عضو نصر تهران: در سهم اقتصاد دیجیتال، ۵۰ درصد از میانگین دنیا عقب‌تر هستیم
اعضای سازمان نصر تهران از چالش‌های تأمین تجهیزات زیرساختی حوزه IT گفتند و از دولت خواستند در این حوزه‌ها مقررات‌زدایی کند.
در نشست «توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال، موانع و فرصت‌ها» مسعود شکرانی، سهیل ترکان، محمد دین‌محمد آذری و احسان زرین‌بخش از اعضای سازمان نصر تهران درباره مشکلات و موانع تأمین تجهیزات زیرساختی IT گفتند. به گفته‌ی آن‌‌ها بی‌توجهی به زیرساخت‌ها، مقررات‌زایی از سوی دولت، ایجاد محدودیت برای واردات به خاطر حمایت از تولید در مورد بعضی از کالاهای این حوزه به تجهیزات و زیرساخت آسیب می‌زند. آسیب به زیرساخت‌ها هم مانع تحقق افزایش سهم اقتصاد دیجیتال است.
در این نشست تأکید شد که اگر کیفیت کالای تولیدی مناسب باشد، نیاز به حمایت ندارد و مقررات نباید به سمتی برود که مصرف‌کننده نهایی نباید محدود شود و حق انتخاب از مردم گرفته شود.
امیدوار نیستیم تغییری ایجاد شود
احسان زرین‌بخش عضو هیئت مدیره سازمان نصر در مورد تاثیر محدودیت‌های اینترنت بر تجهیزات ارتباطی و زیرساخت‌ها در پاسخ به زومیت گفت محدودیت اینترنت ارتباط با تامین کننده خارج از کشور را دشوار می‌کند و همچنین در به‌روزرسانی نرم‌افزارهای تجهیزات مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند. وقتی کیفیت اینترنت پایین است و مدام اختلال داریم این روند دچار مشکل میشود: «تجهیزات شماره سریال دارند و قابل ردیابی هستند، اگر لحظه‌ای در میان به‌روزرسانی‌ها VPN قطع شود، از طریق شماره سریال مشخص میشود که تجهیزات در یک IP تحریمی کار می‌کند. این به معنای سوخت شدن زنجیره تأمین است و مگر ما چند راه واردات داریم.»
سهیل ترکان هم در ادامه گفت اگر تجهیزات بازسازی و ترمیم نشوند حتی سرویس‌هایی که به اینترنت ایران وصل هستند هم کار نمی‌کنند و ما به حدی عقب می‌افتیم که دیگر راهی برای جبران نداریم: «امیدوار نیستیم تغییری ایجاد شود و اگر با همین روند پیش برویم در چند سال آینده توسعه نخواهیم داشت.»
وضعیت کالای IT با کالاهای دیگر متفاوت است
در ابتدای این نشست آیدین عدالت در مقدمه ای به بی‌توجهی به زیرساخت اشاره کرد و گفت: «درباره اقتصاد دیجیتال و فاوا زیاد صحبت میشود اما به زیرساخت که اهمیت بسیاری در اقتصاد دیجیتال دارد پرداخته نمی‌شود. در زیرساخت‌ها به مسیر بدی افتاده‌ایم و از لحاظ تامین و نگهداری و تولید و راه اندازی زیرساخت مشکلات زیادی داریم.»
مسعود شکرانی رئیس کمیسیون تامین چالش‌های تامین تجهیزات IT را توضیح داد. به گفته او نبودن کپی‌رایت باعث ایجاد حجم زیادی ویروس و در نتیجه اشغال ترافیک توسط بات‌ها شده که به کندی اینترنت دامن می‌زند. در کنار این‌ها تجهیزات دچار استهلاک شده‌اند: «آقای لاجوردی هم یک ماه پیش موضوع استهلاک تجهیزات را در بررسی پروانه مخابرات مطرح کردند و گفتند که سرمایه‌گذاری لازم برای بازسازی تجهیزات مستهلک در این مدت انجام نشده است. در چنین فضایی تجهیزات باید به‌روز نگه داشته شوند.»
