مجموع اعتبارات وزارت ارتباطات و دستگاه‌های تابعه آن از اعتبار ۱۹ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ به ۲۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ می‌رسد.

مجموع اعتبارات وزارت ارتباطات و دستگاه‌های تابعه آن در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال ۱۴۰۳، ۲۳ درصد رشد کرده است. ۹۴ درصد از اعتبارات مذکور در سال ۱۴۰۴ یعنی بالغ بر ۲۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان، مستقیما از طریق ستاد مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ۶ درصد آن از طریق دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات هزینه می‌شود.

همچنین بالغ بر ۲۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان معادل ۹۱ درصد از اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های اجرایی تابعه آن، در سال ۱۴۰۴ به صورت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای است. این شاخص در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۷ درصد بوده است.

تحلیل مرکز پژوهش‌ها از جدول اعتبارات دستگاه‌‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی به عنوان دو دستگاه سیاست‌گذار نشان می‌دهد، دستگاه‌‌های اجرایی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات حدود ۰.۷۸ درصد از کل اعتبارات ملی را به خود اختصاص می‌دهند.

از این مقدار، سهم اعتبارات هزینه‌ای حوزه فاوا حدود ۰.۱۳ درصد از کل اعتبارات هزینه‌ای ملی دستگاه‌های اجرایی کشور است و سهم اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حدود ۹۲/۴ درصد از کل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای-ملی است.

از نظر مرکز پژوهش‌ها نکته مثبت در خصوص بودجه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تراز مثبت بین درآمدها و اعتبارات دولت در این بخش است که این موضوع نشان‌‌دهنده عدم وابستگی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به سایر منابع دولت به منظور پوشش هزینه‌ای خود است.

درآمدهای این حوزه برای سال آینده ۳۰ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود و مجموع اعتبارات این بخش ( مشتمل‌بر اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی سرمایه‌ای و اختصاصی) حدود ۲۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است. از مجموع حدود ۲۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبارات بخش فاوا در سال ۱۴۰۴، بالغ بر ۲۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان آن به صورت اعتبارات متفرقه منتقل شده به دستگاه اصلی و در قالب اعتبارات متمرکز درآمد-هزینه توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیر مجموعه آن هزینه خواهد شد. از این میزان اعتبار بیش از ۹۰ درصد یعنی حدود۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان، به صورت تملک دارایی به مصرف خواهد رسید.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با ایجاد حدود ۹۴ درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به میزان ۲۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در رتبه اول کسب درآمدی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد؛ این درآمد عمدتا از محل حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورها حاصل می‌شود که دولت از این محل منابع پایدار و قابل اتکایی را به دست می‌آورد.

اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات در لایحه بودجه ۱۴۰۴ بیش از ۲۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان خواهد بود که بخش اعظم آن یعنی بیش از ۱۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان آن به صورت اعتبارات درآمد-هزینه خواهد بود و حدود هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان نیز از اعتبارات عمومی دولت خواهد بود.

بررسی این طرح‌ها از نظر مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات، تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، توسعه زیرساخت‌های اقتصاد رقومی، توسعه زیرساخت‌های فضایی و توسعه متوازن منطقه‌ای خدمات حوزه فاوا، اصلی‌ترین عناوین طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به شمار می‌آیند.

میزان رشد ۱۹ درصدی برای کل فصل ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری دولت در این بخش نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. بودجه طرح‌های تملک دارایی فصل ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۱ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان بوده که برای سال ۱۴۰۴ به ۲۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

برنامه ارائه خدمات زیرساختی، پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات مهم‌ترین برنامه وزارت ارتباطات در سال ۱۴۰۴ خواهد بود. اعتبار تملک دارایی برنامه مذکور بالغ‌بر ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که نسبت به سال ۱۴۰۳ حدود ۲۱ درصد رشد را نشان می‌دهد.

