کنفرانس سالانه‌ی گوگل (Google I/O) دیشب برگزار شد. در این نوشته قصد نداریم وارد ریز اتفاقات رخ داده در این رویداد شویم و تنها می‌خواهیم از نمای بالا و با دید یک ناظر به آنچه که اتفاق افتاد نظری بیفکنیم.

 

گوگل به عنوان یک شرکت پیشگام در عرصه‌ی فناوری و نهادی که متولی توسعه‌ی سیستم عامل محبوب اندروید (Android) است آمده بود که بگوید فراتر از همه تصورات است. این شرکت توانست نمایشی نسبتا خیره‌کننده ارایه دهد که دو میلیون تماشاگری که به صورت زنده شاهد این مراسم بودند و همچنین حاضران در سالن، از این همه نبوغ و نوآوری شگفت‌زده شوند. گوگل که بر روی گنجی از داده‌های پردازش نشده خوابیده‌است و خزنده (Crawler) هایش به صورت بی‌وقفه و شبانه‌روزی در حال زیر و رو کردن ویرگول به ویرگول محتوای قابل ایندکس روی وب هستند به درستی تصمیم گرفته‌بود که از این ثروت بی‌کران استفاده کند و تجربه‌ای از تعامل با یک تلفن هوشمند نسل جدید را به کاربران‌اش هدیه دهد که در نوع خود بی نظیر و کمیاب است. سرمایه‌ای که شرکت های رقیب، علی الخصوص اپل (Apple) از آن بی‌بهره است.

 

آنچه که دیشب در جریان این رویداد از سر گذراندیم، نویدبخش دنیایی تازه و هوشمند بود که هوشمندی بیش از حدش، گاهی ترسناک هم می‌شد. گوگل می‌خواست سیستم عامل محبوب اش را از حد و حصر گوشی‌ها خارج کرده و آن را به یک هوش مصنوعی متفکر تبدیل کند. دستیار صوتیِ گوگل ناو (Google Now) حالا همه‌جا حضور خواهد داشت و هر زمان که اراده کنید، حاضر به یراق آماده است تا به شما سرویس دهد. این اتفاق در حالی روی می‌دهد که مجبور نیستید برای کمک گرفتن از گوگل ناو از برنامه‌ای که باز کرده‌اید خارج شوید. زیرا همه چیز با هم ادغام شده‌است و نتیجه‌ی نهایی به طرز هیجان‌انگیزی خوب از آب درآمده است. رویای گوگل به عنوان یک شرکت داده‌محور هم همین بود و حالا توانسته است هدف اصلی‌اش را در پلتفرم تثبیت شده‌اش تحقق بخشد. همین حالا هم شمار کاربرانِ فعالِ سرویس‌هایی از قبیل جیمیل (Gmail) و یوتوب (YouTube) سر به آسمان می‌ساید. گوگل مطمئنا این روزها را از سال‌ها قبل پیش‌بینی کرده و برای مدیریت این جامعه‌ی عظیم و این همه مشتری بالقوه برنامه‌ریزی کرده‌است. 

بیایید در تاریخ به عقب برگردیم و خود را جای مدیران گوگل بگذاریم:‌ یک موتور جستجوی محبوب داریم که توانسته با سادگی بی‌مثالش در کندوکاو وب، حسابی در دل کاربران جا باز کند. حال یک وب سایت موفق اشتراک‌گذاری ویدئو را تصاحب می‌کنیم و از آنجایی که سازمان‌های بسیاری حاضرند برای قرار گرفتن آگهی تبلیغاتی شان در محصولات ما پول پرداخت کنند، تبلیغات را به سبک و سیاق خودمان در گوشه و کنار این تلویزیون اینترنتی محبوب جای می‌دهیم. سپس یک سیستم‌ عامل موبایل تولید می‌کنیم و با برنامه‌ریزی مدبرانه، کاری می‌کنیم که این سیستم عامل دنیا را قبضه کند. بلافاصله پس از معرفی چنین سیستم عاملی، شمار زیادی از هواداران سرویس هایمان به دلیل وابستگی و علاقه شدید به خدماتی که از ما دریافت می‌کنند در انتخاب این سیستم عامل شکی به دل راه نمی دهند. ما هم که حالا بر اسب مراد سوار شده‌ایم، هر آن قدر که توان‌اش را داریم در صحرای بی‌پایان نیازهای مشتری می‌تازیم و معامله‌ی دو سر بردی را پایه‌ریزی می‌کنیم که هم مصرف‌کننده‌ی محصول راضی باشد و هم خودمان بتوانیم کسب‌وکارمان را گسترش دهیم. به‌مرور، در هم تنیدگیِ سیستم عامل و سرویس‌هایمان را بیشتر و بیشتر می‌کنیم. حالا که شمار هواداران‌مان از میلیارد گذر کرده‌است، تصمیم می‌گیریم تا آن هدف نهایی (اولیه؟!) مان را عملی کنیم و روی سیل اطلاعاتی که مشتریِ مشتاق سرویس‌هایمان در اختیارمان قرار می دهد موج‌سواری کنیم. این است کاری که گوگل در حال انجام دادن آن است و در این راه، بسیار موفق بوده‌است.

