دبیر شورای عالی اطلاع رسانی خواستار اجرای سه کلان پروژه به عنوان بال دوم IT ایرانی شد
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور منوط به توجه جدی و اجرای سه کلان پروژه شبکه ملی اطلاعات، امکان احراز هویت و پالایش محتوای غیر اخلاقی است و اگر این پروژه‌ها اجرایی شوند، تعهد میدهم که این پرنده هیچ مشکلی نداشته باشد و به اوج خودش برسد.
دکتر حمید شهریاری، دبیر شورای عالی اطلاعرسانی طی نشست خبری که صبح روز سهشنبه برگزار شد، در خصوص فضای مجازی و ابعاد گوناگون آن با اصحاب رسانه به گفت‌و‌گو پرداخت.
"فناوری اطلاعات دارای ارزش اقتضایی"
دکتر شهریاری با توصیف فناوری گفت: هر فناوری در مفهوم خود دارای 4 ویژگی ساخت، اصلاح، کاربرد و دانش است.
او برجسته‌ترین فناوران تاریخ بشریت را انبیا عظام الهی دانست و براساس تعبیر قرآن حضرت نوح که موفق به ساخت کشتی طبقاتی اقیانوس‌پیما شد که قبل از آن چنین صنعتی نبوده است و نیز حضرت داوود که موفق به ساخت زره آهنین شد را از جمله پیشگامان فناوری تاریخ بشر برشمرد.
این عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه فناوری دانشی است که در دین اسلام به آن ارزش و بهای زیادی داده شده است، گفت: در اسلام، علم دارای یک ارزش اقتضایی بوده و چون طبق تعریف، فناوری نیز یک علم است، بنابر این فناوری نیز دارای ارزش اقتضایی بوده و در بعضی متون این گونه اشاره شده است که ارزشمندترین مردم، عالمترین آنها هستند، بنابر این فناورترین مردمان نیز به نوعی از جمله ارزشمندترین آنها به حساب میآیند.
او افزود: از جمله خصوصیات فناوری، قابلیت توانمندسازی آن است که می‌توان به واسطه فناوری قدرت بشر را برای انجام کار یا رفع مشکلی افزایش داد.
او با استناد به آیه "واعدوا لهم ما استطعتم من قوه"، این گونه بیان کرد که ما در آموزههای دینی موظف شدیم فناوری را در برابر دشمنان دین به کار ببریم و هرچقدر می‌توانیم باید توانمندی و قدرت آماده کنیم.
دکتر شهریاری، در تبیین فرق بین ارزش ذاتی با ارزش اقتضائی گفت: ارزش ذاتی به ضدخود مبدل نمی‌شود، اما ارزش اقتضائی توانایی تبدیل شدن به ضد خود را دارد. عدالت نمونه ارزش ذاتی است که هیچ‌گاه نمی‌تواند به ضد خودش تبدیل شود، اما برخی از ارزش‌ها مانند راستگویی در برخی شرایط می‌توانند ضد خودشان عمل کنند. بر همین اساس هم فناوری از ارزش‌های نوع دوم است که فاقد ارزش ذاتی و دارای ارزش اقتضائی است و لذا ممکن است در شرایطی بر ضد خود تبدیل شود.
او افزود: فناوری اگر در دست افرادی صالح و انسان‌های پاک و متدین قرار گیرد، خوب و امر ارزشمندی است، اما میتواند در اختیار فرعونیانی هم قرار بگیرد که آنرا در موارد غیر انسانی بکار گیرند. بر همین اساس فناوری در دین اسلام اقتضاً ارزشمند است. یعنی چون علم است و توانمندساز، به خودی خود امر ارزشمندی است.
به گفته وی، وقتی می‌گوییم موضوعی حسن اقتضائی دارد، یعنی خودش به تنهایی و بدون لحاظ کردن شرایطی دیگر این حسن را دارد، اما با وجود شرایط دیگر میتواند دارای اقتضای دیگری شود.
"حوزه علمیه با توسعه فناوری مخالف نیست"
دکتر شهریاری تصریح کرد: بر همین اساس هم حوزه علمیه قم و همه دینباوران با فناوری مشکلی ندارند، بلکه فناوری را منشأ خیر و برکت می‌دانند.
