نمایندگان مجلس این روزها مشغول بررسی خط‌مشی و اصول کلی دولت چهاردهم و اعضای کابینه آن هستند. برنامه ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی ارتباطات این دولت نیز در ابتدای هفته جاری بررسی و با مخالفت کمیسیون فرهنگی و موافقت کمیسیون صنایع مواجه شد. این در حالی است که گزینه پزشکیان برای سکانداری وزارت ارتباطات تاکنون حمایت انجمن هوش مصنوعی ایران، شورای عالی هماهنگی تشکل‌های کارگری شرکت مخابرات، سندیکای صنعت مخابرات، سازمان نصر کشور و تشکل‌های خصوصی را جلب کرده است. با این حال علت اصلی و پرتکرار مخالفت و موافقت مجلسی‌ها با ستار هاشمی به تعیین تکلیف فیلترینگ از یکسو و کارنامه شغلی و تحصیلی مرتبط او با حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات از سوی دیگر برمی‌گردد.

مخالفان و موافقان چه گفتند؟
ستار هاشمی به عنوان وزیر پیشنهادی دولت چهاردهم، در هفته گذشته برنامه‌های خود را برای این سمت در شش محور توسعه ارتباطات و شبکه ملی اطلاعات، توسعه دولت هوشمند و کاربردی‌سازی فناوری‌های نوین در صنایع مختلف، توسعه اقتصاد دیجیتال، حمایت از توسعه محتوا و خدمات محتوایی در فضای مجازی، توسعه صنعت فضایی و توسعه پست هوشمند به مجلس ارائه کرد. البته یکی از انتقادات جدی به برنامه عدم صراحت و شفافیت در رفع فیلترینگ است؛ زیرا هاشمی فقط به اصلاح فیلترینگ با گفتمان‌سازی اشاره کرده و معلوم نیست چگونه می‌خواهد به این مهم دست یابد. در حال حاضر با گذشت یک هفته و فرارسیدن موعد بررسی صلاحیت کابینه دولت چهاردهم در مجلس، کمیسیون فرهنگی و صنایع از مخالفان و موافقان برنامه او هستند.

در ابتدای جلسه بررسی صلاحیت ستار هاشمی در مجلس، احمد راستینه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به مخالفت این کمیسیون با برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت که پس از بررسی‌های متعدد پیرامون برنامه‌ها و صلاحیت ستار هاشمی، صلاحیت او مورد تایید اعضای این کمیسیون قرار نگرفت. با اینکه به گفته او از نظر کمیسیون، برنامه‌های ستار هاشمی برای تصدی وزارت ارتباطات در شاخص‌های «تناسب برنامه‌ها با مسائل و واقعیت‌های موجود»، «واقع‌گرایی»، «صراحت برنامه‌ها»، «شفافیت منابع مورد نیاز و راه‌های تامین آن»، «انسجام برنامه‌ای» و «جامعیت برنامه‌ای» مطلوب ارزیابی شده، اما از نظر شاخص «آینده‌نگری برنامه‌ها» متوسط و از نظر شاخص «سنجش‌پذیری» ضعیف ارزیابی شده است. همچنین بر اساس نظر کمیسیون فرهنگی مجلس، ۵۱ درصد برنامه‌های پیشنهادی هاشمی با اسناد بالادستی منطبق و ۴۲ درصد موارد نیز هم‌سو است. علاوه بر این موردی مبنی بر مغایرت برنامه‌ها با اسناد بالادستی یافت نشده است.

با این حال، این کمیسیون، ستار هاشمی را دارای صلاحیت برای سکانداری در وزارت ارتباطات دانست. در حالی که کمیسیون فرهنگی مجلس مخالف وزیر پیشنهادی ارتباطات است، اما زهرا سعیدی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نظر این کمیسیون درباره وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات را قرائت کرد و از موافقت این کمیسیون با برنامه‌های او خبر داد. سعیدی درباره فرآیند تایید صلاحیت وزیر پیشنهادی ارتباطات گفت: «مصوبات شورای عالی فرهنگی، سیاست‌های کلی و پدافند غیرعامل مطابقت داده شده و برنامه‌های ارائه شده قابل قبول ارزیابی شده است. نهایتا صلاحیت ستار هاشمی در کمیسیون رای‌گیری و صلاحیت ایشان تایید شد.»

با این حال بررسی اظهارات مخالفان ستار هاشمی در مجلس نشان می‌دهد که فیلترینگ و سرعت پایین اینترنت در صدر شکایت‌ها قرار دارد. مسلم صالحی، نماینده مردم اقلید در مجلس شورای اسلامی، از وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات خواست تا توضیح دهد آیا وعده رفع فیلترینگ که از سوی رئیس‌جمهوری مطرح شده‌ است، قابلیت تحقق و دست یافتن دارد یا خیر.

