حمایت دستوری از تولیدات داخلی مخابراتی
اصرار مجلس و دولت برای حمایت از تولیدات داخلی و شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات مخابراتی و تکنولوژی این بار به دستوری برای استفاده از تولیدات داخلی از بین 150 شرکت داخلی ختم شده است. این تصمیم در پی آن گرفته شد که چندی پیش مجلسی‌ها از مدیران عامل اپراتورهای موبایل در کشور خواستند تا به کمیته ICT مجلس گزارش دهند که تا چه اندازه از توان و تکنولوژی داخلی برای ارتقای تجهیزات مخابراتی خود بهره می‌گیرند.
اپراتورها در این جلسه شرکت کردند و تصمیماتی هم اتخاذ شد. اما پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» از اپراتورهایی همچون ایرانسل، همراه اول و رایتل نشان داد که آنها مایل به انتشار اطلاعات درباره چگونگی تعامل خود با شرکت‌های داخلی نیستند. چند روز بعد اما معاون وزیر ارتباطات گفت برای حمایت بیشتر از تولید داخل، به زودی تعرفه گمرکی اقلامی که لیستی از آنها تهیه شده است افزایش می‌یابد.
دولت باید حمایت‌کننده اصلی باشد
در شرایطی که دولت خود با اجرای این سیاست به دنبال حمایت از شرکت‌های داخلی است اما یک کارشناس فعال در زمینه آی‌تی معتقد است دولت یازدهم از زمان روی کار آمدن نتوانسته حمایت کافی از شرکت‌های داخلی فعال در زمینه تجهیزات مخابراتی داشته باشد.
علی فتوت، مدیرعامل شرکت الکترونیکی کاوش کام آسیا و عضو سابق هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با آمدن جناب دکتر واعظی به‌عنوان وزیر ارتباطات در دولت یازدهم امید زیادی به وجود آمد که مساله سرمایه‌گذاری روی تولیدکنندگان داخل کشور جدی گرفته شود اما آنچه در یک سال گذشته به دست آمد، نشان داد که ایشان چندان درباره حمایت از تولیدات داخلی جدی نیستند.»
به گفته او از سوی دیگر صنعت داخلی مخابراتی کشور نزدیک به یک دوره 10 ساله است که قدرت رقابتش را برای باقی ماندن در بازار از دست داده است: «همه این مشکلات ناشی از مسائل تحریم‌ها و دادن امتیازات بی‌حد و حصر به فروشندگان خارجی است. در سال‌های اخیر هرگز قانون استفاده حداکثری از تولیدات داخلی رعایت نشده است و به نظر می‌رسد مسوولان برای سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های داخلی و توسعه خدمات فنی دستشان می‌لرزد. مسوولان در دولت جدید با این محافظه‌کاری عملا فرصت دو ساله برای حمایت از تولیدکننده داخلی را با توجه به امکانات بی‌شمارى که در دست داشتند، سوزاندند و این اتفاقات باعث شده که در چند ماه گذشته همه اعتماد به دست آمده از بین برود.»
فتوت درباره نحوه حمایت دولتی از این حوزه می‌گوید: «تا زمانی که استفاده از توان داخلی برای خودمان باورپذیر نباشد و به شرکت‌های داخلی بهای لازم داده نشود، این شرکت‌ها توان بازگشت به چرخه رقابت را ندارند. این درحالی است که واکنش‌های مسوولان در این باره نشان می‌دهد که آنها حاضر نیستند نه با سرمایه‌گذاری و نه تخصیص منابع بلاعوض برای توسعه تکنولوژی داخل گامی بردارند. حداکثر انتظار وزارت توسعه بخش خدمات مخابراتى است که براى آن هم توصیه ایشان استفاده از مشارکت با شرکت‌هاى خارجى است.»
فتوت معتقد است شناسایی شرکت‌هایی که توان بالقوه دارند و صرف سرمایه‌گذاری لازم برای احیای آنها یک دوره 5 ساله زمان نیاز دارد. شرکت‌هایی هم که گفته میشود در لیست مسوولان قرار گرفته‌اند تا مورد بهره‌برداری اپراتورها باشند، شرکت‌هایی هستند که غالبا خدمات ارائه می‌دهند و توان تولید محصولات داخلی را ندارند.
درواقع آنها همان شرکت‌هایی هستند که کسی حاضر به سرمایه‌گذاری برایشان نیست. او درباره وضعیت پیش‌بینی‌پذیر برای این حوزه می‌گوید: «همان‌طور که صنایع با تکنولوژى پایین مثل نساجی و تکنولوژى متوسط مثل خودروسازی عملا از توان افتاده و در حال نابودی هستند، این پیش‌بینی هست که صنعت مخابرات بومى نیز دیگر هرگز از خواب مرگ دهه اخیر بیدار نشود. این موضوع همراه با خروجى ١۴ درصدى دانشگاه‌هاى کشور در زمینه برق و کامپیوتر موضوعى خطرناک و تهدیدکننده است که امیدوارم مسوولان کشور به آن اشراف داشته باشند.»
