ویزای طلایی امارات استعدادهای هوش مصنوعی را به دبی می‌کشاند
در دورانی که بسیاری از کشورها و شرکت‌های جهان برای جذب استعدادهای هوش مصنوعی وارد رقابت با یکدیگر شده‌اند، امارات متحده عربی به‌سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از مقاصد اصلی جذب استعدادهای جهانی در حوزه هوش مصنوعی است. طرح ویزای طلایی این کشور نقش کلیدی در مهاجرت استعدادها دارد. این طرح که اقامت ۱۰ ساله بدون مالیات را به متخصصان واجد شرایط ارائه می‌دهد و به ابزاری حیاتی برای جذب نیروهای کار ماهر از سراسر جهان تبدیل شده است.
بر پایه اطلاعات منتشرشده توسط Rest of World، این ویزا در شکل‌گیری جامعه هوش مصنوعی در امارات نقش مهمی ایفای می‌کند. از مدیران غربی با درآمدهای بالا تا مهاجران جوان جنوب آسیا که در جستجوی فرصت‌های بهتر و آینده‌ای روشن‌تر هستند، همگی به بهره‌برداری از طرح جدید کشور ثروتمند حاشیه خلیج فارس روی آورده‌اند.
از رویا تا واقعیت: تجربه یک مهندس جوان هندی در دوبی
در یکی از روزهای هفته هوش مصنوعی دوبی در سال ۲۰۲۵، ربات انسان‌نمای «Ameca» با لبخندی بر لب در مقابل جمعیت پلک می‌زد؛ لحظه‌ای نمادین از آینده‌ای که امارات برای خود ترسیم کرده است. در همین رویداد، دو خبر م مهم منتشر شد: اولی احداث یک دیتاسنتر بسیار بزرگ به ارزش ۵۴۵ میلیون دلار برای تامین نیاز مایکروسافت
و خبر دوم نیز راه‌اندازی نخستین دوره دکترای هوش مصنوعی در دوبی
برای نیر، مهندس ۲۹ ساله‌ای که از کرالا، هند به امارات آمده، این رویداد نقش الهام‌بخش بزرگی را داشت. با اینکه در ماه‌های گذشته با ده‌ها پیشنهاد شغلی فریبکارانه، رد درخواست و پیشنهادهای استثماری مواجه شده بود، اما دوباره در محیطی پویا انگیزه پیدا کرده است. او می‌گوید: «دوبی در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های جهانی هوش مصنوعی است. دیدن اینکه شرکت‌ها چگونه مرزهای آنچه ممکن است را جابه‌جا می‌کنند، واقعا هیجان‌انگیز است.»
ویزای طلایی؛ دروازه ورود به سرزمین فرصت‌ها
برنامه ویزای طلایی امارات یکی از محرک‌های اصلی پیشرفت سریع این کشور به عنوان قطب فناوری به‌شمار می‌رود. این ویزا به متخصصان واجد شرایط در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، داده، فناوری‌های مالی و سلامت دیجیتال، اجازه می‌دهد تا ۱۰ سال اقامت معافیت از مالیات را در کنار تسهیل در راه‌اندازی کسب‌وکار و بهره‌مندی از خدمات ممتاز تجربه کنند.
عبدالله بن طوق المری، وزیر اقتصاد امارات، سال گذشته اعلام کرد که امارات پس از ایالات متحده، در جذب استعدادهای برتر حوزه هوش مصنوعی در رتبه دوم جهان، تنها پایین‌تر از ایالات متحده، قرار دارد. تنها در دوبی، بیش از ۱۵۸ هزار ویزای طلایی تا پایان سال ۲۰۲۳ صادر شده است.
امارات با این برنامه به دنبال ایجاد یک اکوسیستم پایدار از متخصصان جهانی است. فرویلان مالیت جونیور، استاد میهمان در دانشگاه آمریکایی دوبی و کارشناس مهاجرت در خاورمیانه، می‌گوید «امارات یک گره مهاجرتی جهانی است.» از نگاه او این کشور فضایی است که متخصصان از کشورهای در حال توسعه برای کسب تجربه به آن وارد می‌شوند و متخصصان غربی نیز به می‌تواند از مزایای مالی و اجتماعی آن استفاده کنند.
نقش مهم همکاری با آمریکا و توسعه زیرساخت هوش مصنوعی
موفقیت امارات تنها در صدور ویزا خلاصه نمی‌شود. دولت این کشور با سرمایه‌گذاری عظیم، تسهیل قوانین و همکاری نزدیک با شرکت‌های آمریکایی مانند مایکروسافت و انویدیا، زیرساخت لازم برای رشد سریع هوش مصنوعی را فراهم کرده است.
در سفر اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا به امارات، دولت این کشور به توافقی برای دسترسی به ۵۰۰ هزار تراشه پیشرفته انویدیا دست پیدا کرد. تراشه‌های پیشرفته انویدیا نقشی کلیدی در توسعه مدل‌های هوش مصنوعی دارند و دسترسی به چنین حجم عظیمی از پردازنده‌ها برای بسیاری از کشورها امکان‌پذیر نیست. امارات همچنین از ساخت بزرگ‌ترین پردیس هوش مصنوعی خارج از آمریکا با مشارکت شرکت‌های آمریکایی از جمله اوپن‌ای‌آی خبر داده است.