 

در ارائه‌ای که از نسخه‌ی اولیه (Developer Preview) اندروید M شاهد بودیم، قابلیت جستجوی گوگلی و دستورات صوتی به طرز چشمگیری پیشرفت داشته‌اند و هر آنچه که به چشم می‌دیدید عملا قابل جستجو بود. نکته جالب حکایت اینجا است که بخش زیادی از این قابل جستجو بودنِ محتوا، پروسه‌ای تماما مکانیزه و خودکار است و بسیاری از اطلاعات، پیش از آنکه به دنبال‌اش بروید، جستجو شده و آماده‌ی استفاده است. کاری که گوگل در اندروید جدید انجام داده‌است، وارد کردن پردازش زبان انسانی (Natural Language Processing) به یک پلتفرم همراه است. گوشی‌های موبایل امروزی با پیشرفتی که در زمینه‌‌ی پردازش کامپیوتری و ابری داشته‌اند، زمین حاضل‌خیزی برای پاشیدن هر گونه بذر هستند و هر ایده‌ی ای که از فضای زمانه فراتر باشد را در آن وارد کنید، نتیجه‌ی کار مستعد تبدیل شدن به یک شگفتی است. نسخه‌ی جدید اندروید (Android) تقریبا قادر به درک و فهم هر آن چیزی است که شاهدش هستید. تصور کنید در شرکت محل کارتان مشغول هستید که پیامی از طرف همسرتان دریافت می کنید و در آن همسرتان پیشنهاد داده‌است که شام امشب را در رستوران X بخورید. حال وقتی با انگشت‌تان نام رستوران را در متن پیام لمس می‌کنید، آدرس و شماره‌ی تماس رستوران و منوی کاملی از غذاهایش به نمایش درمی‌آید. این مثال تنها بخش کوچکی بود از آن‌چه دیشب شاهدش بودیم.

 

روی آوردن گوگل به چنین پروژه‌ای در نهایت می تواند مصرف‌کننده را به این فکر وادار کند که وقتی یک تلفن همراه تا این حد از جزییات زندگی شخصی‌اش، عادت‌ها و علایق و سلایق اش و مهم تر از همه، از نیازهایش آگاه است، آیا نمی‌تواند در موقع لزوم و تحت فشار ارگان‌های نظارتی از این اطلاعات طبقه‌بندی شده و مدون بر علیه خود او استفاده کند؟ حکایت ترسناکی است که این امکانات گسترده، کاربر را مسخ می‌کند و در عین حالی که می‌داند این حجم از اطلاعاتی که دارد در اختیار یک شرکت داده‌محور قرار می‌دهد می‌تواند در نقش یک شمشیر دو دم ظاهر شود، همچون کسی که در حال خواب راه می‌رود و در حال از سر گذراندن رویایی دلچسب و شیرین است به سمت گودال احتمالی خودکنده حرکت می‌کند.

