مدیرعامل شرکت مخابرات ایران: راهکارتوسعه بخش ثابت با افزایش حمایت دولتی امکان پذیر است
مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، اما برخلاف عموم فعالان این صنعت، چندان موافق افزایش تعرفه‌های اینترنتی نیست و می‌گوید باید به شرایط اقتصادی مردم توجه شود. راهکار او برای توسعه بخش ثابت، افزایش حمایت‌های دولتی است.
شرکت مخابرات ایران، در جایگاه بزرگ‌ترین اپراتور ثابت کشور، میلیون‌ها مشترک اینترنت ثابت دارد و در سال‌های اخیر شاید اگر اینترنت نبود، این شرکت بیش از امروز مشکلات مالی داشت. در همین حال مخابرات همواره درباره وضعیت خود گلایه دارد. مجید سلطانی، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، اما برخلاف عموم فعالان این صنعت، چندان موافق افزایش تعرفه‌های اینترنتی نیست و می‌گوید باید به شرایط اقتصادی مردم توجه شود. راهکار او برای توسعه بخش ثابت، افزایش حمایت‌های دولتی است. شاید گستردگی مخابرات و دامنه وسیع مشترکان این شرکت در شکل‌گیری چنین دیدگاهی موثر است.
متن کامل گفت‌وگوی پیوست با مدیرعامل شرکت مخابرات ایران درباره اینترنت و تعرفه پیش روی شماست.
*بحث ناتمامی میان مردم و اپراتورها درباره ارزانی و گرانی اینترنت رواج دارد. شما تقریباً نیمی از بازار اینترنت ثابت را در اختیار دارید. به نظرتان اینترنت ارزان است یا گران؟
در بررسی‌های اخیر که همکاران ما روی تعرفه‌های اینترنت و مقایسه آنها با سایر کشورها انجام داده‌اند طبق اعداد و ارقامی که جمع‌آوری کرده‌اند، ما تقریباً در بین کشورها از نظر قیمت، رتبه هفتاد و هفتم را داریم. قیمت اینترنت در کشور ما بر اساس این جدول، متوسط رو به پایین برآورد شده است؛ یعنی نه تنها گران نیست بلکه رو به پایین است، البته که وضعیت اقتصادی مردم هم باید جوابگو باشد. وقتی یک خط خانگی FTTH اروپا بین ۲۰ تا ۳۰ یورو عرضه میشود خیلی نسبت به کشور ما متفاوت است. چون یک خط FTTH صد مگ را مخابرات حداکثر حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تومان عرضه می‌کند که حدود سه چهار یورو میشود. ضمن اینکه می‌دانید الان دیگر همه هزینه‌ها، ارزی است بنابراین قیمت از منظر مردم، متوسط رو به پایین است اما شرایط اقتصادی مردم باید این را جواب بدهد.
درباره اینکه باید به هر نحو به مردم خدمات باکیفیت ارائه شود، واقعیت این است که درآمد اپراتورها را نمی‌توان محدود کرد. اگر در هر بخش ثابت یا سیار درآمدها را محدود کنیم ناگزیر اثرش را در بخش توسعه و بهبود کفیت خواهیم دید. در این مواقع در سایر کشورها، حاکمیت و دولت به اپراتورها کمک می‌کنند. مخصوصاً در بخش ثابت چون در این بخش هزینه‌ها بسیار زیاد است. وقتی شبکه‌ای گسترده باشد علاوه بر اینکه نگهداری آن به‌مراتب سخت‌تر و پرهزینه‌تر میشود، در بخش توسعه و بهبود هم هزینه‌ها افزایش می‌یابد. در چنین مواقعی برای اینکه مردم متضرر نشوند معمولاً حاکمیت‌ها از طریق جبران بخشی از هزینه‌ها یا پرداخت یارانه به کمک اپراتورها می‌آیند تا توسعه و کیفیت دچار اختلال نشود و بار مالی آن متوجه مردم نشود.
*چیزی شبیه طرحی که درباره FTTH در ایران اجرا میشود یا حمایت‌های بیشتری لازم است؟
حمایت‌های بیشتری لازم است. هرچند این حمایت‌ها هم بسیار خوب است و تا پیش از این در بخش ثابت سابقه نداشته است. ما غیر از بخش توسعه روستایی و USO در بخش ثابت شهری تاکنون چنین کمک‌هایی را نداشته‌ایم. این کمک‌ها شروع بسیار خوبی است اما قطعاً اعداد و ارقام باید بیشتر از این اینها باشند. می‌دانید که منبع تامین این کمک‌ها هم از خود اپراتورها و از طریق همان حق‌السهمی است که به خزانه دولت و سازمان تنظیم مقررات پرداخت می‌کنند؛ اما حتماً باید مقدار آن افزایش پیدا کند و درباره اینکه آیا می‌توان با این ارقام در مدت کوتاه سرمایه‌گذاری مناسبی انجام داد نیز بحث و بررسی کارشناسی صورت بگیرد.
