توسعه متاورس در گرو رفع چالش‌های 5G؛ ضرورت سرمایه‌گذاری ۲۵ میلیاردی
آیا ما برای ورود به دنیای متاورس آماده‌ایم؟ واقعیت این است که تا وقتی زیرساخت ارتباطی این فناوری را نداشته باشیم، از رؤیا صحبت می‌کنیم؛ این خلاصه نظر کارشناسان و مسئولان درباره توسعه شبکه 5G است که در نمایشگاه تلکام ۱۴۰۲ در پنل «5G در تحقق متاورس» مطرح شد.
در این پنل که با حضور علاقه‌مندان و پژوهشگران در نخستین روز نمایشگاه بین‌المللی تلکام برگزار شد، ظرفیت‌ها و آمادگی ورود به دنیای متاورس بررسی و همچنین نقش شبکه نسل پنج تلفن‌همراه در تحقق دنیای متاورس شرح داده شد.
در ابتدای این پنل الهام فراهانی، استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیئت‌مدیره انجمن کامپیوتر ایران با اشاره به بخش‌های تشکیل‌دهنده متاورس، گفت: «یکی از لایه‌های اصلی متاورس، تمرکز بر نسل پنج تلفن‌همراه است. چرا که بدون آن، تحقق متاورس امکان‌پذیر نیست. متاورس آینده ارتباطات دیجیتال خواهد بود و اگر در هوش مصنوعی به بلوغ نرسیم، نمی‌توانیم محیط‌های متاورسی را تجربه کنیم. از سویی برای تجربه آن در سمت کاربران نهایی و روی شبکه موبایل، بدون تمرکز بر نسل‌های جدید ارتباطی یعنی 5G، هدفی محقق نخواهد شد.»
در ادامه، بابک خلج، رئیس دانشکده مهندسی برق و مدیر مرکز سیستم‌های اطلاعات و علوم داده شریف، با شرح نگاه عملیاتی به متاورس به‌عنوان سرویس گفت: «ما با نگاه عملیاتی به متاورس، به دنبال راهکارهایی هستیم تا این امکان را برای اپراتورهای فعال در متاورس ایجاد کنیم که بتوانند پلتفرم‌هایی در متاورس راه‌اندازی کنند و از این طریق مفهوم «متاورس به‌عنوان سرویس» را توسعه دهیم.»
برای پیاده‌سازی پلتفرم متاورس ابتدا باید بستر مخابراتی آن را فراهم کنیم که جز با گسترش شبکه5G اتفاق نمی‌افتد و پس از آن، نیاز به تدوین استاندارها و پروتکل‌ها داریم تا درنهایت، محتوایی که در متاورس مورد استفاده و نیاز است، تولید شود. چرا که متاورس در آینده نزدیک تمام حوزه‌های کاربردی مرتبط با ارتباطات و تعاملات را شامل میشود و هوش مصنوعی،5G و ارتباطات دیجیتال، بحث‌های اصلی حوزه متاورس هستند.
خلج ادامه داد: «البته در راه‌اندازی متاورس چالش‌هایی مثل مقیاس‌پذیری، پهنای باند، محرمانگی داده، پردازش داده در لبه شبکه، همزمانی و .. .را داریم که این حوزه را با چالش رو‌به‌رو می‌کند. از آنجا که ظرفیت شبکه5G می‌تواند این چالش‌ها را مرتفع کند، برای داشتن محیط متاورس نیاز به توسعه هرچه بیشتر نسل پنج تلفن‌همراه داریم.»
