رمزگشایی از یک پست وایبری درباره برج میلاد
به موازات عملیات نصب پنج آنتن مخابراتی و مجموعه پرحجمی از انواع گیرنده و فرستنده امواج بیسیم روی دکل برج میلاد طی روزهای اخیر یک پیام بلند وبلاگی نیز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی – از جمله تلگرام و وایبر – درباره نگاه مهندسان ژاپنی به برج میلاد بازنشر شده و پرسش‌های مبهم فراوانی را درباره فلسفه وجودی این سازه عظیم متوجه پایتخت کرده است.
آنطور که در متن پیام به نقل از یک نماینده مجلس آمده، سال 91 یک گروه از مهندسان ژاپنی در جریان بازدید از قسمت‌های مختلف برج میلاد، به دو معمای فنی به ترتیب درباره «شفت» یا همان سازه اصلی بتنی در وسط برج و همچنین «کاربری مخابراتی» برج برخورد می‌کنند و زمانی که از مهندس راهنمای ایرانی پاسخ می‌خواهند، اطلاعات قانع‌کننده‌ای دریافت نمی‌کنند.
شرح کامل برداشت گروه ژاپنی از برج میلاد که همان زمان در وبلاگ آن نماینده منعکس شد، در حال حاضر در شبکه‌های اجتماعی بازنشر میشود و حکایت از ایرادهایی دارد که تعدادی مهندس خارجی اولا نسبت به «عدم استفاده از فضای حجیم سازه میانی برج میلاد به عنوان کاربری مسکونی یا اداری» مطرح کرده‌اند و دوما «طراحی اولیه برج میلاد با هدف نصب آنتن مخابراتی در راس آن» را بی‌دلیل و غیرضروری عنوان می‌کنند.
هر چند برخی مسئولان سابق مدیریت شهری پایتخت به اصل موضوع که «بازدید سرزده و غیررسمی گروه ژاپنی» از برج میلاد را در بر می‌گیرد، تشکیک جدی وارد می‌کنند اما مطابق آنچه در متن پیام وبلاگی روایت شده است، مهندسان کشور ژاپن بعد از ایستادن در تراس برج میلاد و مشاهده طول مسافت فوق‌العاده نزدیک کوه‌های مرتفع البرز به تهران، اعلام می‌کنند: «تهران با در اختیار داشتن چنین ظرفیت طبیعی، هیچ نیازی به احداث برج مخابراتی مرتفع نداشت و عمده شهرهای دنیا که صاحب چنین برج‌هایی هستند نه از روی رقابت با هم که از روی نیاز به ایجاد نقطه مرتفع برای پوشش امواج مخابراتی، چنین سازه‌هایی ایجاد کرده‌اند.»
مبنای تحلیل فنی مهندسان ژاپنی درباره بی‌نیاز بودن پایتخت به این برج، «ارتفاع 3962 متری قله توچال در فاصله حدود 10 کیلومتری از مرکز تهران» است که به گفته آنها امکان نصب دکل مخابراتی کم‌ارتفاع در کوه‌های البرز را برای این کلان‌شهر به‌وجود آورده است. این در حالی است که 6 برج مخابراتی بلند دنیا در شهرهایی قرار دارد که مناطق فلت (صاف و مسطح و فاقد ارتفاعات طبیعی در فاصله حداقل 100 کیلومتری) محسوب می‌شوند.
ژاپنی‌ها در عین حال نسبت به اینکه از شفت بتنی برج میلاد که به اندازه یک ساختمان 105 طبقه با قطر 60 متر فضا دارد و استفاده نمی‌شود، متعجب شده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد: پنج آنتن اصلی و مجموعه گیرنده و فرستنده شامل آنتن‌های مخابراتی بیسیم، سیستم‌های جدید تلویزیونی، آنتن FM، آنتنVHF و آنتن UHF در بالاترین قسمت برج میلاد (دکل آنتن) نصب شده است که نهادها، دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلفی همچون مخابرات، رادیو و تلویزیون، راهور ناجا، اورژانس و … برای پوشش 8/ 98 درصد از نیاز مخابراتی و امواج بیسیم مرتبط با فعالیت‌های خود، در حال استفاده از این امکانات هستند.
