، توضیح داد: «سایت را ما نبستیم، از پیمانکاری که با آن ارتباط داشتیم و سایت را مدیریت می‌کرد، خواستیم سایت را به‌روزرسانی کند که این به‌روزرسانی هم برای او به عنوان مجری کار مشکل بود و هم من نمی‌توانستم اطلاعات جدیدم را در اختیارش قرار بدهم، چون دیگر پیمانکار من نبود.»

 

وب‌سایت IXP در حالی از دسترس خارج شد که در بیش از پنج ماه گذشته عملا مرجعی برای رصد وضعیت ترافیک داخلی و اختلال‌هایی که روی شبکه داخلی به وجود می‌آید، وجود ندارد. معاون فنی مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت گفته است که به زودی قرار است سامانه‌ای جدید برای رصد وضعیت ترافیک داخلی در اختیار شرکت‌های سرویس‌گیرنده از این شرکت و مردم قرار بگیرد، البته او اعلام نکرد که این سامانه قرار است چه زمانی رونمایی شود. آغ‌بیات درباره این موضوع گفت: «در حال حاضر تلاش می‌کنیم تا یک سامانه مانیتورینگ جدید راه‌اندازی کنیم که دقت عمل خیلی بالایی دارد و به زودی آن را در دسترس عموم هم قرار خواهیم داد. اگر الان هم روی سایت شرکت ارتباطات زیرساخت بروید، وضعیت شبکه داخلی و بین‌الملل را می‌توانید مشاهده کنید. در کنار این اطلاعات در حال آماده کردن اطلاعات نمایش IXP هستیم تا شفاف‌سازی در این زمینه را بیشتر کنیم.» او در پاسخ به این سوال که این سامانه جدید چه زمانی راه‌اندازی می‌شود، تنها به ذکر این موضوع اکتفا کرد که به زودی اطلاع‌رسانی در این زمینه انجام خواهد شد.

 

عدم شفافیت درباره ترافیک داده‌ها

سامانه جدید در حالی راه‌اندازی می‌شود که بعد از گذشت پنج ماه که سایت تبادل ترافیک داده تهران از دسترس خارج شده تا این لحظه، هیچ آمار و ارقام دقیقی از سوی شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات منتشر نشده است. شرکت ارتباطات زیرساخت و وزارت ارتباطات در گزارش‌های سالانه خود نیز تنها به انتشار آمار و ارقام مبهمی آن هم به‌صورت درصدی و تناسبی اکتفا کرده‌اند. حامد بیدی یکی از فعالان حوزه فناوری اطلاعات درباره دلیل بسته شدن سایت تبادل ترافیک داده تهران و راه‌اندازی سامانه مانیتورینگ جدید و نحوه عملکرد احتمالی‌اش به «دنیای اقتصاد» گفت: «در این موضوع، بحث شفاف نبودن داده‌ها مطرح است. این احتمال وجود دارد که بعد از فیلترینگ و محدودیت‌ها، برای اینکه مشخص نشود تغییرات ترافیک چقدر است، این سایت بسته شده باشد. در حال حاضر هیچ داده شفافی درباره ترافیک داده‌ها وجود ندارد؛ چرا که هیچ آمار و ارقام شفافی درباره ترافیک در گزارش سالانه زیرساخت و وزارت ارتباطات هم داده نشده است. پس می‌توان حدس زد که احتمالا اطلاعاتی هست که تمایل به اعلام آنها وجود ندارد. این سامانه جدید هم احتمالا عددهای مبهمی در قالب درصدها و تناسب‌ها اعلام می‌کند. تا امروز واحدهای دقیق اندازه‌گیری‌ دیتا اعلام نشده است. به‌طور کلی سامانه مانیتورینگ جدید هم اگر برای عموم مردم باشد، عملکردی مانند سیستم قبلی خواهد داشت.» او درباره دقیق نبودن اطلاعات سایت تبادل ترافیک داده تهران اظهار کرد: «حالا اگر مدعی هستند که اطلاعات این سامانه دقیق نبوده است، پس چرا سال‌ها مورد استفاده قرار گرفته. اگر سامانه جدیدی هم بود، باید همان زمانی که این سایت از دسترس خارج شده بود جایگزین می‌شد. این کار منطقی نیست که بعد از گذشت چند ماه از دسترس خارج شدن سایت تبادل داده تهران، سامانه جدیدی جایگزین شود.»

 

علی پرند نیز یکی دیگر از فعالان حوزه فناوری است که درخصوص دلیل بسته شدن سایت تبادل ترافیک داده تهران به «دنیای اقتصاد» گفت: «با توجه به اینکه در مدت اخیر همیشه موضوع اختلال در شبکه داخلی و طرح صیانت و موارد این‌چنینی مورد بحث بوده است، محققان به صورت خودجوش بررسی‌ها و رصدهایی روی وضعیت شبکه انجام می‌دادند. آنها در این رصد‌ها معمولا از اطلاعاتی استفاده می‌کردند که دسترسی عموم به آنها امکان‌پذیر بود و نیاز به اطلاعات خاصی از سمت سازمان خاصی نبود. به‌طور کلی همیشه فشارهایی روی سایت تبادل ترافیک داده تهران یا رادار آروان که اختلالات را نشان می‌دهد، وجود داشت تا اطلاعات دقیق یا مواردی را که نشان‌دهنده اختلال‌ها و شدت آنهاست، نمایش ندهند. حال آن‌طور که پیداست می‌خواهند در سایت جدید، تغییراتی را به وجود بیاورند.» از دسترس خارج شدن سایت تبادل ترافیک داده تهران باعث شد تا عملا بیش از پنج ماه هیچ اطلاعات دقیقی درباره ترافیک داده‌ها وجود نداشته باشد. این در حالی است که در طول این مدت وزارت ارتباطات و شرکت زیرساخت هیچ داده دقیقی ارائه نکردند. توالی این اتفاقات ظن این را که سامانه مانیتورینگ جدید هم آمار دقیقی در اختیار مردم نگذارد، تقویت می‌کند.