نرخ نفوذ رمزارزها میان کاربران ایرانی طبق گزارش سال ۱۴۰۳ مجموعه ارزدیجیتال، به نزدیک ۹۰ درصد رسیده و با پشت سر گذاشتن بازارهای ملک، سهام یا طلا، ارزدیجیتال محبوب‌ترین گزینه مردم برای سرمایه‌گذاری شده است.

گزارش سال ۱۴۰۳ مجموعه ارزدیجیتال که براساس جامعه آماری شامل افراد بالای ۱۸ سال و دارای دسترسی به اینترنت تهیه شده است، نشان می‌دهد از بین کل جمعیت کشور (۸۹.۵ میلیون نفر)، معادل ۵۳.۲ میلیون نفر جامعه آماری این گزارش را تشکیل می‌دهند که شامل قشرهای مختلفی از جمله دانشجویان، کارمندان، کارآفرینان و حتی بازنشستگان هستند.

از این میان ۸۹.۲ درصد با ارزهای دیجیتال آشنایی دارند که به تفکیک استان‌ها، به ترتیب خوزستان (۹۵ درصد)، مازندران (۹۵ درصد) و فارس (۹۴ درصد) بیشترین نرخ آشنایی مردم را به خود اختصاص داده‌اند. البته از نظر نرخ مشارکت، کردستان با بیشتر از ۵۷ درصد در رتبه اول قرار گرفته است. در سمت مقابل شهرهای قم، ایلام و کهکیلویه و بویراحمد کمترین نرخ آشنایی مردم را دارند. به صورت کلی این گزارش نشان می‌دهد پراکندگی آشنایی مردم با ارزهای دیجیتال محدود به کلان‌شهرها نیست و بیشتر از نصف جمعیت تمامی شهرها با ارزهای دیجیتال آشنا هستند.

میزان آشنایی مردم ایران با ارزهای دیجیتال به تفکیک شهر

البته در مقابل این نرخ بالای آشنایی جامعه ایران با ارزهای دیجیتال، بخش قابل توجهی از این تعداد تجربه سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند که جمعیت آنها حدود ۲۲ میلیون نفر برآورد می‌شود. با وجود این جمعیت ۲۲ میلیونی، بیشتر از ۳۰ میلیون نفر وجود دارند که تاکنون برای سرمایه‌گذاری در این حوزه وارد نشده‌اند.

کاهش تقاضا برای بازارهای سنتی
برخلاف تصور موجود بسیاری از افراد، محبوب‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری در میان مردم خودرو، ملک یا حتی سکه و طلا نیست. بازار خودرو، املاک و مستغلات با ۷.۷ درصد رقابت نزدیکی با فارکس پیدا کرده است و بازار بورس در کنار سکه و طلا به ترتیب ۲۰.۳ و ۱۶.۱ درصد میان سرمایه‌گذاران محبوبیت دارند. اما سهم ۴۱.۹ درصدی محبوبیت ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌گذاری قابل توجه است و به نظر می‌رسد بازارهای سنتی نتوانسته‌اند به خوبی پاسخگوی نیاز کاربران ایرانی باشند. چراکه بالای ۴۰ درصد مردم بازار پرریسک‌تری به نام ارزدیجیتال را انتخاب می‌کنند.

الگوی سرمایه‌گذاری کاربران داخلی در بازارهای مالی

داده‌های این گزارش نشان می‌دهد گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال بیشترین سهم از سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال هستند و بعد از آنها گروه سنی ۲۰ تا ۳۰ سال با ۲۶ درصد، در رتبه دوم قرار می‌گیرند. این در حالی است که بالای ۴۰ درصد هردو بازه سنی از میان بازارهای مالی ایران، ترجیح می‌دهند در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند.

ارزهای دیجیتال مسیر ورود مردم به بورس، سکه و طلا
با وجود ترند ایردراپ‌های تلگرامی که نیمه دوم ۲۰۲۴ تعداد آنها از ۴۰۰ پروژه هم عبور کرد، در یک سال گذشته بسیاری از افراد به کاربران بازار ارزهای دیجیتال اضافه شده‌اند، اما براساس زمان ورود به بازار، سهم افرادی که با حوزه ارز دیجیتال آشنا شده‌اند حدود ۱۲ درصد برآورد می‌شود و بیشترین سهم (۴۶.۲ درصد) را افرادی تشکیل می‌دهند که بیشتر از سه سال از ورود آنها می‌گذرد. البته در این میان ۱۵ درصد از افراد هم زیانی ۱۰ تا بیشتر از ۵۰ درصد را تجربه کرده‌اند. در مقابل بالای ۶۷ درصد سود کسب کرده‌اند و گرایش آنها به فعالیت همزمان در چند بازار مالی به صورت هم‌زمان است.

رفتار مالی این افراد نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال با افزایش تمایل آنها به تنوع بخشی به سبد دارایی‌ها همراه بوده و ۳۸ درصد از آنها در بورس، ۲۸ درصد طلا و سکه و ۱۴ درصد در فارکس فعالیت دارند.

ارتبط میان گروه‌های سنی و نوع ایردراپ

براساس روند رشد اعضای کانال‌های تلگرام پروژه‌های مشهور، همسترکامبت بدترین عملکرد را دارد. با این حال بیشترین علاقه‌‌مندان ایردراپ‌های تلگرامی بازه سنی بالای ۵۰ سال با ۹۸ درصد مشارکت هستند. اما در زمینه ایردراپ‌های پروژه‌های زیرساخت بلاک‌چینی، گروه سنی ۲۰ تا ۴۰ سال با نرخ مشارکت ۲۷ درصد قرار می‌گیرند.

