تمدید انحصار 3G؛ مجازات مشترکان
سونیتا سراب‌پور – دنیای اقتصاد : در حالی که دو اپراتور همراه اول وایرانسل آماده واگذاری نسل سوم موبایل هستند، با دستوری خارج از عرف دوره انحصار خدمات نسل سوم افزایش یافته است.
«دوره حفاظت از بازار رایتل 15 ماه افزایش یافت» این جدیدترین خبر در خصوص فعالیت جسته و گریخته اپراتور سوم است. اپراتوری که پیوسته با حاشیه‌های گوناگون در رسانه‌ها خبرساز میشود و پیوسته نیز از حمایت دولتی برخوردار است. حمایتی که تمام تاخیرهای چندسال اخیر این اپراتور برای ارائه خدمات نسل سوم را نادیده می‌گیرد و برای گسترش بازار راه‌اندازی نشده آن نیز به مدت دوسال به اپراتورهای دیگر فعال در بازار تلفن همراه، اجازه ارائه خدمات نسل سوم را نمی‌دهد. در جدیدترین اقدام نیز در حالی که تنها 8 ماه به پایان این زمان انحصاری باقی مانده، خبرها حاکی از این است که مسوولان اپراتور سوم با جلب نظر نهادهای بالادستی خارج از وزارت ارتباطات و بدون اطلاع به سازمان تنظیم مقررات به عنوان سیاستگذار بازار ICT، توانستند دوره حفاظت خود را از 24 ماه به 39 ماه افزایش دهند.
تحریم‌ها عامل افزایش دوره انحصار!
شایعه افزایش دوره انحصار دو ساله اپراتور سوم برای ارائه خدمات نسل سوم به صورت رسمی در نشست خبری سالانه ایرانسل مطرح شد. اما روز بعد از این نشست مسوولان سازمان تنظیم مقررات با اعلام افزایش 15 ماه دوره حفاظت از بازار اپراتور سوم به صورت رسمی اعلام کردند که تمامی شایعات مطرح شده در این خصوص صحت داشته است. محمدعلی فرقانی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با اعلام این خبر تاکید کرده بود که دو اپراتور اول و دوم نمی‌توانند تا پایان این مدت سرویس‌دهی خود را در شبکه نسل سوم آغاز کنند.
وی تصریح کرده بود که، البته کمیسیون تنظیم مقررات با در نظر گرفتن شرایط اپراتورهای تلفن همراه سیاست‌گذاری‌های لازم را در این زمینه در دستور کار خود قرار می‌دهد.
فرقانی با بیان اینکه در صورتی که اپراتورها مطابق با پروانه فعالیت، به تعهدات خود عمل نکنند با آنها برخورد قانونی میشود، افزایش دوره حفاظت اپراتور سوم را قانونی عنوان کرده و اضافه کرده بود که فرصت اولیه دوره حفاظت این اپراتور پایان اردیبهشت ماه سال آینده به اتمام می‌رسد که به دلیل مشکلات متعدد در مسیر این اپراتور دوره حفاظت آن 15 ماه تمدید شده است.
فرقانی مشکلات متعدد را به تحریم‌های اقتصادی ارتباط داده و گفته است که مدیران اپراتور سوم با پیگیری مشکلاتی که تحریم‌های اقتصادی به این اپراتور تحمیل کرده است توانستند با جلب نظر موافق نهادهای بالادستی خارج از وزارت ارتباطات، دوره حفاظت از بازار خود را افزایش دهند. در حالی مسوولان سازمان تنظیم مقررات علت افزایش دوره محافظت اپراتور سوم را به تحریم‌ها ارتباط می‌دهند که براساس گزارش‌های مستند در 5 ماه گذشته هیچ تحریمی در این حوزه از سوی کشورهای اروپایی و آمریکایی متوجه ایران نشده است و به جز این نیز تاکنون ایران با تحریم جدیدی در حوزه ارتباطات روبه‌رو
نبوده است.
این یعنی از زمان صدور پروانه فعالیت برای اپراتور سوم در سال 88، مطرح شدن وعده‌ها و تاریخ‌های گوناگون برای شروع به کار این اپراتور در مرداد،آبان، دی و بهمن 89، خرداد سال 90 و تا تیر ماه سال 91 ، ایران با هیچ تحریمی روبه‌رو نبوده تا به این واسطه فعالیت و گسترش شبکه اپراتور سوم با مشکل مواجه شود. بنابراین اپراتوری که براساس پروانه مکلف به راه‌اندازی شبکه خود در بهمن سال 89 بوده، ملزم است تمام پرداخت‌ها، قراردادها، گشایش اعتبارات مالی(ال‌سی)، خریداری و نصب تجهیزات مورد نیاز برای گسترش شبکه خود را، تا قبل از شروع تحریم‌های بین‌المللی فراهم می‌کرد. به باور کارشناسان شاید تنها مشکلی که طی چند ماه اخیر فعالیت اپراتور سوم را با مشکل مواجه کرده است به نوسانات بازار ارز و افزایش برابری نرخ ارز و ریال مربوط باشد که این مشکل اپراتورهای دیگر فعال در این بخش و دیگر فعالان بازار را نیز با افزایش هزینه روبه‌رو کرده است.
