جهش نرخ ارز در بازار آزاد، سیاست‌گذاری برای تداوم واردات کالاهای غیرضروری مانند آیفون‌های ممنوعه را با چالش مواجه کرده است.
طی حدود دو سال گذشته به طور مداوم به واردات آیفون و چالش‌های واردات آن پرداخته شده است. یکی از مواردی که در اینجا قابل توجه است و از ابتدا مبنای اعمال محدودیت‌های وارداتی در خصوص این دسته از تلفن‌های همراه بود، مشکلات ارزی و حجم بالای تقاضای ارزی در خصوص یک کالای لوکس مصرفی بود.

در مقطع اخیر که دولت وعده آزادسازی واردات آیفون را داد، بارها هشدار داده شد که افزایش فشار تقاضای واردات آیفون می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر نرخ ارز نیز داشته باشد. پیش از اعمال محدودیت‌ها شاهد واردات حدود یک تا 1.5 میلیون دلار آیفون در سال بودیم و این در حالی بود که کل واردات انواع تلفن‌های همراه در کشور برابر 3 میلیارد دلار بود.

به عبارت دیگر یک سوم تا نیمی از ارز وارداتی تلفن‌های همراه به آیفون اختصاص پیدا می‌کرد در حالی که متقاضیان آن تنها 5 تا 7 درصد افراد جامعه را شامل می‌شود.

پس از اعمال محدودیت در واردات آیفون‌های 14 و مدل‌های بعدی این میزان تقاضای ارزی تا حدود 600 تا 700 میلیون دلار کاهش پیدا کرد. در حقیقت تقریباً واردات به حدود نصف کاهش پیدا کرده بود.

خودزنی در قواعد تجاری؛ تشدید تقاضای ارز در شرایط بحران ارزی

با وجود کاهش واردات رسمی که در اثر اعمال محدودیت‌ها رخ داد، شاهد بودیم که دولت چهاردهم وعده آزادسازی واردات آیفون را داد. اگر از حاشیه‌های چند هفته‌ای که نرخ حقوق ورودی آیفون ایجاد کرد بگذریم، به زودی باید شاهد افزایش شدید تقاضای ارز برای واردات آیفون‌های 16 و 15 و به شکل قانونی باشیم.

البته به نظر می‌رسد که در حال حاضر نیز این افزایش تقاضا رخ داده و واردات مسافری آیفون روند رو به رشدی را آغاز کرده است. ضمن اینکه وعده دولت سبب ایجاد مطالبه برای مردم شده است.

این اتفاقات با رشد نرخ ارز همزمان شده و در حقیقت می‌توان گفت که پیش‌بینی افزایش نرخ ارز در بازار با افزایش فشار تقاضا محقق شده است و احتمالا با آغاز واردات تجاری این مسئله تشدید خواهد شد.

تناقض در سیاست‌های تجاری-ارزی

سوالی که در این بین وجود دارد این است که در این بازه زمانی چه باید کرد. آیا دولت امکان عقب‌نشینی از وعده پر سر و صدای خود را که ذهنیت و مطالبه جدی را برای مردم ایجاد کرده است را در شرایط ناترازی ارزی دارد؟

پیش از این و در ابتدای کار دولت وعده‌هایی نیز در خصوص کنترل تورم داده شد با این حال سیاست‌های مبتنی بر آزادسازی واردات به خصوص در مورد واردات آیفون به عنوان یک کالای لوکس مصرفی نه تنها در جهت سیاست‌های کنترل نرخ ارز قرار ندارد بلکه تضاد با آن است.

به عبارت دیگر این مسئله نوعی تضاد و ناهماهنگی در سیاست تجاری و ارزی است که به مشکلات ارزی کشور دامن می‌زند.