از نظر توزیع جغرافیایی، شهرهای کردستان، یزد و اردبیل بیشترین علاقه را به ایردراپ‌های تلگرامی دارند و ایردراپ‌های پروژه‌های زیرساخت بلاک‌چینی در شهرهای ایلام، کرمان و بوشهر پرطرفدار هستند. البته ترکیب این داده‌ها با داده‌های زمان ورود به بازار نشان می‌دهد کاربران با تجربه‌تر ترجیح بیشتری به پروژه‌های زیرساختی دارند و افرادی که کمتر از ۶ ماه از ورود آنها می‌گذرد، ایردراپ‌های تلگرامی را انتخاب می‌کنند.

استخراج سودده، NFTهای زیان‌ده
بخش‌های مختلف بازار ارزدیجیتال ایران هم برای کاربران جذابیت‌های متفاوتی دارند. گزارش ارزدیجیتال نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری بلندمدت و ترید کوتاه مدت محبوب‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری هستند. اما نکته قابل توجه در این داده‌ها، اقبال مردم به استخراج ارزهای دیجیتال است. موضوعی که در ایران با بحران ناترازی انرژی حواشی زیادی ایجاد کرده اما در میان روش‌های سرمایه‌گذاری کاربران داخلی سهمی نزدیک به ۸ درصد را به خود اختصاص داده است که باتوجه به ابعاد جامعه آماری این گزارش، حدود ۴۰۰ هزار نفر استخراج را ترجیح می‌دهند.

توزیع نوع روش سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال در کشور

یکی از دعواهای همیشگی بازار ارزدیجیتال، سودآوری نگهداری بلند مدت یا ترید کوتاه مدت است. گزارش ارزدیجیتال نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران بلند مدت با اختلاف استراتژی موفق‌تری داشته‌اند. البته آربیتراژ‌گیری به عنوان یکی از روش‌های کم ریسک‌تر، هرچند کم طرفدارتر است اما کمتر از ۲۰ درصد سرمایه‌گذاران این بخش زیان تجربه کرده‌اند و حوزه NFT هم بیشترین زیان را برای کاربران ایجاد کرده است.

تحریم‌ها مهم‌ترین چالش کاربر ایرانی
فصل دوم گزارش ارزدیجیتال به چالش‌های کاربران اختصاص دارد. براساس داده‌های این گزارش، صرافی‌های خارجی با امکان ارائه خدمات بدون احراز هویت اولویت بالاتری در انتخاب کاربران ایرانی دارند. به این ترتیب، ۶۰ درصد جامعه آماری این گزارش معتقدند تحریم‌ها مهم‌ترین مشکل آنهاست.

روندی که نسبت به سال گذشته متفاوت شده و سهم تحریم‌ها از ۲۸ به ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است و به همین دلیل دیگر مشکلات کاربران مانند کیفیت پلتفرم‌های داخلی، مشکلات قانونی یا اینترنت سهم کمتری دارند.

از نظر چالش‌های داخلی، مهم‌ترین دلیل استفاده از صرافی‌های داخلی برای کاربران با ۴۶ درصد به امکان خرید با کارت بانکی مرتبط است و در رتبه بعدی استفاده صرفا برای تبدیل تتر قرار دارد که به نظر می‌رسد به همین دلیل نقش صرافی‌های داخلی به عنوان رابط میان بازار داخلی و بین‌المللی تعریف شده است و امکان استفاده از بازارهای معاملاتی این پلتفرم‌ها از نگاه کاربران کمترین سهم و حدود یک درصد را به خود اختصاص داده است. همچنین به صورت کلی سهم پلتفرم‌های داخلی از استفاده کاربران ۵۸ درصد برآورد شده و ۴۲ درصد از کاربران نیاز خود را در پلتفرم‌های خارجی یا غیرمتمرکز برآورده می‌کنند.

چالش‌های داخلی کاربران بازار ارزدیجیتال

مهم‌ترین چالش امنیتی کاربران ایرانی در سال ۱۴۰۳ هم پیشنهادهای سرمایه‌گذاری با سود تضمینی است. روشی که مبنتی بر اعتمادسازی است و با ۱۸.۵ درصد بیشترین تهدید را ایجاد کرده است.

بازار ارزهای دیجیتال ایران چقدر است؟
گزارش ارزدیجیتال حجم گردش ماهانه حوزه ارزهای دیجیتال را مشابه آمار بانک مرکزی ۳۵ همت اعلام می‌کند. این حجم گردش مالی در ۶ ماه معادل ۱.۸۳ درصد از کل تولید ناخالص داخلی می‌شود.

حجم بازار ارزدیجیتال

این در حالی است که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی به ۷.۴ درصد می‌رسد که بازار ارزهای دیجیتال نزدیک به ۲۳ درصد از حجم اقتصاد دیجیتال را تشکیل می‌دهند. از نظر تعدادی هم برآورد گزارش ارزدیجیتال عددی نزدیک به ۲۲ میلیون نفر را نشان می‌دهد.

همچنین داده‌های این گزارش سهم زنان ایرانی از بازار را برخلاف روند جهانی که ۳۹ درصد است را نزدیک به ۱۸ درصد نشان می‌دهد.

نسخه کامل گزارش ۱۴۰۳ ارزدیجیتال را از اینجا دانلود کنید.