کاربران محکوم، اپراتورهای مغموم
افزایش دوره حفاظت اپراتور سوم به این معنا خواهد بود که؛ کاربران محکوم هستند تا به این زودی‌ها، دستشان به خدمات نسل سومی گوشی‌های همراهشان نرسد. از سوی دیگر نیز دو اپراتور فعال در کشور یعنی ایرانسل و همراه اول، با توجه به برنامه‌ریزی‌های خود و خوشبینی به اجرای آنچه در پروانه اپراتور سوم آمده، تقریبا باید 23 ماه دیگر منتظر بمانند، تا بتوانند خدمات نسل سوم را به کاربرانشان ارائه کنند.
مسوولان همراه اول در واکنش به تصمیم جدید برای افزایش دوره انحصار شبکه اپراتور سوم به خبرنگار
دنیای اقتصاد می‌گویند از آنجا که هنوز این دستور از سوی کمیسیون سازمان تنظیم مقررات به آنها ابلاغ نشده نمی‌توانند واکنشی نسبت به این خبر داشته باشند. برخی شنیده‌های دنیای اقتصاد از این اپراتور حاکی است که همراه اول آمادگی ارائه خدمات نسل سوم به مشترکانش را دارد. مسوولان ایرانسل نیز تا زمان ابلاغ رسمی این دستور از سوی کمیسیون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، حاضر به اعلام واکنش رسمی نسبت به این تصمیم نیستند، اما آنطور که مدیرعامل شرکت ایرانسل در مراسم شش سالگی این اپراتور اعلام کرد، اجرای این تصمیم توسط سازمان تنظیم مقررات مغایر قوانین صادر شده برای شرکت ایرانسل خواهد بود، چرا که براساس شرایط رقابتی بازار، دوره انحصار برای ارائه خدمات با تکنولوژی بالاتر تنها دوسال است و اگر دوره انحصار اپراتور سوم از 24 ماه به 39 ماه افزایش پیدا کند شرایط یکسان رقابتی از دو اپراتور دیگر حاضر در این بازار گرفته خواهد شد.
رگولاتوری از همه جا بی‌خبر
نکته قابل توجه در بین تمام این اتفاقات و حمایت دولت از فعالیت اپراتور سوم، بی‌خبری سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، نسبت افزایش دوره انحصار اپراتور سوم است. براساس اخبار منتشر شده، مسوولان اپراتور سوم از طریق وزارت رفاه درخواست افزایش دوره انحصار خود را به ریاست جمهوری اعلام کرده‌اند. یعنی این اپراتور بدون اطلاع‌رسانی به وزیر ارتباطات و بدون در نظر گرفتن نظر سازمان تنظیم، به عنوان سیاستگذار و تصمیم‌گیر اصلی بازار ICT توانسته است، دوره انحصار خود را به بهانه تحریم‌ها افزایش دهد.
لطف‌ا… سبوحی، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در پاسخ به این سوال دنیای اقتصاد که اجرای این دستور چه تاثیری روی بازار تلفن همراه خواهد گذاشت، می‌گوید:« ما چنین تصمیمی نگرفته‌ایم که حالا بخواهیم در خصوص تاثیر آن روی بازار نظر بدهیم.» وی همچنین در واکنش به محروم شدن کاربران از استفاده خدمات نسل سوم نیز تنها به این جمله اکتفا می‌کند که این تصمیمی است که گرفته شده و به زودی ابلاغ خواهد شد. سبوحی همچنین تاکید می‌کند که در حال حاضر نظارت‌ها و فشارها روی رایتل همچنان ادامه دارد تا هر چه سریع‌تر این سرویس در کشور راه‌اندازی شود و در برخی از نقاط نیز جریمه‌هایی به اپراتور سوم ابلاغ شده است.
اما محمد سلیمانی، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات، که حالا مدتی است عهده‌دار ریاست کمیته فناوری‌های نوین مجلس را به دست گرفته است با انتقاد به فعالیت اپراتور سوم در کشور می‌گوید: «شبکه نسل سوم تلفن همراه در کشورهای دیگر در کمترین زمان ممکن راه‌اندازی می‌شوند و این در حالی است که تقریبا بیش از سه سال است که کاربران به انتظار استفاده از خدمات این اپراتور نشسته‌اند.» سلیمانی در حالی نسبت به فعالیت اپراتور سوم لب به انتقاد گشوده که به باور بسیاری از کارشناسان، یکی از دلایل تاخیر در راه‌اندازی این اپراتور در کشور به تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های وی در زمان ریاستش بر وزارت ارتباطات باز می‌گردد.
با این حال سلیمانی معتقد است که راه‌اندازی و ارائه خدمات نسل سوم در کشور نباید اینقدر طول می‌کشید. وی همچنین در واکنش به این ادعا که تحریم‌ها دلیل راه‌اندازی کند شبکه نسل سوم در کشور شده است، می‌گوید: «مشکل این اپراتور نداشتن تکنولوژی و مساله تحریم نیست؛ چرا که حوزه ارتباطات تاکنون با هیچ تحریمی مواجه نبوده است». وی در ادامه می‌افزاید: «رایتل نمی تواند بهانه تحریم و عدم سرمایه و تخصص بیاورد و دستگاه‌های نظارتی مسوولند که ناکامی این اپراتور را برای مردم شفاف‌سازی کنند.» وزیر سابق معتقد است که این اپراتور بیمار است و مسوولان باید برای یافتن نوع بیماری آن هر چه سریع‌تر اقدام کنند.