ابهام‌زدایی از آزادسازی واردات آیفون
در حالی که بیش از دو ماه است انتظارها برای اعلام خبر قطعی آزادسازی واردات آیفون با رویه تجاری بی‌نتیجه مانده است، روز گذشته رئیس کمیسیون تخصصی موبایل اتاق اصناف اعلام کرد که قرار است تا ۱۰ روز آینده شناسه آیفون ۱۵ و ۱۶ در سامانه همتا برای تجار تعریف شود. اظهارات ضد و نقیض در این باره طی ماه‌های گذشته باعث بدبینی برخی از فعالان این حوزه برای اجرای نهایی رجیستری گوشی‌های اپل شده است، اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند آزادسازی این واردات اتفاقی مثبت برای بازار آی‌فون‌ها محسوب میشود. همچنین با توجه به اینکه آیفون طی روزهای گذشته افزایش قیمت چشمگیری را تجربه کرده است، به نظر می‌رسد این اتفاق می‌تواند نویدبخش کنترل قیمت در این بازار باشد.
پیامدهای تداوم ممنوعیت
از اواسط پاییز امسال اظهارات مختلف و ضد و نقیضی از آزادسازی واردات آیفون به گوش می‌رسید، اما در نهایت روز گذشته خبری منتشر شد که به نظر می‌رسد نویدبخش اتفاقات مثبتی برای بازار گوشی‌های اپل در ایران باشد. بر این اساس، حسین سادات حسینی، رئیس کمیسیون تخصصی موبایل اتاق اصناف اعلام کرد قرار است تا ۱۰ روز آینده شناسه آیفون ۱۵ و ۱۶ در سامانه همتا تعریف شود. بنابراین تجار می‌توانند طبق شرایط قبلی، یعنی با استفاده از ۳۰ درصد از سقف و سابقه و همچنین ارز حاصل از صادرات خود، اقدام به واردات آیفون ۱۵ و ۱۶ کنند. برخی فعالان این حوزه معتقدند در صورتی که مساله آزادسازی واردات آیفون از طریق رویه تجاری بیش از این زمان ببرد، پیامدهای جبران‌ناپذیری برای بازار به همراه خواهد داشت. رضا عالیان، فعال بازار و دبیر کنگره موبایل ایران در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اگر در چند روز آینده تکلیف رویه تجاری مشخص نشود، عملا دیگر تا پایان سال اتفاق مثبتی برای قیمت‌گذاری در بازار رقابتی آیفون نخواهیم داشت؛ به همین دلیل مهم است که طی روزهای آینده روند تجاری نیز فعال شود.»
همچنین در این راستا دیگر فعالان بازار موبایل نیز از تعویق و نوسانات تصمیم‌گیری‌ها در این زمینه ناراضی هستند و آن را موضوعی منفی قلمداد می‌کنند؛ تا آنجا که برخی دیگر از کارشناسان این حوزه نسبت به اجرای این وعده نیز خوش‌بین نیستند. حسین روزبه، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان تلفن همراه، در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بیش از یک ماه است که هر هفته به ما اعلام میشود تکلیف رویه تجاری اعلام میشود، اما تا کنون اتفاقی نیفتاده است. قرار بود آخر آذر ماه تصمیم نهایی در این باره اعلام شود، اما باز هم اتفاقی نیفتاد. هرقدر این مساله به تعویق بیفتد، به سود قاچاقچی‌ها و کسانی است که می‌دانند چطور از این شرایط استفاده کنند.»
مانع تخصیص ارز برای تجار
البته تعیین تکلیف آزادسازی واردات آیفون از طریق رویه تجاری تنها مساله فعالان و واردکنندگان نیست. آن‌طور که به نظر می‌رسد اکنون مساله تخصیص ارز نیز از آن مواردی است که مسیر تجار را محدود کرده است؛ موضوعی که در دیدار اعضای کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی اتاق اصناف ایران با محمدعلی دهقان دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در روز دوشنبه مطرح شد. حسین سادات‌‌حسینی، رئیس کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی، با اشاره به مشکلات موجود در روند واردات گوشی تلفن همراه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با توجه به طولانی شدن زمان تخصیص ارز برای واردات گوشی، واردکنندگان با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند که طبق اعلام سازمان توسعه تجارت، در حال حاضر وضعیت ارزی کشور برای تخصیص ارز مناسب نیست. بر این اساس هنوز مشخص نیست که چه میزان ارز و بر اساس چه سازو‌کاری و در چه زمانی قرار است به واردکنندگان اختصاص پیدا کند؛ از این رو مقرر شد کمیته‌ای با هدف شفافیت در تخصیص ارز و اختصاص عادلانه ارز به واردکنندگان تشکیل شود و دبیرخانه این کمیته در سازمان توسعه تجارت به امور مربوطه رسیدگی کند.»