*یک زمانی عمده درآمد مخابرات از تلفن ثابت بود. الآن چند درصد درآمد مخابرات از اینترنت یا سرویس‌های دیتا و چقدر از تلفن ثابت است؟
البته هنوز صورت‌های مالی سال ۱۴۰۱ ما منتشر نشده است؛ اما بودجه‌ای که برای سال ۱۴۰۲ بسته شده، یک‌چهارم تا یک‌پنجم درآمدها از تلفن ثابت و مابقی هم مربوط به سرویس‌های دیتا، باند پهن، سرویس انتقال و خدمات مختلف در این زمینه است.
*این سهم یک‌چهارم تا یک‌پنجم بدون احتساب مصوبه کف مصرف است؟
نه با محاسبه آن، این سهم تعیین شده است. ما باید برای خدمات صوتی و مکالمات، بسته‌ها، سرویس باندل و… یک مقایسه جهانی انجام بدهیم. اگر این مقایسه و رصد به طور دائمی از طرف رگولاتور صورت نگیرد در درازمدت، صنعت ضربه خواهد خورد.
ما در سال ۱۳۹۰ در بخش مکالمات صوتی درآمدمان دو هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بود. این درآمد در سال ۱۴۰۰ یعنی ۱۰ سال بعد با پنج میلیون افزایش مشترک به هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان کاهش یافته بود. این کاهش درآمد در حالی است که ارزش دلار در سال ۱۳۹۰ حدود هزار تومان بود و در ۱۴۰۰ به حدود ۳۰ هزار تومان رسیده بود.
این اعداد می‌گویند هزینه‌های ارزی ما حدود ۳۰ برابر افزایش یافته است ضمن اینکه در بخش حقوق و دستمزد هم حدود ۱۲ و نیم برابر افزایش داشته‌ایم. بر اساس اعلام بانک مرکزی در یک دهه ۱۱.۶ درصد افزایش هزینه‌ها و تورم بخشی داشته‌ایم و همه اینها در حالی است که در حوزه تعرفه مکالمات صوتی در این یک دهه هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشته‌ایم. در این بین طرح هم‌کدسازی هم ابلاغ شد که ضرر زیادی به مخابرات زد. جالب است که در طرح مجلس، پرداخت و جبران خسارات و هزینه طرح «هم‌کدسازی» از سوی دولت دیده شده بود که انجام نشد و فقط مخابرات با فشار زیاد مجبور به اجرای این طرح شد.
البته معمولاً در مصاحبه‌ها می‌گویند در مصوبات، طرح جبرانی در بسته‌های دیتا و… دیده شده است در حالی که شما اگر مصوبات بسته‌های دیتا در آن زمان را بررسی‌کنید، می‌بینید که اصلاً اعمال آن مصوبات و بسته‌ها امکان‌پذیر نبود و اگر آن را اجرایی می‌کردیم، بسیاری از مشترکان‌مان را از دست می‌‌دادیم.
تاکیدم این است که بررسی همه‌جانبه و دائمی این قیمت‌ها بسیار مهم است. واقعاً در موضوع تنظیم‌گری و رگولاتوری این موضوع خیلی مهم است چون شرایط اقتصادی هم دائماً در حال تغییر است. در همین ۶ ماه گذشته شرایطی داشته‌ایم که هزینه‌هایمان حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
در روزهای اخیر ملاقاتی با مدیرعامل کارخانه شهید قندی که کابل تولید می‌کنند داشتم که ایشان بسیار نگران بود و می‌گفت مس را کیلویی ۲۵۰ هزار تومان می‌خریده‌اند که الآن به کیلویی ۴۰۰ هزار تومان رسیده است. قطعاً چنین جزئیاتی در قیمت‌ها اثرگذارند و روی کار اپراتورها و خدمات‌شان تاثیر می‌گذارد.
به نظرم باید متناسب با شرایط روز تصمیم‌گیری کرد. ضمن اینکه در این شرایط دولت باید بیشتر به این صنعت کمک کند. حالا وزارتخانه دارد تلاش می‌کند و پولی را که از اپراتورها می‌گیرد از طریق مصوبات مجلس دوباره به صنعت برمی‌گرداند که به نظرم کافی نیست و دولت و مجلس باید مثلاً در بودجه ۱۴۰۲ کمک بیشتری به این صنعت می‌کردند تا صنعت بتواند رو به جلو حرکت کند و فشاری به مردم وارد نشود.
*شما حدود پنج میلیون مشترک ADSL دارید؛ در FTTH وضعیت چطور است؟
ما معمولاً FTTx را حساب می‌کنیم که VDSL را هم شامل میشود چون کیفیت بهتری دارد. در FTTx از نظر پوشش به بیش از دو میلیون مشترک رسیده‌ایم.