پنل «5G در تحقق متاورس» با گفته‌های سیدمهدی حاتمیان، مدیرکل بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات ادامه پیدا کرد. او با شرح اقتصاد دیجیتال در آینده و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای تحقق آن، گفت: ما در وزارت ارتباطات در حال برنامه‌ریزی و کسب آمادگی برای آینده دیجیتال کشور هستیم که ایران هوشمند و متصل را به‌عنوان هدف اصلی محقق کند. ما اقتصاد متاورس را اقتصاد نوپدید می‌دانیم و برای این آینده، چارچوب دیجیتال تصور می‌کنیم. برنامه‌ریزی‌های ما به ترکیبی از کاربردهای مختلف به صورت فناورانه در اقتصاد دیجیتال اختصاص دارد و مؤلفه‌های آن را سرمایه انسانی، تشویق استارتاپ‌ها، رقابت‌پذیری، فعال کردن اقتصاد پلتفرمی، ترویج سازگاری هوش مصنوعی، فعال کردن اکوسیستم بلاکچین، اتخاذ سیاست‌های دیجیتال و… می‌دانیم. همچنین به حمکرانی دیجیتال اولویت می‌دهیم و سیاست‌های خارجی‌مان را با آن همسو می‌کنیم.
مدیرکل بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات اضافه کرد: «وقتی از اقتصاد متاورس صحبت می‌کنیم، عباراتی مثل5G برای هوش مصنوعی و5G برای زندگی به میان می‌آید که به معنی نسل آینده متاورس است. برای تحقق این اهداف و طبق بررسی‌های انجام شده، برای اینکه بتوانیم توانمندسازی لازم را در حوزه‌های ذکر شده ایجاد کنیم، به ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که بنیانگذار حرکت به سمت اقتصاد هوشمند باشد و سنگ بنای اقتصاد متاورس شود.»
فناوری متاورس؛ دورنمایی از واقعیت
در ادامه پنل «5G در تحقق متاورس»، رضا بحری، مدیر گروه ارتباطات رادیویی ثابت و سیار پژوهشگاه ارتباطات و فناوری‌اطلاعات با اشاره به اینکه صحبت از کاربردها و فضای متاورس به‌تنهایی فقط دورنمایی از واقعیت است، گفت: «تازمانی که زیرساخت ارتباطی این فناوری جدید را نداشته باشیم، از رؤیا صحبت می‌کنیم.»
او در توضیح نگاه خود گفت: «امروز در دنیا از5G به‌عنوان زیرساخت اصلی متاورس نام برده میشود، پس باید نسل پنج فراگیرتری داشته باشیم. دو لایه اصلی متاورس یعنی زیرساخت و ابزارهای سمت کاربر، از طریق ایجاد شبکه سراسری 5G محقق می‌شوند. 5G می‌تواند انتظارات ما در متاورس را پوشش دهد اما می‌دانیم که توسعه آن در کشور با چالش‌هایی مواجه است.»
بحری با این گفته‌ها مهمترین چالش را تخصیص باند طیف فرکانسی مناسب برای 5G دانست و ابراز امیدواری کرد که با رفع آن حرکت به سمت متاورس در برنامه‌ریزی‌ها و اقدام‌‌ها، سرعت پیدا کند.
مهمترین مسئله زیرساخت است
حسن بولوردی، معاون فنی و مهندسی ایرانسل نیز در ادامه پنل با شرح تعاملی بودن دنیای متاورس گفت: «تشکیل فضای متاورس نیاز به تجمیعی از همه بازیگران این فضا دارد و یکی از موضوعات مهمی است که باعث میشود انحصار در این دنیا، مفهوم پیدا نکند. ویژگی عمده‌ای که دنیای متاورس دارد، گسترگی است. در عالم متاورس قرار است با هم تعامل کنیم و در کنار زندگی واقعی، در این دنیا هم زندگی موازی داشته باشیم.» او درباره ضرورت‌های این تعامل توضیح داد:
دو لایه مهم باید آماده به فعالیت و پشتیبانی باشند، مهمترین لایه زیرساخت و بعد از آن لایه ابزارهاست که کاربران بتوانند با استفاده از آن، با هم در تعامل باشند. اما استفاده از این ابزارها و گجت‌ها که کاربردهای بزرگی در منازل، خودروها، کسب‌وکارها و… دارد، روی بستر شبکه موبایل است که می‌تواند دسترسی کاربران را به دنیای متاورس تسهیل کنند. لایه مهم دیگری که از اجزای غیرقابل جدا شدن متاورس است، لایه محاسبات است. در این لایه قرار است محاسبات را گسترده انجام دهیم و سرعت به‌کارگیری ربات‌ها، دستیارها و پلتفرم‌ها را بالا ببریم. تنها5G است که می‌تواند محاسبات را گسترده و ابری کرده و به لایه کاربر برساند. محاسبات هوشمند را با کمک زیرساخت 5G در متاورس خواهیم داشت و می‌توانیم از توان پردازشی گسترده آن به نحو احسن استفاده کنیم.