به نظر مرکز پژوهش‌ها اغلب پروژه‌ها در سال ۱۴۰۴ با افزایش اعتبار همراه بوده‌اند. بررسی اعتبارات نشان می‌دهد که دولت در سال ۱۴۰۴ بر توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه در حوزه ماهواره‌ها، شبکه فیبر نوری، دولت هوشمند و پایش منابع ارتباطی تمرکز ویژه‌ای دارد. بررسی و مقایسه رشد بودجه طرح‌های توسعه‌ای حوزه فاوا با نرخ تورم سالیانه نشان می‌دهد که گرچه طرح‌ها با افزایش بودجه همراه بوده‌اند، از نرخ تورم سالیانه کشور همچنان پایین‌تر است.

پنج شرکت، ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند و مجموع درآمدهای آنها در سال ،۱۴۰۴ بالغ‌بر ۴۷ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است.

تلاش دولت بر بودجه‌ریزی در راستای برنامه هفتم است
بررسی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای حوزه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات توسط مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد، دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ تلاش کرده است که به میزان قابل قبولی اهداف بودجه‌ای مدنظر قانون برنامه هفتم توسعه را مورد توجه قرار دهد.

مجموع اعتبارات برای اجرای وظایف حاکمیتی و اجرای طرح‌های عمرانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی پیش‌بینی شده در لایحه بودجه ۱۴۰۴ حدود ۲۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است. در صورت اجرای قانون «اجازه تعیین و وصول حق امتیاز فعالیت بخش غیردولتی در زمینه پست و مخابرات» مبنی‌بر تخصیص صد درصد مبالغ درآمدی وزارت ارتباطات (مندرج در لوایح بودجه سالیانه) به بخش فاوای کشور، منابع مالی لازم برای اجرای همه طرح مذکور فراهم خواهد شد.

از نظر مرکز پژوهش‌ها، دولت سنجه عملکرد زیادی برای ارزیابی دستگاه‌های اصلی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه کرده است که از میان آنها، دو سنجه تحقق سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات به میزان ۷۹ درصد و اتصال پنج میلیون نقطه از اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری از جمله مهمترین سنجه‌های این بخش به شمار می‌آیند.

اختصاص بودجه برای توسعه‌ هوش مصنوعی مشکل‌دار است
مرکز پژوهش‌ها در بررسی بخش دوم لایحه بودجه نوشته است: در لایحه بودجه مبلغ دو هزار میلیارد تومان برای توسعه هوش مصنوعی در نظر گرفته شده است. این ردیف دارای چندین اشکال است. در وهله اول دستگاه متولی آن مشخص نشده است؛ ثانیا اقدامات و مجموعه فعالیت‌های مرتبط با آن تبیین نشده است؛ ثالثا مبالغ پیش‌بینی‌شده برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی کافی نیست.

این مرکز معتقد است در سال‌های اخیر مبالغ زیادی از طرف دولت به‌عنوان کمک به کاروران مخابراتی برای توسعه فیبر نوری اعطا شده است. اما این کمک‌ها درعمل نتوانسته سبب اجرای تعهدات و تحقق هدف‌گذاری‌های مربوط به اتصال اماکن و منازل به شبکه فیبر نوری کشور شود. با توجه به تحقق نیافتن اهداف توسعه فیبر نوری، به نظر می رسد افزایش منابع مالی منابع صندوق توسعه شبکه فیبر نوری و تخصیص آن به اپراتورهای مخابراتی خلاف رویکردهای بودجه‌ریزی عملیاتی باشد.

به اعتقاد مرکز پژوهش‌ها لایحه بودجه ۱۴۰۴ نشان‌دهنده رویکرد آینده‌نگر دولت در تحقق تحول دیجیتال و تقویت زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی است. همچنین دولت برای تحقق رشد درآمدهای بودجه در بخش فاوا در سال ،۱۴۰۴بیشتر متکی به افزایش درآمد کاروران مخابراتی است.

سه مورد از مهم‌ترین سنجه‌های عملکردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بودجه سال ۱۴۰۴ مربوط به هوشمندسازی خدمات الکترونیکی دولت، تحقق اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و اتصال اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری است.