حجم بازار ابری در ایران چقدر است؟ تخمین‌های متناقض همزمان با امید به رشد
ابردراک می‌گوید بازار ابری در ایران ظرفیتی ۸۳ همتی دارد. از سویی ابرآسیاتک می‌گوید اکنون حجم بازار ۵۰۰ میلیارد تومان است و تخمین حداقلی ابرآروان نیز عدد ۷۰۰ میلیارد تومان را نشان می‌دهد. آنچه در میان صحبت‌های فعالان این بازار اما مشترک است، کوچک بودن بازار و امید به رشد آن است.
حجم بازار خدمات ابری در دنیا با نرخ‌های بالایی در حال رشد است. این بازار در سال ۲۰۲۲ به حجم ۵۶۹ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی‌های Fortune Business Insight نشان می‌دهد تا پایان سال جاری میلادی حجم این بازار به ۶۷۷ میلیارد دلار خواهد رسید. این موسسه تحقیقاتی می‌گوید با نرخ رشد مرکب سالانه ۲۰ درصد، بازار ابری در سال ۲۰۳۰ در دنیا، ۲ تریلیون و ۴۳۲ میلیارد دلار حجم خواهد داشت. نکته قابل توجه اینکه این بازار در حال حاضر حدود ۴۰۰ میلیارد دلار از این بازار ۵۶۹ میلیارد دلاری در آمریکای شمالی تمرکز دارد.
فعالان بازار ابری در ایران تخمین‌هایی از حجم این بازار می‌زنند که بعضا فاصله‌های چشم‌گیری با یکدیگر دارد اما تمامی آنها می‌گویند ظرفیت رشد این بازار در ایران موجود است. ابردراک، ابرآروان و ابر آسیاتک در این رابطه چه می‌گویند؟
ابردراک، قانع به یک درصد
ابردراک یکی از بازیگران بزرگ این حوزه است که سرویس اصلی‌اش CDN است و در ۴۲ نقطه دنیا پاپ‌سایت دارد. سرور ابری و سرویس‌های لایو استریم از دیگر محصولات این شرکت مستقر در شیراز است.
سارا راد، هم‌بنیان‌گذار ابردراک در مورد حجم بازار رایانش ابری می‌گوید: در مورد حجم این بازار در ایران داده‌های ضد و نقیضی وجود دارد. اطلاعاتی که من می‌دهم با توجه به بازار IaaS است. طبق تخمین‌های ما در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد این بازار در ایران ۱.۲ میلیارد دلار حجم دارد و با رشد نرخ مرکب ۲۳ درصد در سال ۲۰۲۳ حجمی حدود ۸۳ همت در ایران خواهد داشت.
فرشاد خونجوش، رئیس هیات مدیره ابردراک در رویداد ری‌برند این شرکت گفته بود به سهم نیم تا یک درصدی از این بازار قانع خواهند بود.
ابر آسیاتک: نصف بازار در اختیارمان است
ابرآسیاتک نیز از دیگر بازیگران مطرح بازار پردازش ابری در کشور است. این شرکت در حوزه IaaS فعالیت می‌کند و به عرضه CDN نیز می‌پردازد.
رضا رجال‌زاده، مدیرعامل عصر داده‌های آسیاتک می‌گوید برنامه دارند نسبتی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد این بازار را تصاحب کنند. او می‌گوید در بخش دیتاسنتر ۸۰ درصد بازار در اختیار آسیاتک است. او در مورد حجم بازاری که ابر آسیاتک در اختیار دارد می‌گوید: اگر نخواهیم اغراق کنیم، برداشت من این است که در وضعیت فعلی حداقل ۵۰ درصد بازار را در اختیار داریم و با توجه به نرخ رشدی که وجود دارد همین وضعیت را حفظ می‌کنیم، چون مجموعه محصولات دیگری هم به سبد ما اضافه میشود.
او در مورد حجم کل این بازار در کشور نیز توضیح می‌دهد: چهار سال پیش تحقیقی در حوزه ابری در منطقه خاورمیانه انجام شد. در آن تحقیق برآورد شده است که تا سال ۲۰۲۵ اندازه این بازار فقط در ایران، به عددی بالغ بر ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار در سال می‌رسد؛ یعنی با دلار ۵۰ هزار تومانی الآن، بیش از هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان میشود. الآن کل سرویس‌دهندگان روی هم حدود ۵۰۰ میلیارد می‌شوند. پس این بازار می‌تواند تا ۲۰۲۵ یک رشد سه برابری داشته باشد و این رشد، کاملاً طبیعی است.
