بهتر است از ۵G بگذریم!؟
کشورهای مختلف به دنبال تحول دیجیتال فراگیر و انعطاف‌پذیرند و اقدامات بسیاری را در راستای پیاده‌سازی نسل پنجم ارتباطات در دستور کار خود قرار داده‌اند، در کشور ما بحث‌هایی درباره واگذاری باند فرکانسی ۳۵۰۰ مگاهرتز که به باند طلایی ۵G شهرت دارد، وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند توسعه این نسل از اینترنت را با مخاطره رو به رو کند.
فرکانس‌های امواج رادیویی یک منبع مهم کمیاب است که در همه کشورهای جهان در اختیار دولت‌ها قرار دارد و مدیریت آن ماهیتی حاکمیتی دارد، اما بر اساس مقررات داخلی در برخی کشورها، به بهره‌بردارانی نظیر اپراتورهای تلفن همراه هم واگذار شده است.
در ایران نیز مدیریت جداول فرکانسی بر اساس قانون برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و منابع مالی حاصل از آن به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز میشود. همه کشورها برای بهره‌برداری از فرکانس و نیازمندی شبکه‌های ارتباطی، تابع استانداردها و مقررات بین‌المللی اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) هستند؛ عدم تمکین از این استانداردها می‌تواند تداخلات فرکانسی در برخی مناطق به‌ویژه در مناطق مرزی را به همراه داشته باشد.
در ایران، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران یکی از بهره‌برداران فضای فرکانسی است. این سازمان به‌دلیل برخورداری انحصاری از حق پخش همگانی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در ایران بازه فرکانسی ۴۷۰ مگاهرتز تا ۸۶۲ مگاهرتز را در اختیار دارد و تا سال‌ها باندهای ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز در این بازه را به عنوان فراگیرترین باندهای فرکانسی موجود در کشور، برای پوشش حداکثری برنامه‌های تلویزیونی صداوسیما در سراسر شهرها و روستاها به‌صورت آنالوگ، در اختیار داشت. با هدف جلوگیری از ایجاد تداخل در برنامه‌های تلویزیونی در آن زمان حق بهره‌برداری از این باندهای فرکانسی، به طور اختصاصی در اختیار این سازمان قرار گرفت.
درباره مهم‌ترین ویژگی باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰، می‌توان گفت که شعاع بیشتری را پوشش می‌دهند بنابراین هر اپراتور کاربری که بتواند خدمات ارتباطی خود را بر این بسترها عرضه کند، به تجهیزات کمتری نیاز خواهد داشت؛ سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای حداکثرسازی پوشش شبکه را به‌شدت کاهش می‌دهد؛ از نظر فنی، قابلیت نفوذ بیشتری دارد. بنابراین درحالی اخیرا اتحادیه اروپا و کره جنوبی نخستین شورای مشارکت دیجیتال خود را در سئول برگزار و بر سر پیشبرد همکاری های مشترک برای تحول دیجیال فراگیر و انعطاف پذیر توافق کردند؛ در کشورمان همچنان در واگذاری باند فرکانسی ۳۵۰۰ مگاهرتز که به باند طلای ۵G مشهور است، بحث و اما و اگر وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان، می تواند توسعه این نسل را با مخاطره مواجه کند.
برگزاری مزایده باند ۳۵۰۰ مگاهرتز دو سالی میشود که در پیچ‌وخم تصمیم‌گیری‌های رگولاتوری حوزه ارتباطات قرار گرفته و اپراتورهای موبایل را معطل نگه داشته و حتی گفته می شود که دست‌شان را برای هرگونه اقدامی در زمینه خرید و واردات تجهیزات بسته است. هر چند چالش تخصیص باند در کشور ما به امروز مربوط نیست و سال‌هاست که حاکمیت حوزه ارتباطات بنای تخلیه باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز را که اکنون چندان کاربردی در بخش برودکستینگ ندارند و برای توسعه بخش اینترنت همراه ضروری هستند، دارد اما هنوز راه به جایی نبرده است؛ با این حال که ما درگیر چنین مواردی هستیم اما ظرفیت‌های انسانی و علمی خوبی در عرصه دیجیتال داریم، کشورهای دنیا در حال تعمیم رویکردهای مشترک خود در بکارگیری فناوری‌های نسل نو و ابتکاراتی نظیر هوش مصنوعی قابل اعتماد هستند.