ولی داداشی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس هم با بیان اینکه در کشور مشکل اینترنت داریم، گفت: «مردم چه گناهی کردند پول فیلترشکن بدهند؟ با مافیای فروش فیلترشکن مبارزه کنید.» در بین مخالفان وزیر پیشنهادی ارتباطات حمید رسایی، نماینده تهران، ری و شمیرانات و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس‌ با دفاع از عملکرد دولت سیزدهم در توسعه شبکه ملی اطلاعات از عدم توجه ستار هاشمی به تقویت شبکه‌های اجتماعی داخلی و محدودیت پیام‌رسان‌های خارجی انتقاد کرده و در این رابطه توضیح داده است: «علت مخالفت با ستار هاشمی ابهاماتی بود که در مورد ایفای وظایفش وجود داشته و او توضیحی در این رابطه ارائه نداد. در دولت قبل تکمیل شبکه اطلاعات سرعت خوبی گرفت، اما ستار هاشمی هیچ برنامه‌ای برای ادامه این مسیر نداشت. یکی دیگر از ابهاماتی که درباره او پیش آمد، موضع ایشان درباره سیاست‌های کلی و تقویت شبکه‌های اجتماعی بود. شبکه‌های اجتماعی داخلی در دولت گذشته تقویت شد، اما ستار هاشمی بیان نکرد‌ که آیا روند دولت قبلی ادامه پیدا می‌کند یا خیر. ستار هاشمی درباره برنامه خود برای سکوهای خارجی که موجب تخریب ارزش‌های دینی شده چیزی نگفتند. مخالف فضای رها هستم و ستار هاشمی هیچ برنامه‌ای برای این رهاشدگی نداشت.»

رسایی در ادامه به فیلترینگ اینستاگرام در ترکیه در یک ماه اخیر اشاره و ادعا کرد: «اینستاگرام به این دلیل شرایط ایران را نمی‌پذیرد که نه فیلتر می‌کنیم و نه فیلتر نمی‌کنیم. او با بیان این مطلب درخواست کرده اگر نمی‌توانید به‌طور کامل فیلتر کنید، فیلتر موجود را‌ بردارید.» اما ماجرا از این قرار بود که در ۱۲ مرداد ماه و در پی محکومیت خط‌مشی شبکه اجتماعی اینستاگرام از سوی یکی از مقامات دولت ترکیه به دلیل «ممانعت فعالانه» از انتشار پیام‌های تسلیت شهروندان در پی شهادت رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، این شبکه اجتماعی در این کشور از دسترس خارج شده است. اما با مذاکره مقامات ترکیه با مسوولان متا و موافقت اینستاگرام برای همکاری جهت رفع نگرانی‌های دولت این کشور، این شبکه اجتماعی رفع فیلتر شد. در حالی رسایی از فیلترینگ کامل یا رفع آن صحبت کرده است که به اعتقاد کارشناسان از نظر فنی امکان فیلترینگ کامل وجود ندارد و مسوولان باید شکست‌ خوردن فیلترینگ را بپذیرند. محمد کشوری، کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه امثال رسایی (و به‌طور کلی کمیسیون فرهنگی مجلس) انتظار دارند فیلترینگ طوری باشد که با هیچ فیلترشکنی باز نشود، می‌گوید: «اگر این رویا تعبیرشدنی بود در این چند سال تحقق می‌یافت. نخستین گام برای حل مساله فیلترینگ زدودن این تصور غلط از ذهن مسوولان است.»

فیلترینگ مانع رای اعتماد؟
در مقابل موافقان ستار هاشمی توانایی او برای ایجاد تعامل بخش خصوصی و دولتی، رزومه تحصیلی و شغل مرتبط را نقاط قوت کارنامه گزینه پزشکیان برای وزارت ارتباطات می‌دانند. احمد فاطمی، نماینده مردم بابل در مجلس گفت: «آقای هاشمی مدیری است که در پست‌های قبلی خود چه در قوه مجریه و چه در قوه‌قضائیه چه در بخش خصوصی و چه در مراکز دانشگاهی با چالش‌هایی که درباره آن سخن گفته‌ایم دست و پنجه نرم کرده است.» مجتبی ذوالنوری، نماینده مردم قم در مجلس نیز می‌گوید: «نمی‌توانید عرصه‌ای را در کشور در زمینه آی‌تی، دولت الکترونیک، ایجاد پلتفرم‌ها، گسترش فضای الکترونیکی و استفاده از فضای مجازی و فضای سایبر و اینترنت به نظر بیاورید که آنجا جای پای تاثیرگذاری جناب آقای ستار هاشمی مشهود نباشد.»