گوگل سازنده‌ی سخت‌افزار نیست و تنها در چند مورد خاص و آن هم در همکاری با شرکت‌های مطرح تولیدکننده‌، دستگاه‌های نکسوس (Nexus) را روانه بازار کرد تا نشان دهد آن چیزی که از یک تلفن همراه اندرویدی در ذهن دارد، به چه صورتی است. اگر گوگل خودش هم سازنده‌ی سخت‌افزار بود، به درستی می‌دانست که دنیای امروز، دنیای مگاهرتز و گیگاهرتز بالاتر و حافظه‌ی رم (RAM) بیشتر نیست و بایست جایی بر این روند رو به رشد که با سیری لگاریتمی در حال افزایش است، ترمز کشید و روی نکات مهم‌تری تمرکز کرد؛ روی بهبود تجربه‌ی کاربری و همچنین روی درکی از گوشی‌های هوشمند آینده که کاربر حرفه‌ای و البته سینمادوست امروز، در فیلم‌های سینماییِ سال‌ها پیش به آن رسیده‌است. گوگل حتی این نکته را مد نظر داشته‌است که اولا، تمام دستگاه‌های اندرویدی دارای بهترین و قوی‌ترین سخت‌افزارها نیستند و در ثانی، هنوز هم در برخی از نقاط جهان، پهنای باند اینترنت به حد مطلوبی نرسیده است. از این رو گوگل سعی کرده‌است تا در نسخه جدید اندروید، تمامی کاربران را زیر چتر حمایتی خود قرار دهد و عملا ثابت کند که در دنیای جدید، سخت افزار قدرتمند تنها مولفه‌ی تعیین‌کننده نیست و ضعیف‌ترین ارتباط‌های اینترنتی هم می‌توانند از جریان عظیم اطلاعات قرن بیست و یکم سهمی داشته باشند.

 

گوگل حالا اندروید اش را حتی در کانال کولر هم وارد کرده است: Android Wear با تمام ضعف‌هایی که دارد، نماینده‌ی گوگل در ابزارهای پوشیدنی (فعلا فقط ساعت ها) است و در حال حاضر چیزی بالغ بر چهار هزار برنامه مخصوص این پلتفرم در فروشگاه گوگل موجود است. Android Car آن چیزی است که گوگل با همکاری خودروسازان به مرور وارد وسایل نقلیه‌مان می‌کند. Android TV راهکار گوگل برای هوشمندسازی تلویزیون‌های خانگی بوده و سعی شده‌است تا امضای گوگل را به خط خوانا درون خود داشته باشد. بعید نیست در آینده‌ای نزدیک، شاهد یک سبک زندگی اندرویدیزه شده در تمام جهات باشیم. گوگل هنوز هم در حال محکم کردن جای پای خود در زمینه ابزارهای هوشمند است و آن‌گاه که حس کند زمان مناسب فرا رسیده‌است، برای سرویس های بیشماری که امروزه در ازای هزینه ای ناچیز و غالبا رایگان در اختیار کاربران قرار می‌دهد – و جامعه نیز همانند نیاز به انرژی، به سرویس های این شرکت وابسته شده است – طلب هزینه‌های آنچنانی خواهد کرد. یکی از خریدهای اخیر گوگل هم که به تصاحب شرکت Nest منجر شد، در راستای تحقق همین هدف انجام گرفته است.

 

