فناوری امروزه به کمک موزه‌ها آمده است. تورهای مجازی بازدید از موزه‌ها، تکثیر آثار در شبکه‌های اجتماعی و بازدید از آثار مطرح و شاخص موزه‌ای موجب شده تا استقبال شهروندان از بازدیدی موزه‌ها افزایش یابد. از سویی دیگر بسیاری از آثار موزه‌ای با تکثیر در شبکه‌های اجتماعی برند شده‌اند و به جذب توریست منجر شده‌اند. مهم‌ترین نکته حفظ امنیت موزه‌ها است که تکنولوژی نقش بسیار موثری در این زمینه دارد.

انواع اپلیکیشن‌های مربوط به تلفن همراه، واقعیت مجازی، سیستم‌های راهنمای صوتی، سیستم هولوگرام، کیوسک‌های اطلاع رسانی و نمایشگرهای دیجیتال، مدلسازهای سه بعدی و غیره نمونه‌هایی از روش‌های نوین و تکنولوژی‌های به‌روزی است که در موزه‌های مطرح دنیا برای ایجاد فضایی پویا و افزایش سطح تواناییهای علمی-کاربردی مخاطبین به کار گرفته می‌شود. اما در ایران میزان استفاده از این ابزارها بسیار محدود است.

سامانه آوایار برای راهنمای صوتی
نوید صالح وند، مدیر موزه آبگینه و سفالینه گفت: دوطرح ارائه داده‌ایم برای استفاده از تکنولوژی‌های مختلف در موزه آبگینه اما تاکنون استقبالی از آن نشده است. از سامانه آوایار برای راهنمای صوتی مخاطبان و بازدیدکنندگان استفاده می‌کنیم. به این طریق که بازدیدکنندگان با نصب نرم‌افزار مربوطه روی تلفن همراه خود به نرم‌افزار متصل می‌شوند و اگر قصد نداشته باشند از راهنمای موزه استفاده کنند، با پرداخت مبلغی می‌توانند از اطلاعات این برنامه استفاده کنند.

او افزود: درحال پیگیری برای راه‌اندازی سایت و بازدید مجازی از موزه هم هستیم. همچنین قصد داریم اینترنت اشیا را نیز در موزه مورد استفاده قرار دهیم که روندی طولانی دارد.

صالح‌وند در رابطه با استفاده تکنولوژی در مرمت آثار و اشیای موزه‌ها گفت: برای تهیه عکس‌های برد کوتاه از اشیا از تکنولوژی مربوطه استفاده می‌کنیم. البته تمامی آثار موزه مرمت شده‌اند و نیازی به مرمت مجدد ندارند. حتی اشیای داخل مخزن نیز مرمت شده‌اند. در بررسی موردی، رفتارشناسی و بررسی اینکه اشیا نیاز به مرمت دارند یا خیر باید از میکروسکوپ الکترونی استفاده کنیم. از آنجایی که بسیار گران است تنها تعداد محدودی از این میکروسکوپ در کشور موجود است. ماهم از آزمایشگاه همکار استفاده می‌کنیم.

او افزود: میکروسکوپ نوری داریم اما الکترونی بیشتر کمک می‌کند. آزمایشگاه متالوژی رازی در قلعه‌حسن‌خان میکروسکوپ الکترونی دارد و نمونه‌ها را برای بررسی به آنجا ارسال می‌کنیم.

استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای موزه‌ها
علیرضا دبیری‌نژاد، مدیر موزه ملک به گفت: موزه‌ها همواره با رسانه‌های مختلف در تعامل بودند و تلاش می‌کردند از رسانه‌ها برای بیان خود استفاده کنند. امروزه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتالی نیز مورد استفاده موزه‌ها قرار می‌گیرند.

او افزود: اکنون موزه‌ها تلاش می‌کنند امکان بازدید موزه‌ها به صورت آنلاین فراهم شود و تورهای مجازی و موزه‌های مجازی از جمله روش‌هایی است که از طریق فضای مجازی می‌توان داخل موزه‌ها را مشاهده کرد. البته موزه مجازی با تورهای مجازی متفاوت است و موزه مجازی ماهیتی مستقل دارد. موزه‌های مجازی دارای فضای فیزیکی نیستند وتنها در فضای مجازی وجود دارند. موزه‌ها به چند هدف مختلف از تکنولوژی استفاده می‌کنند. یکی از اهداف اصلی ایجاد فضای سرگرم کننده و کسب تجربه لذت‌بخش برای شهروندان است. بازی‌ها و تجربه‌های تعاملی از این شیوه‌هاست.

شیوه‌نامه تولید محتوای دیجیتال
دبیری نژاد گفت: شورای بین‌المللی موزه‌ها شیوه‌نامه‌هایی مثل شیوه نامه تولید محتوای دیجیتال به هدف استفاده بیشتر از فضای مجازی و موزه‌های مجازی تدوین کرده است. کنفرانس‌های متعددی نیز در این زمینه در کشورهای مختلف برگزار شده است تورهای مجازی و تولیدمحتوا در شبکه‌های مجازی درباره موزه‌ها، آمار بازدیدهای میلیونی سالانه داشته‌اند.

او افزود: موزه‌های تراپیوسته با فعالیت در رسانه‌های جدید مخاطبان را به طور پیوسته جذب موزه‌ها می‌کنند. حتی یک روز در سال به نام سلفی در موزه نام‌گذاری شده است که خود منجر به جذب مخاطبان می‌شود. تورهای مجازی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی میزان بازدید از موزه‌ها را به شدت افزایش داده است. این دو رقیب یکدیگر نبوده و مکمل هم هستند. تکثیر مونالیزا در شبکه‌های اجتماعی موجب نشده مردم از آن بازدید نکنند. تکثیر بیشتر موجب برندسازی آثار موزه‌ها می‌شود.

دبیری نژاد گفت: در موزه‌های ایران آثار برند نداریم. امروزه کارت پستال و پوستر جای خود را به شبکه‌های اجتماعی داده است. گوگل هریتیج و NFT نیز از تکنولوژی‌های جدید هستند که در موزه‌ها استفاده می‌شوند البته NFT بیشتر برای خریداری آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طریق سایت و داده‌های دیجیتالی می‌توانیم آثار مهم را در دنیا مطرح کنیم. آثار در فضای مجازی تبدیل به استیکر می‌شوند و خود عامل تکثیر آثار است.

او افزود: در سالن هزارداستان موزه ملک، داستان‌ها به پادکست و موشن گرافی و انیمیشن شده‌اند و خود تفننی جدید برای بازدیدکنندگان است. سالن علوم مفاهیم علمی بن‌سینا و مراغی را گذاشته‌ایم.

حفظ امنیت با کمک تکنولوژی
طالع ماسوله، مدیر موزه نقاشی پشت شیشه به گفت: موزه ما بسیار کوچک است و از تکنولوژیب رای حفظ امنیت آثار و فروش بلیت استفاده می‌کنیم. به لحاظ ایمنی، فناوری کمک شایانی است. دستگاه‌های فناوری حتی تردد گربه را هم شناسایی می‌کنند.

او افزود: فروش بلیت هم به صورت آنلاین صورت می‌گیرد و از کاغذ استفاده نمی‌شود. مهم‌ترین مساله در موزه‌ها امنیت است که تکنولوژی کمک بزرگی در حفظ این مساله است.