هم‌اکنون اگر چه فقط از 10 درصد ظرفیت بالقوه برج میلاد در قسمت‌ها و کاربری‌های مختلف آن استفاده میشود اما بازگشت کامل سرمایه و هزینه احداث آن نشان از نیاز تهران در سال 70 (زمان شروع اولین مطالعه برای ساخت برج میلاد) به چنین سازه‌ای دارد.
بازنشر بازدید ژاپنی‌ها به بهانه عرشه شیشه‌ای
در چند ماه گذشته یک عرشه شیشه‌ای در ارتفاعات بالای «گنبد آسمان» برج میلاد روی بدنه «دکل آنتن» برج تعبیه شده است که تقریبا از هر نقطه‌ای از شهر تهران قابل مشاهده است و از فواصل دور شبیه یک خط عمود شده بر سازه برج، رخ‌نمایی می‌کند.
نصب این عرشه (سازه موقتی) بر فراز برج میلاد ذهن بسیاری از شهروندان پایتخت‌نشین را به خود جلب کرده است. داغ شدن بحث سازه جدید روی برج میلاد (که برای انجام عملیات نصب آنتن‌های مخابراتی نصب شده است) سبب شده تا بحث قدیمی که از سوی یکی از نمایندگان مجلس بابت «عدم تناسب میان هزینه‌های برج میلاد و کاربری مفید آن» حدود دو سال پیش مطرح شده بود، بار دیگر در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بازنشر شود.
برج میلاد و مجموعه یادمان، بخشی از طرحی بسیار بزرگ‌تر هستند که پیش از انقلاب اسلامی طراحی شده بود اما پیشنهاد کامل‌تر برای ساخت یک برج و تالار نمادین برای شهر تهران در سال ۱۳۷۰ مطرح شد و در پایان سال ۱۳۷۲ پس از دو سال انجام مطالعات جانمایی طرح، محل کنونی یعنی شمال تپه‌های نصر (گیشا) در غرب تهران از میان 16 نقطه پیشنهادی دیگر، برای ساخت برج انتخاب شد.
کلنگ ساخت برج میلاد در دی‌ماه ۱۳۷۶ پس از حدود چهار سال مطالعه فنی و شهرسازی در مکان فعلی برج میلاد به زمین خورد اما در آن زمان، نام «یادمان» – مرکز ارتباطات بین‌المللی تهران – برای برج تعیین شد اما بعدا در طول ساخت، به «میلاد» تغییر کرد.
طبق بررسی‌های انجام‌شده، ساخت این برج ۱۱ سال به درازا انجامید. در هشت سال نخست تنها ۴۰ درصد از برج تکمیل شده بود اما با سرعت بخشیدن به پروژه در دوره شهردار کنونی تهران، ۶۰ درصد بعدی در کمتر از سه سال ساخته شد.
نهایتا برج میلاد با ارتفاع ۴۳۵ متر، به عنوان بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان، پس از ۱۱ سال از آغاز مراحل احداث، در روز ۱۶ مهر ۱۳۸۷ با شعار «آسمان نزدیک است» افتتاح شد.
آخرین آمار منتشرشده از هزینه تمام‌شده ساخت برج میلاد بیانگر آن است که تا ابتدای سال 87 مجموعه هزینه‌های انجام‌شده برای ساخت برج 230 میلیارد تومان برآورد شده بود که این رقم در زمان افتتاح پروژه به گفته رحیم مطهرنژاد – مدیرعامل سابق برج – به 500 میلیارد تومان رسید و حداقل 20 کاربری مختلف برای آن تعریف شد.