کمال حسین‌پور، نماینده مردم سردشت در مجلس شورای اسلامی در موافقت با گزینه پیشنهادی دولت چهاردهم برای تصدی سکان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرده است که او مراحل پیشرفت کاری خود را به صورت سلسله مراتبی و از مدیر کلی در استان فارس گرفته تا معاونت نوآوری وزارت ارتباط با سخت‌کوشی و پشتکار گذرانده است و با پیچ و خم‌های این وزارتخانه به خوبی آشنایی دارد و این مزیت می‌تواند به ایشان در تعامل پویا با بدنه وزارتخانه و چالش‌های آن کمک ارزشمندی کند.

محمدرضا رضایی‌کوچی، نماینده مردم جهرم در مجلس معتقد است که با انتخاب ستار هاشمی که مورد استقبال بدنه کارشناسی این وزارتخانه قرار گرفته است موجب خوشحالی و اراده بیشتر در بدنه این وزارتخانه خواهیم بود.

علاوه بر موافقان ستار هاشمی در مجلس، برخی از تشکل‌های خصوصی نیز از او حمایت کرده‌اند. رئیس شورای عالی هماهنگی تشکل‌های کارگری شرکت مخابرات ایران، در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی، ضمن حمایت از ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات، او‌ را فردی مشرف بر ساختار وزارت ارتباطات و شرکت‌های تابعه و همچنین مسلط بر فناوری‌های نوین معرفی کرد.

انجمن هوش مصنوعی ایران نیز با ارسال نامه‌ای به نمایندگان مجلس، بر انتظار و درخواست خود برای اعتماد به ستار هاشمی برای تصدی‌گری وزارت ارتباطات دولت چهاردهم با بالاترین رای تاکید کرد. این انجمن ضمن تاکید بر توانایی‌های هاشمی اعلام کرده است که با انتخاب او کشور در تحول فناوری پیشران خواهد بود. سازمان نصر کشور نیز به عنوان نماینده بخش خصوصی اکوسیستم اقتصاد دیجیتال کشور، ستار هاشمی را گزینه مناسبی برای سکانداری وزارت ارتباطات دانسته و از او حمایت کرده است.

با این اوصاف، تعیین تکلیف فیلترینگ، چالش جدی ستار هاشمی برای جلب رضایت مخالفانش است و رزومه شغلی و تحصیلی مرتبط او با حوزه ارتباطات نیز نقطه قوت جلب موافقت نمایندگان مجلس است. در این شرایط ستار هاشمی برای دفاع از برنامه خود اعلام کرده که توسعه شبکه ملی اطلاعات، زیرساخت اینترنت ثابت و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در روستاها جزو اولویت‌های برنامه اوست. همچنین بر اصلاح شیوه مدیریت فضای مجازی تاکید و معایب فیلترینگ و گسترش استفاده از فیلترشکن را آ‌سیب‌پذیری مقابل حملات سایبری، تحمیل هزینه برای خانوارها و تسهیل دسترسی کودکان به محتواهای غیرمجاز بیان کرده است.

با این وجود به نظر می‌رسد که برنامه هاشمی در خصوص فیلترینگ چالش اصلی او در کسب رای اعتماد باشد؛ تا جایی که او در توییتی پربازدید، خبرساز و با هشتگ «رای اعتماد» نقش فیلترشکن‌ها را همان نقش پیاده‌نظام نفوذی دشمن دانست؛ آن هم در حملات سایبری. در توییت ستار هاشمی آمده است: «به عنوان یک متخصص، تاکید می‌کنم که نقش فیلترشکن‌ها در بسیاری از حملات سایبری علیه زیرساخت‌های حیاتی کشور، همان نقش پیاده‌نظام نفوذی دشمن است.»

این در حالی است که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، اعضای دولت چهاردهم را به حضور در پیام‌رسان‌های داخلی دعوت می‌کند و این شبهه ایجاد شده که اولویت دادن و محدود کردن پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی در دولت چهاردهم نیز مطرح شود. با این همه اما به نظر می‌رسد که اگر ستار هاشمی رای اعتماد بگیرد و رفع فیلترینگ را در دستور کار خود قرار بدهد هم کافی نیست؛ زیرا رفع فیلترینگ به هم‌صدایی و عزم جزم کل کابینه دولت چهاردهم نیاز دارد. در این شرایط باید منتظر ماند و دید که ستار هاشمی در نهایت موفق به جلب اعتماد نمایندگان مجلس خواهد شد یا خیر.