او اظهار کرد: تاکید دارم هیچ فرد عاقلی با فناوری و توسعه آن مخالف نخواهد بود، زیرا براساس روایات هم می‌توان اثبات کرد که فناوری به خودی خود دارای ارزش است، اما برای توسعه فناوری در کشور لازم است برخی موضوعات مورد توجه قرار بگیرند و ما برای این موضوع سه شرط داریم که اولین آنها این است که کاربرد تکنولوژی در ترویج فحشا و منکرات نباید مورد بی‌توجهی قرار گیرد.
او دامه داد: عده‌ای در داخل کشور با ترویج باندهای خلاف برروی فضای مجازی، به اشاعه فیلم‌ها و عکس‌های غیراخلاقی می‌پردازند و در شبکه داخلی هم این کار را می‌کنند، پس نباید تنها به دسترسی خارجی اشاره کرد؛ اگر در مملکت ما یک انسان فاسد خودفروش فضای مجازی را برای بهبود کسب‌وکار خود مورد استفاده قرار دهد آیا نباید جلوی آن گرفته شود؟
شهریاری در ادامه ترویج فساد و اعمال خلاف امنیت ملی را از دیگر مواردی دانست که مورد نگرانی جدی قرار دارند.
"پالایش محتوای غیراخلاقی یکی از سه پروژه اصلی"
دکتر شهریاری در ادامه پالایش محتوای فاسد را از دیگر مسائلی دانست که باید مورد توجه جدی قرار گیرد و اظهار کرد: یکی از اشکالات ما این است که فیلترینگ کارآمد و احراز هویت در شبکه اینترنت نداشتیم که اکنون برای توسعه تکنولوژی لازم است به ابزاری برای پالایش محتوای فاسد دسترسی داشته باشیم.
او ادامه داد: برای فیلترینگ و احراز هویت افراد در فضای مجازی نیز شورای عالی فضای مجازی در حال پیگیری موضوع است.
عضو شورای عالی فضای مجازی که به طور همزمان در قوه قضاییه نیز به عنوان رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد: ما در قوه قضاییه حدود 38 مورد را به عنوان تعریف جدی فساد تدوین کرده‌ایم که قاعدتا هیچ فردی دوست ندارد فرزندش با این موارد آشنا شود، اما مساله این است که باید حواس ما جمع باشد، زیرا اگر به این مسائل توجه نکنیم، قطعا در آینده با مشکلات متعددی مواجه خواهیم شد.
او ادامه داد: ما نباید سر مواردی دعوا کنیم که اصلا اختلافی سر آنها وجود ندارد، به تعبیری می‌توان گفت این مساله مغالطه با پهلوان پنبه است. یعنی ابتدا ادبیات طرف مقابل را تقلیل می‌دهیم به امری که شکستن آن راحت است و بعد آن را می‌شکنیم و می‌گوییم مشکل حل شد؛ این راه درستی نیست و اکنون هیچیک از اساتید حوزه علمیه نمی‌گویند فناوری بد است؛ اما همین حالا به راحتی می‌توان با یک جست‌وجوی ساده صفحات مشکل‌دار متعددی را پیدا کرد. حرف ما این است که شبکه ما مشکل و رخنه دارد. حال برای برطرف کردن این رخنه‌ها چه باید کرد.
"برخی ماموریت دارند پهلوان پنبه بسازند"
دکتر شهریاری ادامه داد: برخی ماموریت دارند پهلوان پنبه بسازند، اما ما با دوستان متصدی رفاقت داریم و به همین دلیل پیش از ارائه اینترنت پرسرعت در جلسه‌ای دوستانه به آنها اعلام کردیم که اگر می‌خواهید فناوری را توسعه دهید، باید به این موارد هم توجه کنید و برای این استثناها راه‌کار داشته باشید.
او ادامه داد: نمی‌توان قبول کرد که فردی بگوید می‌خواهم 3G را بدون هیچ برنامه‌ای برای مقابله با مشکلات موجود ارائه کنم؛ اگر تاکنون فناوری اطلاعات در کشور ما توسعه پیدا نکرده برای آن است که عده‌ای به دنبال حل این مشکلات نبوده و نخواستند به این مشکلات بپردازند. به همین دلیل اکنون مطالبه اول رسانه‌های ما نباید این باشد که چه کسانی با فناوری اطلاعات مخالفند؛ هیچ عاقلی با این فناوری مخالف نخواهد بود، بلکه ما با ترویج راه اشاعه فساد مواجه‌ایم و اگر در کنار توسعه فناوری این مشکلات را ندیده و برای آن راه‌کاری در نظر نگیریم، معضلات متعدد ایجاد خواهد شد.