ایجاد و گسترش شبکه دسترسی بدون سیم، ایجاد زیرساخت مناسب برای سیستم‌های جدید تلویزیونی، بهینه‌سازی پوشش فرکانس‌های رادیویی و تلویزیونی، کاربری‌های هواشناسی و کنترل ترافیک، گسترش و بهینه‌سازی پوشش شبکه‌های بیسیم و پی‌جو و کاربری گردشگری مهم‌ترین کاربری‌های برج میلاد را تشکیل می‌دهند.
گروه ژاپنی وجود خارجی ندارد؟
رضا میرصادقی – مجری طرح برج میلاد – با تشکیک نسبت به موضوع بازدید هیات ژاپنی از برج میلاد عنوان کرد: این موضوع برای اولین بار در سال 91 مطرح شد اما بررسی‌های مختلف نشان داد شخصیت‌های این یادداشت وجود خارجی نداشته‌اند.
صادقی که طی سال‌های 84 تا 88 مسئولیت تکمیل 70 درصد باقی‌مانده از مراحل احداث برج میلاد را بر عهده داشته است، تصریح کرد: مطالعات جانمایی برج میلاد بیش از دو سال طول کشید؛ به گونه‌ای که در ابتدا 17 منطقه مختلف برای احداث برج کاندیدا شد و نهایتا تپه‌های نصر در غرب تهران به‌عنوان گزینه نهایی احداث برج میلاد انتخاب شد.
او با بیان اینکه اگر هم بازدید این گروه ژاپنی از برج میلاد صحت داشته باشد نمی‌توان بدون مطالعه چنین موضوعی را مطرح کرد، افزود: این‌طور نیست که برای برج میلاد یک کاربری ویژه برای پوشش‌های مخابراتی پیش‌بینی شده باشد. البته در حال حاضر جانمایی دکل‌های مخابراتی در بالای برج میلاد به شکلی است که 8/ 98 درصد از پوشش مخابراتی شهر تهران و اطراف آن توسط این دکل تامین میشود.
مدیر عامل سابق شرکت یادمان‌سازه به تعریف کاربری‌های مختلف برج میلاد اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم کاربری‌های مختلف این برج را وزن‌گذاری کنیم، نخستین موضوع ایجاد نماد برای شهر تهران در دهه اخیر است. تهران در هر دوره‌ای با توجه به ویژگی‌های خودش نیاز به یک نماد شهری دارد، در عصر فعلی شهر تهران نیاز به نمادی داشت که توان مهندسان ایرانی را نشان دهد.
او با اشاره به کاربری مهم دیگر این برج تاکید کرد: برای پوشش مخابراتی شهر باید محاسباتی انجام شود که یک دکل مخابراتی توان پوشش‌دهی تا چه مسافتی را دارد. هم‌اکنون دکل مخابراتی برج میلاد بیش از 98 درصد نیاز این حوزه را پوشش می‌دهد اما تضمینی نیست که از فاصله دورتر از مکان این برج (مثلا در ارتفاعات البرز) صرفا با تنها یک دکل مخابراتی بتوان تا این حد، آنتن‌دهی ایجاد کرد.
او ادامه داد: علاوه بر دکل مخابراتی، تعبیه و ساماندهی سیستم‌های بیسیم و سیستم‌های فرکانسی مورد نیاز بانک‌ها و نیروهای انتظامی از دیگر کاربری‌های مهم این برج است.
او با تاکید بر اینکه هم‌اکنون با وجود تعریف کاربری‌های متعدد برای برج میلاد فقط از 10 درصد ظرفیت‌های مختلف برج استفاده میشود، گفت: ظرفیت‌های مختلفی برای برج میلاد تعریف شده است که علاوه بر نماد شهر بودن، احداث آن را مقرون به صرفه می‌کند.
صادقی توضیح داد: در حال حاضر توجیه اقتصادی اجرای طرح برج میلاد فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون در همین دوره کوتاه برگشت سرمایه آن اتفاق افتاده است.