از دیگر نکاتی که در مورد نطق اصلی گوگل در رویداد I/O 2015 به چشم آمد و بایست به آن اشاره کرد،‌ ورود گوگل به حیطه‌ی جذاب اینترنت اشیا بود. در جریان مراسم دیشب، شاهد یک نسخه دیگر از اندروید هم بودیم که در کمال تعجب Android xxxx نام نگرفته‌بود و عنوان بریلو (Brillo) به آن اختصاص یافته بود. بریلو یک سیستم عامل مشتق شده از هسته‌ی اندروید است که به صورت ویژه برای دستگاه های مرتبط با پروژه ی اینترنت اشیا طراحی شده است. به طور مثال مبلی که روی آن مینشینید را در نظر بگیرید. این مبل در آینده دارای یک سیستم‌عامل اختصاصی خواهد بود که به صورت خودکار و با درنظر گرفتن فاکتورهایی از قبیل درجه‌ی حرارت محیط و حال جسمی شما، بهترین شرایط را برای استراحت‌تان مهیا می‌کند. البته که چنین مبلی با گوشی هوشمند و ساعت بسته شده روی مچ دست‌تان دائما از طریق اینترنت در تماس است و اطلاعات مورد نیازش را بدون درگیر کردن شما، بدون اینکه کوچک‌ترین زحمتی به خود بدهید و به صورت خودکار استخراج می کند. گوگل حتی این نکته را هم در نظر داشته‌است که تمام دستگاه‌های هوشمند موجود فعلی و دستگاه هایی که در آینده وارد بازار خواهند شد شامل اکوسیستم این شرکت نیستند و برای ارتباط دادن محصولات خود با یکدیگر و همچنین با سایر تجهیزات هوشمند، از راه حل ارتباطی ویو (Weave) رونمایی کرد. نکته ای که به صورت گل‌درشت در رویداد دیشب به چشم می‌آمد، امکان سازگار کردن دستگاه های تحت اکوسیستم گوگل با محصولات دارای سیستم عامل iOS بود. گوگل به درستی شیوه‌ی صحیح بازی در دنیای مدرن را آموخته و به این نتیجه رسیدهاست که با نادیده گرفتن رقیب توانمدی همچون اپل (Apple) کار به جایی نمی‌برد. در عوض می‌بایست در زمین حریف بازی کرد و با پشتیبانی از پلتفرمی موفق و ایجاد حس اعتماد در کاربران غیر علاقمند به محصولات اش، سعی در جذب یا حداقل راضی و ترغیب کردن دوست داران محصولات شرکت های رقیب به قلمرو و اکوسیستم خود کند.

 

نکته‌ی آخری که لازم می بینیم به آن اشاره کنیم پشتیبانی قوی از توسعه دهندگان نرم افزار و انگیزه‌بخشی به آن‌ها است. گوگل با وقار تمام، دست توسعه دهندگان را فشرد و با در اختیار قرار دادن ابزارهای کنترلی و تشویقی مناسب، حسابی دل توسعه‌دهندگان نرم‌افزار را به دست آورد. سران گوگل از همان ابتدای امر که اندروید را روانه‌ی بازار کردند هم می‌دانستند که امید به موفقیت و محبوبیت یک سیستم‌عامل بدون وجود نرم‌افزارهای کاربردی، امیدی عبث و بیهوده است. رشد نرم‌افزارهای اندرویدی هم در راستای همین نگرش حرفه‌ای بود که به صورت مستمر ادامه پیدا کرد و اندروید توانست در مدت کوتاهی پس از عرضه، از لحاظ تعداد و تنوع نرم‌افزارها به رقیب‌اش یعنی iOS شرکت اپل برسد. یکی از امکانات جالبی که دیشب خبر ارائه شدن‌اش به توسعه دهندگان اعلام شد، Cloud Test Lab بود که در آن، امکان تست آنلاین اپلیکیشن‌های تولید شده روی دستگاه‌های مختلف بود. به این ترتیب توسعه‌دهندگان قادر خواهند بود به طیف وسیعی از دستگاه‌های اندرویدی – که تعداد زیادی از آن‌ها تنها به صورت منطقه‌ای تولید می‌شوند و در نقطه‌ی خاصی از جهان مورد استفاده قرار می گیرند – دسترسی داشته باشند و بتوانند از صحت عملکردِ محصول نهایی روی محصولات خاص هم اطمینان حاصل کنند. 

منتظر بودیم تا از Android Car  اطلاعات بیشتری بشنویم که متاسفانه برنامه‌ای برای آن در نظر نگرفته‌بود و تنها به اعلام این خبر اکتفا کرد که 35 تولید‌کننده‌ی خودرو برای استفاده از این سیستم در تولیدات‌شان اقدام کرده‌اند.

گفتیم که روند افزایشیِ اعداد و ارقام مربوط به سخت افزارِ تلفن‌های هوشمند باید جایی متوقف شود. اصلا خود تولیدکننده ها باید به فکر متوقف کردن این پروسه بیفتند. اما صبر کنید، اگر گوگل با همین سرعت رشد کند و بالا برود، جایی باید ترمز گوگلی ها را هم کشید و متوقف‌شان کرد. باور کنید باید از گوگل ترسید!