او در ادامه با تاکید بر اینکه اکنون در موارد متعدد مشاهده میشود که با بهره‌گیری از فضای مجازی از حساب بانکی عده‌ای پولی برداشت شده و به حساب دیگری واریز شده است، اظهار کرد: ترویج فسادهایی مانند دزدی و رباخواری موضوعی است که هنگام توسعه تکنولوژی باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
"غفلت کنیم چیزی شبیه داعش گریبانمان را می‌گیرد"
دکتر شهریاری در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه اعمال خلاف امنیت ملی و نامنطبق با حفاظت از نظام اسلامی موارد دیگری هستند که باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرند، توضیح داد: این صحبت خیلی مهم است چرا که اگر از این بخش غفلت شود، چیزی شبیه داعش در همین خیابان‌ها گریبان ما را خواهد گرفت.
او ادامه داد: امنیت ملی بسیار مهم است که باید مورد توجه و دقت بسیار قرار گیرد. ما ممکن است دزد و فاسد را بگیریم، اما داعش را چه کنیم؟ یک غفلت در عراق باعث شد گروهی مثل داعش شکل بگیرد، حال اگر کسی خواست از بستر این فناوری چنین بلایی بر سر ما بیاورد، آیا ما مسئولیت نداریم مانع شویم؟
این عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در عین حال خاطرنشان کرد: اگر این سه پروژه اشاره شده و مورد توجه قرار گیرد، قطعا هیچ مشکلی بر سر راه توسعه تکنولوژی وجود نخواهد داشت و دوستان حتی به جای 3G می‌توانند 10G !! ارائه کنند.
"شبکه ملی اطلاعات دومین پروژه اصلی"
او در توضیح بیش‌تر درباره سه پروژه‌ای که لازم است پیش از توسعه تکنولوژی مورد توجه قرار بگیرند ابتدا از شبکه ملی اطلاعات یاد کرد و گفت: زمانی به دوستان گفتم که دادگاهی در آمریکا دامنه IR را جزو دارایی‌های ایران محسوب کرده است و بر این اساس می توان از این دارایی استفاده کرد؛ دوستان به این مساله توجهی نکردند تا این که دادگاه حکم خود را به آیکن فرستاد. در آن دوره مسوولان موسسه پژوهش‌های بنیادین با ارسال نامه‌ای از این مساله ابراز نگرانی کردند، اما تا 20 روز جوابی به این نگرانی‌ها داده نشد.
دکتر شهریاری ادامه داد: اکنون DNS سرورهای ما در مصر است و از سوی دیگر ما کشوری هستیم که در معرض تحریم و مقابله‌ایم و طی سال‌های گذشته با ترورهای متعددی مانند ترور نخست وزیران و روسای جمهوری مواجه بوده‌ایم و انبوهی از بزرگان ما به شهادت رسیدند و اکنون غرب اعتراف می‌کند که با پول و هزینه آنها این اتفاق رخ داده است.
او ادامه داد: آنها در دوره ای جنگ تحمیلی را علم و در دوره‌ای مظاهر فحشا را ایجاد کردند؛ شما در تاریخ از سرزمین آنجلس بخوانید و ببینید چگونه این سرزمین از دست اسلام درآمد، واقعیت آن است که در این سرزمین با ترویج فحشا توانستند چنین حرکتی انجام دهند. حال آیا ما باید به این مساله بی‌تفاوت باشیم؟
به گفته او اکنون علاوه برخی مظاهر فحشا بعضی مسائل اقتصادی هم مثل تحریم‌ها به کشور ما تحمیل شده است. در واقع دشمن ما در انجام هر کار بتواند فروگذار نمی‌کند و این ما هستیم که وظیفه داریم به گونه‌ای عمل کنیم که مشکلی ایجاد نشود.