توان تکنولوژی ایران بالا و منتظر حمایت است
شرکت‌های فعال در زمینه تولید تجهیزات مخابراتی در گذشته به واسطه وجود اتحادیه‌ای با همین نام درباره مشکلات و مسائل پیش آمده در این صنف با یکدیگر هم فکری می‌کردند. درحال حاضر اگرچه این اتحادیه هنوز پابرجا است اما به دلیل کم‌رنگ شدن بازار رقابت در این حوزه فعالیت چشمگیری از آنها دیده نمی‌شود.
به گفته غلامحسین کریمی، عضو کمیسیون پژوهش اتاق اصناف و رئیس اتحادیه تجهیزات مخابراتی تهران به «دنیای اقتصاد» در صورتی که اصناف در ایران یکپارچه و هماهنگ عمل کنند خیلی از مشکلات تولیدات داخل قابل حل است. او در این باره می‌گوید: «امروزه به دلیل اینکه درجریان بازار دیجیتال اتحادیه‌های زیادی به صورت موازی تشکیل شده و هرکدام هدف خاص خودش را دنبال می‌کند این صنعت قادر نیست برای پیشبرد اهدافش موفق و هماهنگ باشد.
درحال حاضر 11 اتحادیه وجود دارد که 80 درصد آن درگیر مشکلات تداخل صنفی هستند.» او درباره چگونگی توان داخلی متخصصان در ایران می‌گوید: «به خاطر دارم که در دهه 60 و درست در زمانی که جنگ بین ایران و عراق جریان داشت، تجهیزات مخابراتی و بیش از همه تولید سوئیچ‌های مخابراتی با توان بالای متخصصان ساخته و آماده کار بود. این توان چنان بالا بود که نه تنها نیاز داخلی را برطرف می‌کرد، بلکه کشورهای همجوار و برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین نیز از آن بهره می‌گرفتند. اما در حال حاضر تنها 5 یا 6 شرکت هستند که در زمینه صنایع تجهیزاتی به طور مشخص فعالند.»
به گفته کریمی، به دلیل اینکه در این سال‌ها حمایتی از نیروهای متخصص و فرهیخته در کشور صورت نگرفت این متخصصان کم‌کم در رشته‌های دیگری مشغول به کار شدند و در برخی مواقع هم برای کار در رشته‌های تخصصی از کشور خارج شدند؛ درحالی‌که آنها نیروهایی بودند که تمام تلاش خود را برای خودکفا کردن کشور به خرج داده بودند، اما همان زمان مسوولان بدون توجه به این تخصص با کشورهایی همچون آلمان و کمپانی‌هایی چون آلکاتل و زیمنس در حال قرارداد بستن بودند.
او ادامه می‌دهد: «اگرچه توان تکنولوژیکی این کشورها در مقایسه با وضعیت ما قابل رقابت نبود اما حداقل اینکه متخصصان ما در راه‌اندازی و استفاده از سوئیچ‌های مخابراتی داخلی برای کلان شهرهای ایران با کیفیت نسبتا خوبی قادر به کار بودند. در حال حاضر هم متاسفانه سوئیچ درحال منسوخ شدن است.»
او با اشاره به اینکه کدام مدیریتی از چنین تخصص‌هایی پشتیبانی کرد، ادامه می‌دهد: «شما کدام وزارتخانه و دستگاه دولتی را سراغ دارید که دستگاه پاناسونیک و آلکاتل در ساختمان‌هایشان وجود نداشته باشد. مساله این است که شعار دادن برای ما همیشه آسان است اما در عمل کاری انجام نمی‌دهیم.»
کریمی می‌گوید که در حال حاضر اگر جلوی قاچاق دستگاه‌های موبایل گرفته شود ما در کشور از نظر تکنولوژی قادر به تولید این دستگاه‌ها هستیم و در همین زمینه می‌توانیم 30 تا 40 درصد از نیاز بازار را برطرف کنیم. بنابراین نیاز به قدرتی داریم که بتواند جلوی قاچاق 90 درصدی در بازار ایران را بگیرد. به گفته او، توان تخصصی متخصصان در ایران در زمینه راه‌اندازی منابع تغدیه و ام‌دی‌اف و ان‌دی‌اف – شبکه‌های ثابت و شبکه‌های انتقال- بالا است و در کمترین حالت حداقل قادرند این تجهیزات را به صورت اسمبل راه‌اندازی کنند.