ابرآروان: بزرگِ یک بازار کوچک هستیم
پویا پیرحسینلو، مدیرعامل ابرآوران باور دارد سهمی بزرگی از این بازار را دارند اما کل این بازار آنچنان در ایران بزرگ نیست. پیرحسینلو در این رابطه می‌گوید: آروان پیشرو بازار ابر است. اولین شرکتی است که خیلی جدی وارد این حوزه شد و اولین CDN بود که در ایران به شکل عمومی سرویس ارائه داد و بیشترین سهم بازار را در خدمات ابری در ایران دارد. پس اینجا ما راجع به شرکتی صحبت می‌کنیم که یک سهم قابل توجهی در حوزه خدمات ابری دارد و احتمالاً شرکت مهمی است؛ در دنیا هم سهم بازار داشتیم و هنوز هم سهم بازار داریم و از کشورهای در حال توسعه توانسته‌ایم مشتریان خوبی جذب کنیم. این گزاره، گزاره درست و دقیقی است.
او ادامه می‌دهد: در عین حال یک گزاره دقیق دیگر هم وجود دارد که ابرآروان یک شرکت بسیار بسیار کوچک است. چه در ایران و چه در دنیا. حتی اگر ما بخواهیم خدمات میزبانی را به طور کلی- یعنی خدمات میزبانی سنتی و خدمات میزبانی خصوصی و خدمات میزبانی ابری- کنار هم بگذاریم، آروان سهم بازاری ندارد. در واقع من اگر بخواهم عدد و رقم به شما بگویم، چهار درصد از میزبانی IaaS دویست هزار وب‌سایت برتر ایران دارد از آروان استفاده میشود و چیزی حدود هشت درصدش از CDN آروان استفاده میشود. پس این عدد خیلی ناچیز است. حتی از نظر درآمد.
مدیرعامل ابرآروان ادعا می‌کند بزرگترین بازیگر بازار CDN در ایران هستند اما در عین حال باز هم تاکید می‌کند این بازار آنقدرها هم بزرگ نیست: داریم راجع به یک استارت‌آپ خیلی کوچک صحبت می‌کنیم که در عین حال در یک بازار کوچک ابری، سهم بازار بزرگی دارد؛ یعنی اگر ۴۹ درصد از بازار CDN ایران را داریم و ۴۸ درصد هم دست Cloudflare است- در گزارش‌های مختلف این اعداد متفاوت است اما تقریباً بازار CDN ایران در اختیار آروان و کلادفلر است- از این منظر بله، ما سهم بازار قابل توجهی داریم، اما چندتا وب‌سایت در ایران به طور کلی از CDN استفاده می‌کنند؟ یا چند سرویس دارند کلاً از IaaS و سرور ابری استفاده می‌کنند؟ وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم چهار درصد.
او سعی می‌کند تخمین نسبتا دقیق‌تری از حجم این بازار در کشور ارائه دهد. پیرحسینلو توضیح می‌دهد: حجم بازار را به دو روش می‌توانیم حساب کنیم. یک روش این است که از اطلاعات جهانی استفاده کنیم و بگوییم مثلاً بازار ابری در دنیا صد میلیارد دلار است- منظورم از بازار ابری، IaaS است و SaaS را حساب نمی‌کنم؛ یعنی راجع به زیرساخت‌های ابری صحبت می‌کنم- بیاییم پایین و مثلاً بگوییم GDP ایران چهار دهم درصد است، یا جمعیت ایران یک‌دهم درصد است و چه تعداد دامنه .ir داریم و نسبت آن با TLDهای کشورهای دیگر چقدر است. به این روش‌ها محاسبه کنیم و صد میلیارد دلار را تعدیل کنیم که به یک عدد بسیار قابل توجه می‌رسیم.
پیرحسینلو اضافه می‌کند: شاخصی تطابق این نرخ سعی می‌کند عدد را واقعی‌تر کند. یعنی در نظر می‌گیرد چقدر در آن کشور کاربرهای مهم و سازمانی خودشان را با زیرساخت‌های ابری سازگار کرده‌اند. این نرخ را در ایران بین ۱۰ تا ۱۵ درصد در نظر می‌گیریم که نسبت به آمارهای جهانی عدد خیلی پایینی است. با این حال باز هم به یک بازار در حدود ۲۰ هزار میلیارد می‌رسیم. این بازار ۲۰ هزار میلیاردی را باز اگر بخواهیم به روش‌های مختلف تعدیل کنیم، کمینه عددی که به آن می‌رسیم، چیزی حدود هفت تا ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
مدیرعامل ابر آروان تخمین پایین‌تری ارائه می‌دهد و می‌گوید: یک روش دیگر هست که از پایین به بالا بشماریم؛ یعنی ببینیم همین بازیگرانی که در ایران هستند هر کدام چقدر فروش دارند، فروش اینها را با هم جمع کنیم و یک بخش ناشناخته‌ای را هم حساب کنیم. الان بازار محقق چیزی حدود ۷۰۰ میلیارد تومان است. یعنی ما حداقل یک فاصله ۱۰ برابری اینجا داریم.