"مقابله با دو حمله DDOS به معنای ایجاد شبکه ملی اطلاعات نیست"
او در ادامه عنوان کرد: اکنون کشورهای بزرگی که عضو AGF هستند، نگران قطع اینترنت‌اند و این فقط حرف ما نیست و کشورهایی مانند آلمان، روسیه، فرانسه و … نیز این نگرانی را دارند، حال عده‌ای می‌گویند که چرا شما برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اذیت می‌کنید. من نمی‌دانم این چه حرفی است؟ شبکه ملی اطلاعات شبکه‌ای محسوب میشود که در درون کشور بوده و آدرس‌های آن داخلی باشند.
او افزود: ما با فناوری مخالفتی نداریم اما باید عاقلانه حرکت کرد. نمی‌توانیم اگر جلوی دو حمله DDOS را گرفتیم بگوییم که شبکه ملی اطلاعات ایجاد شده است. این شبکه اهدافی اساسی دارد که باید برآورده شوند.
"احراز هویت، سومین پروژه اصلی"
عضو شورای عالی فضای مجازی احراز هویت و حفظ حریم خصوصی را مورد دیگری دانست که باید مورد توجه قرار بگیرد و ادامه داد: باید شبکه ما به گونه‌ای باشد که اگر فرد فاسد یا فاسقی خواست از طریق آن عمل خلافی انجام دهد، امکان ردیابی آن را داشته باشیم، البته در عین حال حریم خصوصی افراد باید رعایت شود و دسترسی به اطلاعات خصوصی باید تنها به حکم مراجع قضایی صورت بگیرد.
او ادامه داد: حریم خصوصی از ارزش‌های اقتضائی است و همان طور که در اسلام آمده، تجسس حرام است؛ اما نمی توان به این بهانه جلوی فعالیت‌های مجرمانه را نگرفت. اگر قاضی یک پرونده اینترنتی خواست بداند که IP که به عنوان مثال با استفاده از آن عمل خلافی صورت گرفته از چه قرار است، باید این امکان برای او وجود داشته باشد.
دبیر شورای عالی اطلاعرسانی در ادامه صحبت‌های خود عنوان کرد: متاسفانه برخی در کشور خود را به غفلت زده‌اند و دنبال امور اقتضائی بدون قید و شرط هستند؛ گاهی هم عده‌ای خود را به حواس پرتی می‌زنند، اما اگر کسی حواسش پرت باشد با توصیه‌های ما حواسش جمع میشود، حال مشکل ما با افرادی است که خود را به غفلت و خواب زده‌اند.
"می‌ترسیم در این دولت هم این کم کاری تکرار شود"
او در پاسخ به اختلاف نظرهایی که میان شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات وجود دارد، اظهار کرد: اختلاف نظر بین اعضا امری عادی است و اصلا شورا درست میشود تا نظرهای مختلف به تضارب آراء برسند. اگر اکنون شورای عالی ایجاد نمی‌شد، مراجع متعدد تصمیم‌گیری در کشور وجود داشت.
شهریاری همچنین عنوان کرد: ما هیچ‌گاه نمی‌گوییم که تکنولوژی توسعه پیدا نکند و اکنون تنها حرف ما آن است که به موارد ایجابی هم در کنار توسعه توجه شود و متاسفانه در دولت قبل وزارت ارتباطات کم کاری کرد و اکنون البته اخباری به دست ما رسیده است و می‌دانیم دولت در این زمینه‌ها در حال کار است.
او در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد: دولتی که شعارش قانونمداری است، رییس جمهور آن باید به اصول قانون اساسی توجه داشته باشد.
او با استناد به اصول مختلف قانون اساسی اظهار کرد: مبارزه با کلیه مظاهر فساد بحثی است که در قانون اساسی آمده و حال یک حقوقدان چطور به چنین مساله توجه ندارد که دولت موظف است با کلیه مظاهر فساد مبارزه کند؟ دولت چنین وظیفه‌ای دارد و ما هم حس می‌کنیم که دولت به این موارد توجه می‌کند؛ ما یک بار تجربه دولت قانون‌گریز در مملکت داشته‌ایم و توصیه ما آن است که دولت جدید هم قانون‌گریز نباشد.
شهریاری در عین حال یادآور شد: طی یک سال گذشته اقدامات خیلی خوبی در حوزه اقتصاد و فناوری شکل گرفته و اکنون ما امیدواریم سه اصلی که به آن اشاره شد، مورد توجه قرار گیرد تا همراه با توسعه تکنولوژی مشکلی ایجاد نشود.