*چرا در نقشه پوشش FTTH کشور، مخابرات نیست؟
در جداولی که ارائه میشود هستیم. البته ما تعهد قبلی هم داشتیم. مخابرات از سال ۹۵ موضوع FTTx را شروع کرده بود که به دلیل شرایطی که پیش آمد، روندش کند شده بود؛ اما از سال ۱۴۰۱ این روند را سریع‌تر کرده‌ایم چون هم تعهدات قبلی داشتیم و هم می‌خواستیم از روند توسعه عقب نمانیم.
*الآن شما هر گیگ اینترنت را هزار تومان ارائه می‌کنید. نرخ موثرش برای مخابرات چقدر است؟
ما یکسری مشتری از قدیم داشته‌ایم. حتی مشتریانی با سرعت کم که طبق مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات، نمی‌توانیم اینها را تغییر بدهیم. قبلاً قصد داشتیم تغییراتی در سرویس آنها بدهیم که سازمان تنظیم مقررات مخالفت کرد ضمن اینکه برایمان هم مقرون‌به‌صرفه نیست که این مشتریان را از دست بدهیم. در بعضی از سرویس‌هایمان با این اعداد و ارقام شاید در نقطه سربه‌سر باشیم.
تفاوت ما با شرکت‌های دیگر این است که آنها مناطق‌شان را گزینشی انتخاب می‌کنند و بعضاً به مناطق برخوردار و بهتر می‌روند که درآمد بیشتری هم برایشان به دنبال دارد اما شرکت مخابرات در همه جا از مراکز استان تا روستاها گسترده است و باید به همه سرویس بدهد که بعضاً به دلیل دوری و مسافت هزینه‌هایش هم بیشتر میشود؛ اما به هر حال ما موظف به ارائه سرویس به همه نقاط هستیم.
*فیبرنوری از تعرفه‌گذاری معاف است اما سرویسی که مخابرات می‌دهد عملاً با ADSL چندان تفاوت قیمت ندارد. چرا قیمت فیبر مخابرات را افزایش ندادید؟
دلیلش این است که ما شرکت قدیمی با تعداد مشترکان بالا هستیم و نمی‌خواهیم با توجه به شرایط فعلی اقتصادی، مشترک‌مان را تحت فشار بگذاریم.
*مشترک فیبر که از قدیم نداشتید؟
مشترک قدیمی نداریم اما به هر حال مطالعاتی که روی بازار انجام می‌دهیم، فاکتورهایی مثل توان اقتصادی مردم، کارها و فعالیت‌های سایر رقبا و محاسبه درآمد و هزینه‌ها و… و از طرف دیگر لزوم رعایت مصوبات سازمان تنظیم مقررات در این قیمت‌گذاری موثر بوده است. تلاش‌مان این است در مناطقی که سرویس‌هایمان از کیفیت خوب همراه با رضایت مشترکین برخوردار است، بسته‌های بهتر فعالیت کنیم.
*برنامه‌های فیبر ۱۴۰۲ به استان‌ها ابلاغ شده است؟
برنامه توسعه فیبرنوری مخابرات تحت عنوان طرح «نجما» یا همان نهضت توسعه جهادی فیبرنوری از سال ۱۴۰۱ شروع شده و برنامه‌های استان‌ها عمدتاً دو تا چهار ساله است. در استان‌های بزرگ مثل تهران چهار سال و در استان‌های متوسط تا سه سال و استان‌های کوچک‌تر دو سال برای انجام طرح فیبرنوری زمان تعیین شده است. برنامه‌ها با جزئیات و مدل تجاری و داده‌های تجاری نوشته شده‌اند. ۱۲ مدل پیشنهادی برای طرح نجما بررسی شد که خوشبختانه خیلی هم خوب پیش می‌رود
و ما تقریباً در هر هفته شاهد افتتاح چندین پروژه هستیم. در تهران از ۲۲ بهمن سال گذشته تا حالا به طور میانگین هر دو هفته ما افتتاح پروژه داریم. الآن در همه استان‌ها از چهارمحال و بختیاری تا سیستان و بلوچستان و… این طرح‌ها به خوبی و با سرعت پیش می‌روند.
*شما یک قرارداد بیت‌استریم هم با FCPها داشتید که می‌دانم بعضی‌ها تمدید کرده‌اند. الآن با چند شرکت در این باره قرارداد همکاری دارید؟
تا آنجا که یادم هست در سال ۱۴۰۰ با هشت شرکت قرارداد امضا کردیم. منتها برای برخی از شرکت‌ها صرف نمی‌کند که روی بیت‌استریم کار کنند. علت تمایل‌شان به بیت‌استریم این بود که بتوانند تنوع خدمات‌شان را افزایش بدهند وگرنه برایشان به‌صرفه نیست. وقتی FCP با قیمت‌های ۱۵ سال پیش از مخابرات سرویس می‌گیرد، چرا باید روی بیت‌استریم بیاید؟ واقعیت این است که چون تعرفه خدماتی که FCPها می‌گیرند تقریباً همگی قدیمی هستند طبعاً برای آنها هم نمی‌صرفد که روی بیت‌استریم بیایند و ۳۵ تا ۴۵ درصد درآمدشان را با مخابرات تقسیم کنند.