حاکمیت باید پیچ‌های تاریخی را درک کرده و بپذیرد که نمی‌تواند تمام نسل‌ها را نمایندگی کند
اعضای گروه برگزارکننده همایش «فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال» اعتقاد دارند همراهی حکمران با جامعه و بخش خصوصی تنها راه پیشرفت در عصر دیجیتال خواهد بود.
مراسم اختتامیه همایش «فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال» شب گذشته در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد و اعضای گروه IDEAS که نام اختصاری این همایش و پلتفرمی است که این گروه طراحی کرده در صحبت‌های کوتاهی ارزیابی و جمع‌بندی خود از این همایش را اعلام کردند.
همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال در روزهای ۲۵ و ۲۶ تیر ماه در بخش‌ها و پنل‌های مختلفی با حضور صاحب نظران و کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و همچنین برخی فعالان حوزه کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال برگزار شد و روز گذشته پس از به پایان رسیدن پنل‌ها، مراسم اختتامیه آن نیز انجام شده و به این ترتیب اولین دوره از این رویداد به پایان رسید. البته فرهاد نیلی، استاد دانشگاه، اقتصاددان و مدیر مجموعه رهنمان، که برگزارکننده این همایش بود، اعلام کرد که این اولین دوره از همایش IDEAS بوده و دوره‌های بعدی این رویداد در آینده برگزار خواهد شد.
جمع‌بندی حاضران در بخش اختتامیه حول موضوع حاکمیت و حکمرانی در عصر دیجیتال و نقشی که حکمران در این دوران بود. رضا قربانی به‌عنوان گرداننده این پنل توضیح داد که در همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال، هم مردم به‌عنوان افراد جامعه حضور داشتند و هم بخش خصوصی و فعالان حوزه فاوا اما حاکمیت در این رویداد غایب بود و در ادامه پرسید نقش حاکمیت چیست و چه باید باشد؟
محمد فاضلی، جامعه‌شناس، در پاسخ به این سوال گفت: «به نظر من توسعه یعنی پروژه‌های مشترک حاکمیت بخش خصوصی و جامعه؛ یا این ایده را می‌پذیریم و به آن شکل می‌دهیم یا سال‌ها عقب می‌افتیم. بنابراین، حاکمیت باید بپذیرد که جامعه راه خودش را می‌رود و او به‌عنوان حکمران در این میان فقط باید بشنود و هم‌افزایی ایجاد کند.»
لزوم کنار هم قرار گرفتن مشارکت و قدرت
فاضلی اعتقاد دارد در زمانه حاضر به واسطه پیشرفت‌هایی که به‌ویژه در زمینه فناوری اتفاق افتاده، افراد جامعه تغییر کرده‌اند و فهم این تغییرات از سوی حاکمیت تنها راه ممکن برای این است که حاکمیت بتواند با موفقیت به مسیر خود ادامه دهد. او در این خصوص توضیح داد:
«فرد ایرانی امروز تغییر کرده است؛ او که با گوشی در دستش کشورها و جوامع مختلف را می‌بیند، نگاه و تفکر و خواسته‌هایش تغییر می‌کند. به این ترتیب فرد ایرانی اصطلاحاً پیچیده است و حکمران هم باید به همین طریق دست‌فرمانش را تغییر دهد.»
این جامعه‌شناس ترکیب مشارکت جامعه با قدرت حاکمیت را ضروری دانسته و گفت: «ترکیب مشارکت و قدرت راه باریک آزادی است. حکمران باید این مشارکت را بپذیرد و درک کند که دیگر نمی‌تواند یک شورای رگولاتوری ایجاد کند که از ۳۰ نفر عضو آن ۲۹ نفر دولتی هستند و یک نفر هم نماینده بخش خصولتی و بخش خصوصی هم در آن جایی ندارد. بخش خصوصی هم باید پاسخ اعتماد حاکمیت به خودش را بدهد.»
این آغاز یک پلتفرم است
فرهاد نیلی اقتصاددان، استاد دانشگاه و مدیر مجموعه رهنمان، نیز به موضوع «تار و پود زندگی دیجیتال» پرداخته و توضیح داد که این همایش و پلتفرم IDEAS حاصل یک سال مطالعه گروه فکر ۶ نفره بوده است.