او به مقررات مختلف در زمینه تأمین تجهیزات پرداخت و گفت با روند منطقی سازگار نیست: «ثبت سفارش و اخذ مجوزها دو ماه زمان می‌برد و بانک مرکزی ۳۰ تا ۱۲۰ روز طول می‌کشد تا ارز تخصیص دهد و در ادامه هم مشخص نیست این ارز چه زمانی به دست تأمین‌کننده می رسد. بارها در این مرحله در بانک مرکزی معطل مانده‌ایم. گفته میشود پرداخت ۱۵ روز است اما این عدد واقعی نیست و باید آن را ۶۰ تا ۶۵ روز در نظر گرفت.»
او ادامه داد: «ما نیاز نداریم همان ابتدا صد در صد پول را به ما بدهند، در مرحله اول به ۲۰-۳۰ درصد احتیاج داریم که برای خرید تجهیزات به شرکت‌ها بدهیم. در این روند ما معمولا معطل ثبت سفارش نمی‌شویم و به صورت موازی فرایند را انجام می‌دهیم. صدها میلیارد تومان تجهیزات ما در گمرک آمده اما هنوز ثبت سفارش نشده و به ان ارز تخصیص داده نشده است.»
شکرانی تاکید کرد که دولت باید متوجه باشد که وضعیت کالای IT با کالاهای دیگر متفاوت است: «تمام مکاتبات ما به دلیل تحریم‌ها با هویت‌های جعلی انجام میشود، اگر مشکل قانونی پیدا کنیم نمی‌توانیم آن را پیگیری کنیم. با این وجود برای کالاها در داخل کشور گارانتی یکسانی با نقاط دیگر دنیا فراهم می‌کنیم. در شرایط تحریم وقتی دولت مناقصه برگزار می‌کند و شرکت‌های مختلف درخواست تامین تجهیزات یکسان را از نقاط مختلف می‌دهند، مشخص میشود که این سفارش مربوط به یک کشور تحریمی است.»
او همچنین در مورد الزام به وارد کردن شماره سریال از سوی دولت برای جلوگیری از قاچاق کالا گفت: «وارد کردن شماره سریال برای کالاهای IT در کار ما مشکل ایجاد می‌کند. اگر این شماره لو برود و مشخص شود که تجهیزات در یک کشور تحریمی مورد استفاده قرار گرفته، کل خط دور زدن تحریم لو می‌رود. دو سال پیش به ما گفتند که باید شماره سریال ثبت شود و با مذاکره توانستیم جلوی آن را بگیریم اما توقف این وضعیت هم همیشگی نیست.»
شکرانی سپس به مشکلاتی که تامین‌کنندگان با بانک مرکزی، وزارت صمت و گمرک دارند اشاره کرد و گفت: «خواست اصلی ما این است که دولت متوجه باشد وضعیت کالای IT با هر چیز دیگری متفاوت است.»
دستگاه‌ها تصمیمات متناقض می‌گیرند
احسان زرین‌بخش عضو هیئت‌مدیره سازمان هم به افزایش زنجیره تصمیم‌گیری و عدم تعامل دستگاه‌ها اشاره کرد که باعث میشود نهادهای تصمیم‌گیر که با وظایف هم آشنا نیستند تصمیمات متناقض با یکدیگر بگیرند.
سهیل ترکان درباره سهم اقتصاد دیجیتال گفت که در سال ۲۰۱۹ به ۶.۵ درصد رسید اما آخرین آمار دولت از ۷.۴ درصد اعلام شده است: «در هر صورت ما ۵۰ درصد از متوسط جهان عقب هستیم و در زمره ۶۴ تا ۶۷ کشور برتر اقتصاد دیجیتال جایی نداریم. گرفتاری اصلی ما امروز نیست بلکه در آینده است. تا سال ۲۰۳۰ سهم اقتصاد دیجیتال کشورهای اطراف ایران به ۱۵ درصد می‌رسد و کشورهای پیشرفته از ۳۰ درصد عبور می‌کنند و عقب‌افتادگی ما آن موقع شاید قابل جبران نباشد. زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال شریان‌های اقتصاد کشور هستند که اگر درست عمل نکنند کل اقتصاد ضربه می‌خورد.»
او تاکید کرد: «امروز دغدغه ما این نیست که سهم اقتصاد دیجیتال را بالا ببریم بلکه اگر وضعیت کشور و کندی چرخه واردات همین‌طور ادامه پیدا کند، همین سهم اندک را هم نمی‌توانیم نگه داریم.»
