حرکت دو بعدی وزارت ارتباطات در برخورد با پیام‌رسان‌های موبایلی
شبکههای پیام‌رسان موبایلی امروزه به واسطه دسترسی آسان و مقرون به صرفه، گسترده‌ترین نوع ارتباطات دنیا مخصوصا کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به خود اختصاص داده‌اند.
از این رو مخابرات‌ها و اپراتورهای دنیا با کاهش مکالمات صوتی، افت شدید ارسال پیامک و در مجموع شبکه‌ای کم ترافیک مواجه شده‌اند که بسیاری را تا مرز ورشستگی کشانده است.
اپراتورهای مبدع که غالبا در کشورهای توسعه یافته به رقابت مشغولند به محض احساس این خطر از یکی دو سال گذشته مبنای توسعه خدمات OTT را با اولویت یک، سرلوحه کار خود قرار دادند تا درآمدهای آتی‌شان را تضمین کنند.
اما کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه نظیر کشور ما زمانی به خطر شبکههای پیام‌رسان موبایلی پی بردند که شاید کار از کار گذشته و مردم با این نرم‌افزارها اخت شده بودند.
نوروز امسال شبکههای پیام‌رسان موبایلی چنان درس عبرتی به اپراتورهای بزرگ کشور دادند تا هیچگاه از اهمیت جایگاه این بسترهای نوظهور مبتنی بر دیتای موبایل، غافل نشوند و از طرفی رقیب را دست کم نگیرند.
افت شدید پیامک‌های ارسالی در شبکه موبایل و کاهش سنگین مکالمات صوتی از جمله درس‌هایی بود که شبکههای مبتنی بر موبایل به اپراتورهای جهان دادند و از این رو بسیاری از مخابرات‌ها به سمت محدودسازی وایبر، واتس‌آپ، تلگرام، لاین و … رفته‌‌اند و مشترکان موبایل هر روزه بین استفاده از کدامین یک از این نرم‌افزارها آواره‌اند.
فارغ از اینکه سیاست‌ها در مواجه شدن با این بسترهای نوین ارتباطی که روز به روز بر گستره آنها افزوده میشود، درست است یا خیر اما باید گفت که دنیای ارتباطات با انسداد، محدود نمی‌شود لذا به جاست دولت‌ها به جای برخوردهای سلبی نظیر فیلترینگ، به دنبال به دست آوردن راه جایگزین و تشویقی برای برخورد با نگرانی‌های احتمالی باشند.
اپراتورها هم می‌توانند مانند بسیاری از کشورهای اروپایی با اجرای طرح‌های تخفیفی، ترغیب کننده و بالا بردن کیفیت کار خود از یک سو و توسعه خود به عنوان یک نرم‌افزار پیام‌رسان موبایلی از سوی دیگر از کاهش درآمدی‌شان جلوگیری کنند زیرا مردمی که طعم استفاده از خدمات رایگان را چشیدند، حاضر به پرداخت بابت خدمات مشابه نمی‌شوند.
در همین حال وزارت ارتباطات به عنوان متولی ساماندهی فضای ارتباطی کشور تاکنون سیاست مشخصی در مواجه با این شبکه‌ها نداشته و تنها به ذکر اینکه برنامه‌ای برای فیلترینگ آنها ندارد بسنده کرده است اما در هین حال تأثیرگذاری این شبکه‌ها به اندازه‌ای بوده که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در نظر دارد سیاست‌هایی برای استفاده از آنها وضع کند.
با این حال وزارت ارتباطات همواره سعی کرده تا کاربران ایرانی را تشویق به عضویت در شبکههای پیام‌رسان داخلی کند تا حداقل اطلاعات ایرانی‌ها در سرورهای خارجی که میزبانی آن دست ما نیست، قرار نگیرد؛ از طرفی هم کاربران ایرانی همواره نوعی ترس درونی در ارتباط با احتمال رصد شدن‌شان در شبکههای داخلی داشته‌اند اما فارغ از اینکه شبکههای خارجی هم به دنبال جمع‌آوری اطلاعات از کاربران هستند.
تنها تفاوتی که میان شبکههای داخلی و خارجی وجود دارد، امنیت و امکان پیگیری تخلفات احتمالی از سمت شبکه است؛ تا زمانیکه میزبانی خارج از کشور باشد در صورت نقض اطلاعات هویتی و محرمانه کاری نمی‌توان کرد اما بالعکس اگر پشتیبانی کاربران توسط شبکههای داخلی باشد این موضوع قابلیت پیگیری دارد.
وزارت ارتباطات در راستای حمایت خود از شبکههای داخلی حاضر به عضویت در آنها شده و چندین پیج در شبکههای اجتماعی داخلی به نام وزیر ارتباطات بازگشایی کرده است؛ از طرفی در تریبون‌های مختلف نیز نام این شبکه‌ها که به نوعی موجب اشتغالزایی شده را می‌آورد تا شاید به این واسطه زمینه‌ساز رونق هر چه بیشتر آنها شود.
اما جدیدترین اقدام این وزارتخانه حذف پیامک‌های اطلاع‌رسانی از سوی روابط عمومی به اصحاب رسانه و فعالان رسانه‌ای است.
اخبار و اطلاع‌رسانی این وزارتخانه علاوه بر ایمیل از طریق پیامک نیز صورت می‌گرفت اما سخنگوی وزارت ارتباطات در همایش سراسری روابط عمومی‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که روز گذشته برگزار شد، عنوان کرد: اطلاع‌رسانی از این پس بدون پیامک و از طریق شبکههای فناورانه و کلوب و شبکه پیام‌رسان موبایلی بیسفون صورت می‌گیرد؛ افرادی که تمایل داشته باشند می‌توانند در شبکه روابط عمومی ثبت نام کنند تا اخبار از این طریق برایشان ارسال شود.
این اقدام به نوعی تحریم پیامکی و استقبال از شبکههای رایگان موبایل است؛ اقدامی که شاید در جهت مخالف با حرکت جهانی دولت‌ها باشد زیرا برخی کشورها دنبال تحریم شبکههای رایگان موبایلی برای درآمدزایی بیشتر از طریق مخابرات‌های خود هستند.
این اقدام وزارت ارتباطات به نوعی تشویق مردم به استفاده بیشتر از OTTهاست و هر چند در نهایت به نفع مردم و ضرر خودشان از محل کاهش درآمدهای موبایلی تمام میشود اما در پس این کار، هدف دیگری نیز نهفته است.
وزارت ارتباطات در واقع با این کار علاوه بر اینکه پولی از محل ارسال پیامک‌ها به مخابرات نمی‌دهد!، مردم را به استفاده از شبکههای داخلی تشویق می‌کند اما در نهایت سیاست اصلی در مواجهه با این شبکه‌ها چه خواهد بود؟