نیلی با بیان این که «سعی کردیم یک متدولوژی طراحی کرده و یک پلتفرم ارائه کنیم» توضیح داد که این متدلوژی در واقع یک چهارگانه است، متشکل از «فرد ایرانی، کسب‌وکارهای ایرانی، نظام حکمرانی ایران و تمدن ایرانی که چهار رکن آن در کنار هم فرصت و گلوگاه‌های دیجیتال را می‌سازند.»
به گفته مدیر مجموعه رهنمان، پلتفرم IDEAS در نتیجه همین تار و پود و اجزای آن ایجاد شده و متدولوژی خاص خود را دارد. این پلتفرم اکنون در وب‌سایت رهنمان در دسترس است و با کمک و مشارکت کاربران می‌تواند دائماً تکمیل و بهتر شود.
فرهاد نیلی در پایان با بیان این که همایش فرصت‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال دوره اول خود را پشت سر گذاشته اعلام کرد که این رویداد در سال‌های بعد نیز برگزار خواهد شد. او همچنین گفت: «این پیام همایش ما است: پایان این همایش آغاز پلتفرم IDEAS است.»
حکمران باید در کنار بخش خصوصی قرار بگیرد
ولی‌الله فاطمی، بنیانگذار هلدینگ توسن، دیگر سخنران حاضر در اختتامیه این همایش نیز با اشاره به تفاوت عصر حاضر با دوره‌های گذشته گفت: «تفاوت عصر دیجیتال و عصر الکترونیک این است که در عصر الکترونیک حاکمیت نقش محوری و مؤثری داشت اما در عصر دیجیتال حکمران نمی‌تواند چنین نقشی داشته باشد؛ نمی‌تواند تمام نسل‌ها را نمایندگی کند و باید در کنار بخش خصوصی قرار بگیرد.»
این استاد دانشگاه اعتقاد دارد موضوع نوآوری دغدغه بزرگی برای حاکمیت است و نهادهای علمی موظف هستند این موضوع را به حاکمیت گوشزد کرده و در مورد آن از حاکمیت مطالبه‌گری کنند: «نوآوری و مخاطرات آن برای حاکمیت چالش و دغدغه بزرگی است که مؤسسات و نهادهای مختلف، مجموعه‌های علمی، دانشگاه‌ها و کسب‌وکارهای موفق باید به آینده این عصر کمک کنند و تهدیدات را مدیریت کنند. همه این ارکان باید کنار هم قرار بگیرند تا نوآوری را برای مردم و رفاه مردم به ارمغان بیاورند.»
حاکمیت مجبور است افق‌های جدید را ببیند
فرشاد فاطمی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، نیز توضیح داد که حکمران ناگزیر از نگاه کردن به افق‌های جدید است و ادامه داد: «فهم پیچ‌های تاریخی و فرصت‌ها مهم است. حاکمیت پیش از این به واسطه محدودیت منابع سنتی اقتصاد در حوزه قیمت‌گذاری و نظارت ورود می‌کرد و در بحث تخصیص منابع حضور داشت اما حالا که این منابع رو به پایان است باید نگاهش را تغییر دهد و افق‌های جدید را نگاه کند.»
او در ادامه به ویژگی‌هایی که حکمران در شرایط فعلی باید داشته باشد اشاره کرده و گفت: «در حال حاضر ما به حاکمیت به‌عنوان یک تنظیم‌گر واحد، تصمیم‌ساز، قابل پیش‌بینی و پاسخ‌گو نیاز داریم. این مطالبه ما از حاکمیت است و ما وظیفه داریم ضمن مطالبه‌گری پیچ‌های تاریخی را به حاکمیت گوشزد کنیم.»
وظیفه ما ابهامزدایی و شفاف‌سازی است
مجید نیلی احمدآبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، نیز توضیح داد: «اقتصاد سنتی و بدنه حکمرانی ما از یک نژاد هستند مدیران صنعتی سابقه حکمرانی هم داشته‌اند و زبان یکدیگر را می‌فهمند؛ اما شرکت‌هایی که بعد از پیچ تاریخی به وجود آمدهاند این سبقه را ندارند. بنابراین، این شرکت‌ها و افراد این حوزه وظیفه دارند ابهامزدایی کنند و صحبت جدی و شفاف با حاکمیت داشته باشند.»
البته به زعم او، حاکمیت هم باید گوش شنوایی داشته باشد چراکه «هروقت در حوزه‌ها و عرصه‌های جدید گوش شنوایی وجود داشته یک قدم پیش رفته‌ایم. این رویه باید همچنان ادامه داشته باشد تا مسیر رو به رشد داشته باشیم.»