عضو شورای عالی فضای مجازی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی که درباره سرانجام پیوست فرهنگی مطرح شده بود، اظهار کرد: پیوست فرهنگی در کمیسیون‌های شورای عالی فضای مجازی تدوین شده بود، اما به هر دلیل وزارت ارتباطات نیز پیوست جداگانه‌ای نوشته که من از ویژگی‌های آن اطلاعی ندارم و به هر حال ما در شورای عالی فضای مجازی کاری که وظیفه ما بود را انجام دادیم و اکنون هم پیوست ما بیش از یک ماه است که برروی میز عزیزان در دولت قرار دارد و ما منتظر تصویب آن هستیم.
او در پاسخ به این سؤال که آیا مسئولیت برقراری تمام موارد از امنیت ملی گرفته تا مبارزه با فساد تنها به وزارت ارتباطات مربوط میشود و نهاد دیگری موظف به پیگیری این مسائل نیست، اظهار کرد: وزارت ارتباطات یکی از مسئولان اصلی حوزه فناوری اطلاعات است و بدون تردید مسئولیت بسیاری از طرح‌ها بر دوش این وزارتخانه قرار دارد. البته وزارتخانه‌های دیگری مانند وزارت اطلاعات، دفاع، علوم، آموزش و پرورش یا سازمان پدافند غیرعامل هم مسؤولیت‌های خاص خود را دارند اما با این وجود مهم‌ترین مسئولیت به وزارت ارتباطات برمی‌گردد.
"نشان می‌دهیم پهلوان‌پنبه نیستیم"
شهریاری در پاسخ به سؤالی مبنی بر این که چگونه شورای عالی فضای مجازی که اعضای آن در دیدار با مراجع اعلام کرده‌اند در فضای مجازی دسترسی به محتواهای پالایش نشده به راحتی امکان‌پذیر است، تاکنون اقدامی در این راستا صورت نداده‌اند، تصریح کرد: شورای عالی فضای مجازی تأثیری در اجرای طرح‌ها و شبکه‌ها ندارد، صرفاً قانون‌گذار است و این که عده‌ای از دوستان در این شورا نزد مراجع تقلید رفته‌اند و بابت این موضوع استفتا گرفته‌اند، از نظر من نقطه ضعف شورا نیست.
او ادامه داد: من با این فرد نرفته‌ام اما بعید هم نبود بروم و بر این باورم که اقدام صورت گرفته اتفاق خوبی است چرا که ما باید از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم. ما برای حرف منطقی خود از هر ابزاری استفاده می‌کنیم. حال یکی از ابزارها رسانه است که ما شما را دعوت کرده‌ایم. ظرفیت دیگر مراجع هستند که از بزرگ‌ترین ظرفیت‌های ما به شمار می‌روند و خوشحالیم که این ظرفیت در خدمت نظام اسلامی قرار دارد و عزیزان بر روی موضوعات حساس هستند و نگرانی‌های خود را در زمان مناسب اعلام می‌کنند.
او عنوان کرد: ما هم قبول داریم 3G امر جدیدی نیست که بخواهیم در برابر ورود آن مخالفت کنیم اما به هر حال اکنون توسعه‌ای در حال شکل گرفتن است و بحث ما بر سر آن است که این توسعه در شرایطی صورت می‌گیرد که جای نگرانی وجود دارد. ما از تمام ظرفیت‌های خود استفاده می‌کنیم تا سه پروژه‌ای که به آنها اشاره شد، مورد غفلت قرار نگیرد و اگر فردی بخواهد در برابر این موضوع ایستادگی کند نشان می‌دهیم پهلوان‌پنبه نیستیم.
دکتر شهریاری در پایان گفت: عده‌ای می‌خواهند ما را فناوری‌ستیز نشان دهند، اما ما این گونه نیستیم و آنها خود را به غفلت زده‌اند. اکنون تاکید ما هم بر روی موضوعی مانند 3G به تنهایی نیست؛ بلکه بحث بر سر آن است که پهنای باند کشور از سال گذشته تاکنون دو برابر شده است و بدون توجه به موارد یاد شده این مسائل جای نگرانی دارد.