نگاهی به برج‌های بلند جهان
موقعیت قرارگیری بلندترین برج‌های مخابراتی جهان نشان می‌دهد که این سازه‌ها صرفا برای تامین نیاز در مناطق مسطح و دور از ارتفاعات طبیعی ساخته شده‌اند.
برج توکیو
برج مخابراتی و تفریحی توکیو در پارک شیبا در توکیو واقع شده است. این برج با ارتفاع 9/ 332 متر، دومین سازه بلند در ژاپن است. این برج در سال 1958 ساخته شده و در ساخت آن از برج ایفل الهام گرفته شده است. این برج در اصل به عنوان آنتنی برای پخش برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی عمل می‌کرد اما برنامه ژاپن برای پخش دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی دردسرساز شد زیرا این برج برای پخش امواج دیجیتالی به اندازه کافی بلند نبود؛ بنابراین برج بلندتری به نام «توکیو اسکای‌تری» که در حال حاضر بلندترین سازه مخابراتی جهان است، ساخته شد. این برج در منطقه سومیدای توکیو ساخته شد و بلندترین سازه در ژاپن است. ارتفاع این برج 634 متر است که بلندترین برج مخابراتی جهان و دومین سازه بلند جهان پس از برج خلیفه محسوب میشود. به دلیل آنکه توکیو شهری ساحلی است و با نزدیک‌ترین کوه، یعنی کوه فوجی، حدود 100 کیلومتر فاصله دارد، برای انتقال امواج مخابراتی و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی نیازمند سازه‌های بلند است. ارتفاع کوه فوجی 3776 متر است. این کوه بلندترین کوه ژاپن است.
برج کانتون (گوانگجو)
این برج که 600 متر ارتفاع دارد یک برج چندمنظوره است و در شهر گوانگجو چین واقع است. شهر گوانگجو در کنار رود مروارید و در نزدیکی دریای چین قرار دارد. برج کانتون در 29 دسامبر 2010 و برای بازی‌های آسیایی گوانگجو افتتاح شد. قبل از ساخته شدن برج توکیو اسکای‌تری، برج کانتون بلندترین برج جهان به شمار می‌رفت. اکنون این برج سومین برج بلند جهان و پنجمین سازه بلند جهان محسوب میشود. نزدیک‌ترین کوه به این شهر ده‌ها کیلومتر فاصله دارد و ارتفاع آن تنها 382 متر است.
برج کوالالامپور
این برج با ارتفاع 421 متر در کوالالامپور پایتخت مالزی واقع است. این برج در سال 1995 به عنوان برج مخابراتی ساخته شد. در طبقات بالای این برج یک رستوران گردان وجود دارد. این برج به‌عنوان یک رصدخانه نجوم اسلامی نیز به‌کار می‌رود و هلال ماه‌های عربی به‌ویژه رمضان از آن رصد میشود. شهر کوالالامپور نیز از شهرهای ساحلی است و در امتداد ساحل غربی شبه‌جزیره مالزی قرار دارد.
برج اورینتال پرل
این برج یک برج تلویزیونی است که در ناحیه پودونگ شانگهای و در کناره رودخانه هانگ‌پو قرار دارد. این برج با ارتفاع 468 متر در سال 1994 افتتاح شد. این برج دارای رستورانی گردان در ارتفاع 267 متری است. این برج همچنین دارای مراکز خرید است و یک هتل 20 اتاقه نیز دارد.
برج اوستانکینو
این برج یک برج رادیو – تلویزیونی است که در مسکو واقع است. ارتفاع این برج 1/ 540 متر است. این برج بلندترین سازه اروپا و هشتمین سازه بلند جهان به‌شمار می‌رود. ساخت این برج در سال 1963 آغاز شد و در سال 1967 به پایان رسید. شهر مسکو در کنار رودخانه مسکو واقع است. بلندترین قسمت مسکو تپه گنجشک‌هاست که در سمت راست رودخانه مسکو واقع شده است. مرتفع‌ترین نقطه این تپه 85 متر بالاتر از سطح دریاست.