از سوی دیگر، دشواری رقابت در بازار غرب باعث شده تا بسیاری از نیروهای کار فناوری به امارات جذب شوند. تنها در سال ۲۰۲۵، بیش از ۵۰ هزار نیروی فناوری در آمریکا توسط حدود ۱۰۰ شرکت اخراج شده‌اند و فرصت‌های شغلی برای برنامه‌نویسان نیز کاهش یافته است. هم‌زمان، سیاست‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی ترامپ، نگرانی‌هایی در میان مهاجران فناوری ایجاد کرده است.
نابرابری در فرصت‌ها: تفاوت میان غربی‌ها و متقاضیان جنوب آسیا
گزارشی رست آو ورد می‌گوید درحالی‌که نیروهای غربی اغلب برای مشاغل ارشد با حقوق بالا شکار می‌شوند، متخصصان آسیایی و اوکراینی در رده‌های پایین‌تر مشغول به کار می‌شوند و دستمزدهای کمتری دریافت می‌کنند.
کارفرمایان اماراتی ترجیح می‌دهند برای پر کردن کمبود استعداد داخلی، از کشورهایی مانند هند و اوکراین جذب نیرو کنند. طبق گزارش استعدادهای وزارت اقتصاد امارات و شرکت قوانین مهاجرت Fragomen، ۹۵ درصد از ۵۰ هزار شرکت پاسخ دهنده به این گزارش می‌گویند نیروی فناوری خود را از خارج از خاورمیانه جذب کرده‌اند.
وحید حق‌زارع، مدیر شرکت استخدامی SVA در دوبی، در این باره می‌گوید: «استعداد دانشگاهی کافی در داخل وجود ندارد در نتیجه ما نامزد‌هایی از هند و اوکراین را جذب می‌کنیم.»
اما جوانانی مانند نیر که سابقه کاری کمی دارند، به‌راحتی به بازار کار راه پیدا نمی‌کنند. او با داشتن مدرک کارشناسی ارشد در مهندسی الکترونیک و تخصص در سخت‌افزار هوش مصنوعی، بارها با پاسخ‌های منفی خودکار مواجه شده است. شرکت‌ها برای مشاغل سطح مبتدی، چهار تا پنج سال تجربه می‌خواهند یا فقط از طریق ارجاع استخدام می‌کنند.
نمونه‌ای موفق از جذب استعدادها، یارکو مویلانن، مدیر داده در اداره تحول دیجیتال ابوظبی است. او که سابقه مدیریت پروژه‌های فناوری در فنلاند را داشته، در سال ۲۰۲۲ از اروپایی که در نگاه او در مسیر زوال اقتصادی است به عنوان یکی از ۲۰۰ متخصص جهانی برای کمک به تلاش‌های تحول دیجیتال امارات در ابوظبی به این کشور مهاجرت کرد. مویلانن یک سال بعد، برای ویزای طلایی درخواست داد.
او می‌گوید «نیاز به تغییر داشتم» و در حالی که اروپا از نگاهش در مسیر صحیح اقتصادی نیست، اما ابوظبی تماما روی هوش مصنوعی تمرکز کرده و می‌خواهد به اولین دولت جهان مبتنی بر هوش مصنوعی تبدیل شود و شرایط را برای خودکارسازی کامل و دیجیتال‌سازی فرایند‌های دولت فراهم کند.
در مقابل، نیر با پیشنهادهایی از جمله حقوق ۳ هزار درهم (۸۱۶ دلار) یا کار هفت‌روزه بدون مرخصی مواجه شده است. او می‌گوید حتی با پیشنهاد پرداخت هزار دلار برای یک دوره آموزشی جعلی نیز روبه‌رو شده اما امیدش را از دست نداده است. او می‌گوید: «می‌دانم که فرصت رشد و یادگیری اینجا وجود دارد. فقط باید راهش را پیدا کنم.»
دروازه هوش مصنوعی در خاورمیانه
امارات متحده عربی با ترکیب ابزارهای مالی، مهاجرتی، زیرساختی و سیاست‌گذاری هوشمندانه، موفق شده است تا خود را در میان قطب‌های نوظهور هوش مصنوعی جهان تثبیت کند و پیشتازی را در خاورمیانه در رقابت با عربستان به دست گیرد. ویزای طلایی ابزاری کلیدی، در جذب و نگهداری از استعدادهای بین‌المللی است و همین رویکرد نقش پررنگی در پیشبرد اهداف این کشور داشته است.
با این حال دوگانگی در بازار کار بین نیروهای متخصص از کشورهای در حال توسعه و کشورهای غربی، چالشی جدی است که برای حفظ عدالت و پایداری رشد، اهمیت ویژه دارد.