برای نمونه توافقی که میان اتحادیه اروپا و کره جنوبی انجام شده، عملا منجر به تمرکز و فعالیت شرکا روی نیمه هادی‌ها، محاسبات با عملکرد بالا (HPC) و فناوری کوانتومی، نسل پنجم (۵G) و فراتر از آن، اقتصاد پلتفرمی، هوش مصنوعی (AI) و امنیت سایبری میشود.
نکته حائز اهمیت، همکاری مشترک در زمینه فناوری‌های نوظهور است که در استراتژی امنیت اقتصادی اتحادیه اروپا نیز لحاظ شده است. به اذعان اورسلا فون درلاین – رئیس کمیسیون اروپا جهان مناقشه برانگیزتر و ژئوپلیتیک‌تر شده و از این جهت موضوع امنیت اقتصادی را برای اتحادیه اروپا و بسیاری از شرکای آن در اولویت قرار داده است. این سند در واقع چارچوبی بر نحوه مدیریت مخاطرات است و بر لزوم قاطعیت بیشتر در استفاده از ابزارهای موجود و همچنین کار بر روی ابزارهای هدفمند جدید تأکید دارد.
به عنوان مثال یکی از کلیدی‌ترین ابزارها در مدیریت مخاطره، سرمایه‌گذاری خارجی است که بر امنیت و ثبات اقتصادی می‌افزاید. مقوله دیگر به مشارکت و همکاری اتحادیه اروپا با دیگر کشورهای جهان در زمینه‌هایی که باعث تحقق امنیت اقتصادی این اتحادیه میشود، اشاره دارد که همکاری با کره جنوبی نیز در این رده جای می‌گیرد.
دولت کره جنوبی سال گذشته طرحی را ارائه کرد که بر مبنای آن، این کشور تا سال ۲۰۲۷ به یک نیروگاه دیجیتال بزرگ تبدیل خواهد شد و به دنبال آن قصد دارد تا سال ۲۰۲۶ ورود به ۶G را آغاز کند و به این طریق لقب شماره یک «زیرساخت دیجیتال» را در دنیا از آن خود کند.
در همان زمان توسط رییس‌جمهور این کشور اعلام شد که در راستای این هدف مهم، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های استراتژیک مختلف مانند نیمه‌هادی‌ها، محاسبات کوانتومی و متاورس را برای امنیت فناوری‌های کلاس جهانی متمرکز خواهیم کرد تا از رتبه دوازدهم شاخص «رقابت دیجیتال» به رتبه سوم که اکنون در اختیار سوئد است، برسد و جایگاه نخست «نوآوری» جهانی را کسب کند.
از سوی دیگر کره‌جنوبی در نظر دارد حدود ۳۰۲ میلیارد وون در توسعه فناوری نسل بعدی و ۱.۲ تریلیون وون تا سال ۲۰۲۶ در فناوری نیمه هادی هوش مصنوعی سرمایه گذاری کند؛ این سرمایه‌گذاری به جهت برآورد دولت کره جنوبی از میزان دو برابر شدن حجم بازار داده از ۲۳ به ۵۰ تریلیون وون صورت می‌گیرد.
اما کارشناسان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بر این باورند تأمین و توسعه منابع انسانی بخش دیگر برنامه توسعه کره جنوبی است که تا پیش از عرضه ۶G تا سال ۲۰۲۶ صورت خواهد گرفت و قرار است مدارس تحصیلات تکمیلی در شش زمینه دیجیتال، یک میلیون فرد با استعداد دیجیتالی را پرورش دهند. جالب است که حالا در این جلسه شورای «مشارکت دیجیتال» به واسطه رهبری هر دو شریک در فناوری ۵G، چشم‌انداز مشترک توسعه ۶G وضع میشود.
اتحادیه اروپا و کره جنوبی به عنوان شرکای هم فکر استراتژیک در حوزه دیجیتال، سعی در ایجاد دیدگاهی یکسان برای خلق محیط آنلاین منصفانه‌ای با تکیه بر صفات امن و منصفانه دارند و در ادامه این رویکرد، توافقی ضمنی بر سر همکاری در زمینه امنیت سایبری به ویژه از طریق تبادل اطلاعات و همکاری صنعتی داشتند.
در پایان اشاره به این موضوع حائز اهمیت است در حالی شورای مشارکت دیجیتال این دو کشور برای اوایل سال ۲۰۲۴ در بروکسل برنامه‌ریزی شده است تا به بررسی پیشرفت‌ها بپردازد و گام‌های بعدی را برای تعمیق مشارکت دیجیتال بردارد که به نظر می‌رسد این تاریخ موعد مهمی برای تصمیم‌گیری در مورد حرکت به سمت نسل بعدی ارتباطی باشد.