بلوغ بازار رقابتی ، تنوع خدمات ارتباطی
نوشته: شهرام شریف
هر چند ایجاد شبکه سلولی را می‌توان آغازی بر توسعه نسل جدید ارتباطات در ایران به حساب آورد، اما بلوغ در این عرصه را می‌توان از زمانی دانست که فضای بازار به سمت رقابتی شدن پیش رفت. حضور اپراتور دوم و شکسته شدن انحصار شبکه سلولی، نه‌تنها نویدگر حضور بازیگر جدید و تازه نفسی را می‌داد، بلکه در عمل به رشد همه بازیگران این عرصه و توسعه اکوسیستم موبایل منجر شد.
امروزه و با گذشت شش سال، دامنه تاثیر اپراتور دوم بر شبکه ارتباطی کشور، از ارتباطات فردی گرفته تا رشد فضای کسب و کار، دارای وسعت است. تنوع خدمات و محصولات، ایجاد مسیرهای جدید فروش، توسعه سرویس‌های ارزش افزوده و بازاریابی متفاوت، بخش‌هایی از تغییراتی هستند که با حضور این اپراتور در فضای ارتباطی کشور به دست آمده است. برخی روش‌هایی که به یمن انتقال تجربه یک اپراتور بین‌المللی در داخل کشور به اجرا در آمد، عملا به الگویی برای سایر اپراتورها و فعالان این عرصه تبدیل شد و سرانجام ایجاد شبکه توزیع گسترده و ارایه خدمات بر بستر آنلاین، تحول دیگری بود که با حضور این اپراتور به دست آمد.
اما حضور ایرانسل در فضای مخابراتی کشور، زمینه‌ساز تغییرات گسترده‌ای نیز بوده است. محصولات متعدد و متنوع، بخشی از استراتژی این شرکت است که به دلیل متفاوت بودن با استراتژی‌های مرسوم بازار به عنوان یک عامل تمایز در فضای کسب و کار کشور مطرح شده است. ایرانسل در طی این سال‌ها مرتباً بر تنوع و تعدد محصولات خود و متناسب‌سازی آن با نیازهای بازار اقدام کرده است و این اتفاقاً آموزه‌هایی را برای بازار ایران به همراه داشته که لزوماً یک محصول، یک روش فروش ندارد. این تنوع و تغییر گسترده، البته با ریسک‌هایی نیز همراه بوده که پیچیدگی و دشواری‌های یافتن محصول یا طرح مناسب برای یک مشترک، از آن جمله است.
نکته دیگر آنکه ایرانسل با توزیع گسترده سیمکارت در قالب طرح‌های مختلف با قیمت پایین، عملاً به درستی بر جا افتادن ارزش خدمات بر سیمکارت پای فشرده است. به یاد داریم زمانی نه چندان دور، سیمکارت، بازار سیاه و مکاره‌ای داشت که بخش قابل توجهی از سرمایه بازار را به سمت خود جذب می‌کرد.
در اختیار گرفتن یک سیمکارت، گاه محتاج زمان بسیار طولانی انتظار و پیچ و خم‌های بروکراتیک و غیر ضروری بود. با عرضه گسترده سیمکارت در قالب‌های متعدد، عملاً این تعریف که سیمکارت به تنهایی دارای ارزش ذاتی نیست و به نوعی می‌تواند یک سبد محصولی باشد، شکل گرفت و موضوع مقایسه به سمت تعرفه و خدمات متمایل شد.
نکته بعدی توسعه خدمات تحت وب است که این اپراتور در مسیر ارتباط با مشتریان ایجاد کرده است. این موضوع، عملاً موجب شده روش ارتباط ساده و سهل‌تری برای ارایه خدمات، مشاهده و تغییر وضعیت مالی و خریدهای مجازی ایجاد شود.
در کنار این‌ها اما نمی‌توان حضور و دامنه حرکت یک اپراتور را در فضای مخابراتی بدون در نظر گرفتن شرایط بازار و رقبا تحلیل کرد. ایرانسل در همه این سال‌ها نشان داده که روی عرضه تکنولوژی‌های جدید، جزو پیشگامان بوده است. حضور در بازاری گسترده مانند عرصه اینترنت و یا ارایه راهکارهای تجاری به بنگاه‌ها از آن جمله است. با این همه برخی محدودیت‌های قانونی (به عنوان مثال افزایش خارج از منطق زمان انحصار نسل سوم موبایل) می‌تواند ریسک‌هایی در مسیر توسعه آن تلقی شود.