کارشناسان این حوزه معتقدند حتی در صورت آزادسازی و رجیستری گوشی‌های اپل ممکن است مساله تخصیص ارز مانع بعدی بر سر راه تجار باشد؛ مساله‌ای که به نظر می‌رسد حتی افتتاح سامانه‌های جدید نیز نتواند مرهمی روی آن باشد. حسین روزبه، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان تلفن همراه، در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بیش از یک ماه است که تخصیص ارز به هیچ بازرگانی حتی از طریق رویه صادرات غیر نیز انجام نشده و آن سامانه‌ای که برای این کار نیز افتتاح شده است و قرار بود طی دو تا سه هفته کاری ارز بازرگانان را تحویل دهد، کاری در این باره انجام نداده است. اکنون تاجرانی وجود دارند که حدود یک ماه است در سامانه مبادلات ارزی کار خود را در همان دورهای ابتدایی انجام داده‌اند، ولی متاسفانه موفق نشده‌اند ارز خود را دریافت کنند. این مسائل می‌تواند تاثیر منفی روی قیمت‌ها داشته باشد. اکنون تنها کسانی می‌توانند ترخیص کالا داشته باشند که ارز خود را از محل صادرات خود انجام می‌دهند. در این صورت نیز قیمت آن هر بار بالاتر از دفعات پیشین است.»
برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند در این بین تجاری وجود دارند که از ابتدای سال در انتظار تخصیص ارز خود هستند، اما با وجود اینکه سال در حال اتمام است، هنوز اقدامی در این باره انجام نشده است. مهدی عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی، در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «وضعیت تخصیص و تامین ارزی در سال ۱۴۰۳ در خصوص تلفن همراه مشکل داشته است و شاهد آن هستیم که واردکنندگان از ابتدای سال حجم کمی از تخصیص خود را دریافت کرده‌اند. جنسی که وارد میشود یا با ارز حاصل از صادرات خود است که در صف قرار ندارند یا ته‌مانده تخصیص‌هایی است که در سال گذشته انجام شده است.»
تعیین‌تکلیف آی‌فون‌های مسافری
البته در حالی که هنوز وضعیت واردات آیفون از طریق رویه تجاری در تعلیق به سر می‌برد و تنها وعده‌هایی در این باره وجود دارد، تکلیف برخی آی‌فون‌های مسافری در همان اواسط پاییز مشخص شد و اکنون رجیستری برای برخی از آنها انجام میشود. در این راستا مرتضی احمدی، معاون برنامه‌ریزی و مقررات سازمان توسعه تجارت، اوایل آذر ماه اعلام کرده بود آی‌فون‌های وارداتی که از تاریخ ۱۷ آبان ۱۴۰۳ با رویه مسافری وارد کشور شده‌اند، رجیستر می‌شوند. اما با این حال هنوز ابهاماتی برای رجیستری آی‌فون‌های مسافری که پیش از این تاریخ وارد کشور شده‌اند، وجود دارد و صاحبان این گوشی‌ها نیز مانند تجار در انتظار خبری قطعی به سر می‌برند. موضوعی که شنیده‌ها نشان می‌دهد ممکن است تا چند روز آینده از آن نیز خبرهایی به گوش برسد. حسین سادات حسینی در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «نامه زده‌ایم تا رجیستری گوشی‌های مسافری که پیش از ۱۷ آبان وارد کشور شده‌اند هم با کد ملی انجام شود. قرار است مشکلات سیستمی که در حال حاضر وجود دارد رفع و این مانع نیز برداشته شود.» خبری که محمدرضا فرجی‌تهرانی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه و عضو هیات رئیسه اتاق اصناف تهران نیز در پیگیری «دنیای اقتصاد» آن را تایید می‌کند و می‌گوید که ممکن است این امکان برای این دسته از صاحبان گوشی‌های اپل نیز فراهم شود.
افزایش قیمت آیفون در بازار
بررسی‌های میدانی از بازار موبایل نشان می‌دهد که بلاتکلیفی در آزادسازی واردات آیفون تنها سردرگمی تجار را به همراه نداشته و به نظر می‌رسد اکنون بازار موبایل نیز با افزایش قیمت و هیجانات روبه‌رو است؛ تا آنجا که طی چند روز گذشته کف قیمت آیفون ۱۳ بین سه تا چهار میلیون تومان افزایش داشته است؛ موضوعی که بار دیگر باعث ابهاماتی از سوی خریداران این گوشی‌ها شده است. البته برخی از کارشناسان و فعالان این حوزه افزایش قیمت روزهای اخیر گوشی‌های اپل را ناشی از تغییرات مربوط به ارز نیمایی می‌دانند. آنها معتقدند حذف ارز نیمایی، به‌ویژه در بازار گوشی‌های پرچم‌دار، مانند آیفون و گلکسی، تاثیر چشمگیری داشته است. البته در این بین تعداد دیگری از کارشناسان تاثیر حذف نیمایی را چندان موثر نمی‌دانند و ابهامات آزادسازی واردات آیفون را عامل محکم‌تری برای این صعود قیمت معرفی می‌کنند. در این راستا رضا عالیان نیز معتقد است که این آزادسازی می‌تواند تاثیر مثبتی بر کنترل قیمت‌ها در این بازار داشته باشد.
در میان همه این اخبار، در اواسط آذر ماه نیز نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه سال آینده تصویب کردند که تعرفه واردات تجاری گوشی‌های بالای هزار دلار به میزان ۳۰ درصد و نرخ ارز حقوق ورودی کالاها میانگین نرخ ارز مرکز مبادله در اسفند سال ۱۴۰۳ باشد؛ موضوعی که به اعتقاد برخی از فعالان و کارشناسان بازار موبایل طبیعتا بازار را با شوک قیمتی مواجه خواهد کرد.