ترکان در مورد تاکید بر تولید در صنعت IT گفت قبل از ورود به تولید باید چرخه تولید را تعریف کنیم: «این چرخه از نیازسنجی محصول، طراحی صنعتی، تولید صنعتی، نام تجاری، فروش، توزیع و خدمات پس از فروش تشکیل میشود. باید بپذیریم که ارزش افزوده فقط در تولید صنعتی نیست، چون رقابت در تولید صنعتی با کشورهایی مثل چین و هند سخت است. نقطه قوت ما توزیع و فروش و خدمات پس از فروش است و باید در حوزه تولیدی که مولد ارزش افزوده باشد سیاست‌گذاری کنیم.»
به گفته او در نیازسنجی و توان طراحی محصول از کشورهای پیشرفته عقب هستیم: «باید ببینیم چه محصولاتی به ما امکان رقابت می‌دهند. در مورد تولید محصولاتی که امکان استفاده از پتروشیمی‌ها و فولاد دارند و قسمت عمده ارز واردتشان باید از خارج از کشور تامین شود می‌توانیم دوباره فکر کنیم. بیاییم روی تولید صنعتی، برندسازی، نشان تجاری و خدمات پس از فروش تمرکز کنیم. پیشنهاد ما این است که سازمان نظام صنفی که یک نهاد خصوصی و تخصصی است مرجع تصمیم‌گیری یا مشاوره در مورد تولید باشد. در سازمان نصر توانایی ترسیم نقشه راه، برآورد حجم بازار و نیاز هر کالا وجود دارد.»
ترکان تاکید کرد که با توجه به تحریم‌ها و زمان‌بر بودن واردات مواد اولیه و با توجه به اینکه هزینه تولید از کشورهایی مثل چین و هند بالاتر است، عملا امکان صادرات نداریم: «دوره عمر تکنولوژی کالاهای IT بسیار کوتاه است و برای تولید ترند روز با توجه به اینکه ۶ ماه طول می‌کشد ما تولید انبوه کنیم، بازار را از دست می‌دهیم. تولید باید برای بازار ایران انجام شود. نمی‌خواهیم تکرار اشتباهاتی که در صنایع دیگر انجام شده، در این حوزه اتفاق بیفتد.»
ترکان در ادامه گفت زیرساخت IT جنبه مرگ و حیات دارد و بدون سرمایه‌گذاری جدید در زیرساخت، هیچ‌کدام از سامانه‌های دولتی پابرجا نمی‌مانند.
بازرسی فنی کالای داخلی همسنگ واردات انجام شود
محمد دین‌محمد آذری با طرح این پرسش که آیا همه چیز را باید تولید کنیم صحبت‌هایش را شروع کرد و از نیازسنجی گفت. به گفته او تجهیزات IT که در مراکز داده استفاده می‌شوند بسیار حیاتی‌اند و اگر نتوانیم تجهیزات مناسب را بیاوریم و با تولید بی‌کیفیت جایگزین کنیم به مراکز داده ضربه وارد میشود.
او تاکید کرد که برای تولید یک کالا در این حوزه باید موارد مختلفی مانند حساسیت آن، اهمیت آن، پیچیدگی و توان بومی‌سازی و به‌صرفه بودن با توجه به حجم بازار و میزان ارزبری سنجیده شود: «باید آزمایشگاه‌های تخصصی تست کالای تولید شده و فرایند تست استاندارد داشته باشیم. تجهیزات وارداتی را هم لابرواتورهای تخصصی باید تست کنند. گواهی‌نامه‌های تولیدات باید دوره‌ای بررسی شوند که عموما انجام نمی‌شوند. اگر تولید داخل داریم باید بازرسی‌های فنی آن همسنگ واردات انجام شود.»
احسان زرین‌بخش در بخش دیگری از این نشست به ارز تجهیزات زیرساختی پرداخت و گفت به این تجهیزات چند سال است که ارز تخصیص داده نمی‌شود چون کالای لوکس در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که تمام دستگاه‌ها و دولت الکترونیک از این تجهیزات استفاده می‌کنند.
شکرانی در انتها تاکید کرد که بدنه کارشناسی دولت در حال تحلیل رفتن است و بسیاری از کارشناس‌ها از دولت مهاجرت کرده‌اند: «ما آماده هستیم آن بدنه کارشناسی را رایگان در اختیارشان بگذاریم. نیروهای ما به دلیل ماهیت کارشان با نمونه‌ها و تجربه‌های کشورهای دیگر آشنا هستند و می‌توانند پیشنهادهایی را که به طور عملی جواب داده‌اند ارائه کنند.»