شهرداری دکل‌های مخابراتی را زیر تیغ می‌برد
کیفیت پایین اینترنت طی سال‌های اخیر نارضایتی بسیاری را از سوی کاربران برانگیخته و حالا اقدام شهرداری در جمع‌آوری دکل‌های مخابراتی نیز وضعیت اینترنت را بیش از پیش تحت‌تاثیر قرار داده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند این تصمیم می‌تواند پوشش شبکه را کاهش دهد، سرعت اینترنت را پایین بیاورد و این در حالی است که کاربران نهایی بیشترین آسیب را متحمل خواهند شد.
اختلاف شهرداری و اپراتورها
درحالی‌که طی سال‌های اخیر کیفیت پایین اینترنت نارضایتی بسیاری با خود به همراه داشته است و حتی وزیر ارتباطات نیز از آن گله دارد، جمع‌آوری دکل‌های مخابراتی از سوی شهرداری نیز مشکلی بر مشکلات پیشین افزوده است. ماجرا از آنجا آغاز شد که ۲۱ مرداد ماه رسانه‌ها گزارش دادند که شهرداری تهران اقدام به جمع‌آوری چند دکل مخابراتی کرده است.
خبرها حاکی از آن بود که این عملیات در حالی انجام شده است که بسیاری از این دکل‌ها دارای مجوز بودند، اما محل نصب آنها با ضوابط شهرسازی تناسب نداشت؛ اقدامی که در مدت زمانی کوتاه واکنش مردم و کارشناسان را برانگیخت، زیرا گفته‌هایی مبنی بر آن وجود داشت که عملکرد بدون هماهنگی در نهایت منجر به آسیب‌دیدگی تجهیزات مخابراتی حساس خواهد شد.
در نهایت نیز شهرداری تهران در ۲۲ مرداد با صدور بخشنامه‌ای به شهرداری‌ها دستور توقف موقت اجرای احکام قطعی قضایی و آرای کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ مبنی بر جمع‌آوری دکل‌ها و تجهیزات ارتباطی نصب شده در محل‌های غیرمجاز را صادر کرد. هدف از این تصمیم نیز حفظ منافع عمومی، ارتقای کیفیت ارتباطات و پوشش شبکه تلفن همراه و در چارچوب رویکردی تعاملی اعلام شد.از منظر حقوقی ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها به برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تغییر کاربری‌های غیرقانونی اختصاص دارد؛ اما استفاده از این ابزار برای جمع‌آوری سایت‌های ارتباطی اپراتورها در شرایط فعلی با انتقادات جدی مواجه شده است.
آرین اقبال، کارشناس شبکه، در خصوص وضعیت اینترنت به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «لایه دسترسی اینترنت موبایل که از طریق دکل‌ها تامین میشود به دلیل عواملی نظیر معماری شهری نامناسب، جانمایی غلط و طراحی شبکه ضعیف پوشش‌دهی ایده‌آلی ندارد. این امر منجر به آنتن‌دهی ضعیف یا ناقص در بسیاری از مناطق حتی در قلب تهران شده است. علاوه بر این برخی دکل‌ها به دلیل عدم تناسب تعداد یا جانمایی بسیار شلوغ هستند و نمی‌توانند ظرفیت لازم را ارائه دهند.
نتیجه این مشکلات سرعت پایین اینترنت است؛ به‌طوری که اغلب کاربران با وجود آنتن‌دهی مناسب، اینترنت ضعیفی دارند یا نمی‌توانند به سرعت‌های بالا مانند ۴G دست یابند.» او معتقد است که ریشه این مشکلات به عوامل متعددی بازمی‌گردد. تحریم‌ها مانع توسعه زیرساخت‌ها شده‌اند و عدم توسعه شبکه توسط اپراتورها نیز قابل قبول نیست. با وجود افزایش قیمت‌ها در دوره‌های مختلف توسعه چشم‌گیری در شبکه دیده نشده است و مشخص نیست که مبالغ دریافتی صرف چه اموری شده‌اند.
تضعیف خدمات در شبکه موبایل
برخی مسوولان جمع‌آوری دکل‌های مخابراتی را ناشی از عدم پرداخت عوارض توسط اپراتورها می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر به نصب این دکل‌ها در مکان‌های غیراستاندارد اشاره می‌کنند. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، با تاکید بر رعایت ضوابط قانونی گفته است که اپراتورها باید هم مجوز نصب دریافت می‌کردند و هم عوارض می‌پرداختند و هر دکلی که بدون اجازه نصب شده باشد باید جمع‌آوری شود. او همچنین از شرکت ارتباطات مشترک شهر گلایه کرده که در این زمینه اقدام موثری انجام نداده است.
در این بین وزیر ارتباطات نیز به بدهی اپراتورها به شهرداری اشاره کرده و گفته است که آنها موظف هستند بدهی خود را در زمینه تجهیزات مخابراتی تسویه کنند و دکل‌هایی که از نظر مقاومت سازه و سازگاری با مبلمان شهری مشکل دارند، تعویض شوند. سعید سوزنگر، کارشناس شبکه، در خصوص تاثیر جمع‌آوری دکل‌ها بر کیفیت اینترنت به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: « جمع‌آوری دکل‌های مخابراتی تاثیر مستقیم و محسوسی بر کیفیت اینترنت و خدمات ارتباطی دارد.