بولوردی تأکید کرد: «5G نقشی محوری در متاورس دارد و علاوه بر اینکه از الزامات تحقق آن است، مهمترین لایه زیرساخت و تنها زیرساخت تحقق آن نیز به شمار می‌رود.»
معاون فنی و مهندسی ایرانسل در ادامه با توضیح نقش اپراتورهای تلفن‌همراه در گسترش 5G گفت: «در دنیای متاورس سه شاخص مهم داریم که شامل تأخیر، پهنای باند و سرعت و ظرفیت و تعداد کاربران است. برای ارتباط در آن محیط به تأخیر کم نیاز داریم و برای تبادل اطلاعات به سرعت بالا، همچنین نیاز داریم که تعامل‌های بالایی که در این فضا اتفاق می‌افتد، یکپارچه باشد. این سه ویژگی به کمک 5G تحقق پیدا می‌کند چون خاصیت ذاتی این نسل از ارتباطات است. ما از چند سال قبل به توسعه نسل پنج اقدام کردیم و تاکنون بیش از ۷۰۰ سایت نسل پنج در کشور داریم که قابلیت سرویس‌دهی دارند. اگر بتوانیم چالش‌های توسعه 5G یعنی چالش سرمایه‌گذاری و تجهیزات را مرتفع کنیم، می‌توانیم به اپراتورهای دنیا که به سمت متاورس و کاربست‌های آن حرکت کرده‌اند بپیوندیم. چرا که متاورس یک محیط تعاملی است و بدون مشارکت همه بازیگران مختلف، سرعت رشد و توسعه آن بالا نخواهد بود.»
آواتار دیجیتالی در متاورس
در پایان پنل نیز، مهدی معظمی، رئیس اداره راهبردی فناوری و راهکارهای جامع شبکه همراه اول، با مقایسه ویژگی‌های 5G نسبت به نسل‌های قبلی ارتباطات همراه گفت: «برای اینکه یک تکنولوژی به دوره بلوغ برسد ۱۰ سال طول می‌کشد. در دهه‌های گذشته ابتدا با نسل دوم شبکه موبایل، کاربران متمرکز بر سرویس مکالمه بودند، پس از آن مصرف‌کنندگان نسل سه با مرورگر‌ها و ایمیل‌ها کار می‌کردند که پهنای باند و ظرفیت زیادی نیاز نداشت. در نسل چهار مشترکان دیجیتال شدند و روی گوشی‌های موبایل به‌صورت روزانه فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. ما اکنون در نسل مشترکان دیجیتال هستیم و اگر بخواهیم برای توسعه 5G، سرمایه‌گذاری سنگین در حوزه زیرساخت و منابع فرکانسی و… انجام دهیم، باید صنایع و کسب‌وکارهای مختف هم به کاربران 5G تبدیل شوند.»
معظمی حرف‌های خود را اینطور به پایان برد: «در نسل پنج مشترکان ما بخشی از فضای مجازی متاورس هستند و تعاملات آن‌ها پیچیده میشود و بحث اینترنت صنعتی اهمیت پیدا می‌کند. متاورس آنلاین، پایدار و غیرمتمرکز است و نقش شبکه‌های مخابراتی به‌عنوان زیرساخت رقزدن تجربه‌های مختلف برای انسان‌ها در فضای متاورس، انکارناپذیر است.»