این تاثیر را می‌توان در سه محور بررسی کرد؛ نخست اینکه ارتباط بین اپراتورها و دیتاسنترها با هزینه‌های گزافی مواجه میشود، زیرا برای توسعه شبکه‌های FTTx و حفر زمین جهت کابل‌کشی، نیازمند مجوز و همکاری شهرداری هستند.» او در خصوص دومین محور به چالش توسعه اینترنت خانگی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از مناطق هنوز فیبرکشی نشده و کابل‌کشی نیازمند همکاری شهرداری است که این مساله روند توسعه را کند و دسترسی کاربران به اینترنت پرسرعت را محدود می‌کند. سوم جمع‌آوری دکل‌ها به بهانه‌هایی مانند آلودگی بصری فشار بیشتری بر دکل‌های مجاور وارد می‌کند.»
سوزنگر معتقد است که هر دکل در مناطق پرتراکم شهری مانند تهران پوشش محدودی دارد (حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ متر) و وقتی دکل‌ها جمع‌آوری می‌شوند ترافیک کاربران به دکل‌های دورتر منتقل میشود که منجر به کاهش کیفیت سیگنال، ایجاد صف‌های بیشتر و افت سرعت اینترنت در آن منطقه میشود. در مناطق روستایی این مشکل کمتر است، زیرا دکل‌ها می‌توانند شعاع پوشش طولانی‌تری داشته باشند و تعداد کاربران کم‌ظرفیت شبکه را تحت فشار قرار نمی‌دهد.
اقبال نیز در خصوص پیامدهای جمع‌آوری دکل‌ها به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «اقدام شهرداری در جمع‌آوری دکل‌ها وضعیت موجود را وخیم‌تر خواهد کرد. این اقدام صرف نظر از اینکه آیا با مذاکره قبلی یا اخطار رسمی صورت گرفته است یا خیر، به تضعیف خدمات اپراتورها در شبکه موبایل منجر خواهد شد.
پیامد مستقیم این کار کاهش آنتن‌دهی، افزایش قطعی و وصلی تماس‌ها و گسترش نقاط فاقد پوشش اینترنت است.» او معتقد است از آنجا که شبکه‌های اینترنت پرسرعت از فرکانس‌های بالاتری استفاده می‌کنند و با افزایش فرکانس محدوده پوشش‌دهی دکل کاهش می‌یابد، در چنین شرایطی گوشی‌ها ممکن است برای برقراری تماس به دکل‌های دورتر سوییچ کنند. این اتفاق مطابق با پروتکل LTE، می‌تواند به معنای آنتن‌دهی کامل اما عدم دسترسی به اینترنت ۴G، یا سوییچ مداوم به اینترنت ۲G و ۳G مانند HSPA، باشد.
این کارشناس شبکه همچنین بیان می‌کند که برای کاربران نهایی این وضعیت به معنای آنتن‌دهی ضعیف‌تر، قطعی و وصلی بیشتر و مناطق بدون پوشش اینترنت گسترده‌تر خواهد بود که به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. او می‌گوید: «اگر تخلفی از سوی اپراتورها صورت گرفته است، باید در زمان خود از آن جلوگیری می‌شد. برهم زدن پوشش موجود در این شرایط منطقی نیست. حداقل راهکار این است که شهرداری در صورت لزوم، پرداخت هزینه‌ها را از طریق مراجع قانونی پیگیری کند، نه با جمع‌آوری ناگهانی دکل‌ها.»
اقبال ادامه می‌دهد: «اینترنت موبایل به عنوان جایگزین اینترنت ثابت ناکارآمد نقش حیاتی دارد. تضعیف شبکه موبایل منجر به افزایش نارضایتی عمومی و دشوارتر شدن توسعه برای اپراتورها میشود. درحالی‌که اپراتورها مدعی عدم توانایی توسعه به دلیل عدم افزایش قیمت‌ها هستند شهرداری نیز اپراتورها را به داشتن منابع مالی فراوان متهم می‌کند و خواستار سهم خود است.»
کارشناسان معتقدند که این وضعیت نباید به ضرر کاربران نهایی تمام شود. دولت و مراجع ذی‌ربط باید در این موضوع دخالت کنند، زیرا اختلاف بین شهرداری و اپراتورها در حال حاضر به ضرر شهروندان تمام میشود. مراجع قانونی می‌توانند اپراتورها را ملزم به پرداخت مبالغ قانونی کنند و اپراتورها نیز حق دفاع از خود را دارند. کارشناسان می‌گویند اقدامات ضربتی توسط شهرداری، یا از طریق وابستگی کاربران و امنیت روانی جامعه توسط اپراتورها راه‌حل مناسبی نیست و باید از آن اجتناب شود.
استانداردهای جهانی برای جانمایی دکل‌ها
دکل‌های مخابراتی در حالت ایده‌آل باید در مناطق تجاری یا عمومی قرار گیرند و در صورت امکان از مناطق مسکونی اجتناب شود. اگر وجود مناطق مسکونی اجتناب‌ناپذیر باشد، می‌توان نصب دکل‌ها را روی پشت بام‌ها مجاز دانست، اما با رعایت الزامات ایمنی و ساختاری دقیق. قوانین عواملی مانند نزدیکی به سایر سازه‌ها، ایمنی مناطق اطراف و رعایت استانداردهای تشعشع هم جزو مواردی است که در سایر کشورها مدنظر قرار می‌گیرد.