رجیستری موبایل بعد از هشت ماه بعد
بخش گسترده‌ای از گوشی‌هایی که اکنون در دست مردم است حالا شناسنامه‌دار شده‌اند. طرح شناسنامه‌دار کردن گوشی‌های تلفن همراه از زمانی کلید خورد که بخش عمده بازار در اختیار قاچاقچیان بود؛ کسانی که بدون پرداخت عوارض و مالیات جنس خود را به بازار عرضه می‌کردند. اما با رشد قاچاق طرحی موسوم به شناسنامه‌دار کردن تلفن‌های همراه یا رجیستری به جریان افتاد. طرحی تجربه‌شده و شکست‌خورده در گذشته که دوباره به محک گذاشته شد. حالا این طرح اجرایی شده و نماینده سامانه جامع تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید قاچاق گوشی همراه با اجرای رجیستری تا ۹۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
مشکلات گوشی‌های مسافری
اما اجرای طرح رجیستری که در آغاز با این شعار همراه بود که هیچ هزینه‌ای روی دست مردم نمی‌گذارد حالا با اجرایی شدنش حداقل در بخش رجیستر شدن گوشی‌های مسافری هزینه قابل توجهی به بار آورده است. بر اساس یک برآورد قیمت به‌طور مثال وارد کردن یک گوشی آی‌فون به‌صورت مسافری با احتساب هزینه عوارض گمرکی آن حدود ۷۰۰ هزار تومان برای مسافران هزینه‌بردار است. این در حالی است که خود این گوشی به دلیل افزایش قیمت دلار در حال حاضر چیزی بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان هزینه دارد. در حالی که رجیستر کردن یک گوشی برای کسانی که تک گوشی در خارج از کشور خریداری کرده بودند هم اجباری بود اخباری منتشر شد که نشان می‌داد برخی واردکنندگان به‌صورت چمدانی اقدام به واردات گوشی می‌کنند. گمرک بعد از مدتی جلوی این موضوع را گرفت و اعلام کرد که مسافران از این پس قادر به وارد کردن تلفن‌های هوشمند به‌صورت چمدانی به کشور نیستند و هر مسافر میتواند تنها یک دستگاه گوشی موبایل با خود از خارج کشور همراه داشته باشد که برای آن هم می‌بایست حقوق و عوارض گمرکی را بر اساس قوانین جدید پرداخت کرده و گوشی خود را در سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی ثبت کند.
بر اساس قوانین گمرک، واردات گوشی تلفن همراه توسط مسافران مشمول ۴ درصد حقوق گمرکی و یک درصد سود بازرگانی است که بر اساس بخشنامه مرکز واردات گمرک ایران سود بازرگانی دو برابر محاسبه میشود. علاوه بر این ۹درصد مالیات ارزش افزوده و یک درصد عوارض هلال احمر نیز توسط گمرک ایران اخذ میشود که مجموع حقوق و عوارض گمرکی واردات گوشی تلفن همراه مسافری ۱۶ درصد محاسبه میشود و در سرویس مسافری گمرکات اخذ و اطلاعات شناسه بین‌المللی گوشی تلفن همراه (IMEI) در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی توسط ماموران گمرک جهت فعال‌سازی ثبت میشود. به گفته تاجران موبایل اما این قانون نه تنها برای مسافران هزینه‌بردار بوده بلکه واردکنندگان موبایل را نیز با شرایط سختی روبه‌رو می‌کند، چراکه فشار مالی روی واردکننده واقعی را بیشتر کرده است. حمید منصوری یک واردکننده موبایل در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در این‌باره می‌گوید: «دریافت همین عوارض از وارکنندگان از گذشته مورد اعتراض ما بوده و هست چراکه وضعیت واردکننده مثل یک مسافر نیست. واردکننده هزینه مالیات، هزینه شرکت، کارمند و مالیات بر درآمد نیز پرداخت می‌کند و تمامی این هزینه‌ها میتواند به واردکننده فشار مضاعف وارد کند.»
از طرف دیگر میزان عوارض نیز طی هشت ماه اخیر افزایش پیدا کرده است دلیل آن محاسبه قیمت بر اساس دلار است. منصوری می‌گوید: «در اینجا قیمت ارز برای محاسبه عوارض واردات کالای مسافری مبنای محاسبه است. قبلا مبنا قیمت ارز مبادله‌ای بود و در حال حاضر ارز تک‌نرخی و یورو محاسبه میشود.» نکته اما آنجاست که بسیاری از اجناس تا قبل از این با ارز ۴۲۰۰ تومانی ثبت سفارش و وارد کشور شده اما عوارض گمرک بر اساس قیمت ارز بازار آزاد محاسبه میشود. منصوری می‌گوید: برای محاسبه قیمت عوارض کالای مسافری نیز به‌طور مثال آی‌فون ایکس در سایت گمرک ۹۲۰ یورو قیمت‌گذاری شده و حدودا ۷۰۰هزار تومان هزینه عوارض واردات آن به‌صورت مسافری محاسبه میشود.»
وزارت ارتباطات همیشه موافق رجیستری
وزیر ارتباطات همواره از طرح رجیستری به‌عنوان یکی از موفق‌ترین طرح‌های مبارزه با قاچاق نام برده و در عین حال همیشه تلاش کرده دربرابر مشکلات این طرح نیز پاسخگو باشد. چند روز قبل آذری‌جهرمی در مورد واردات گوشی مسافری گفت که واردات گوشی مسافری خارج از کانال رسمی است، اما با توجه به وجود نمایندگی‌های داخل کشور و خدمات پس از فروشی که دریافت می‌کند، میتواند در قالب کالای مسافری هم وارد شود. وی افزود اگر این ظرفیت مسافری در بازار به فروش برسد، حقوقی از مصرف‌کننده نهایی ضایع میشود چراکه خدمات پس از فروش برای آن گوشی فراهم نشده و بنابر مقررات، واردات کالا منوط به وجود نمایندگی و ارائه خدمات پس از فروش تعیین شده است.
وزیر ارتباطات به این موضوع اشاره کرد که چون در اتصال سامانه ناجا در استعلام تردد و گذرنامه به سامانه گمرک مشکلاتی وجود دارد، سامانه قادر به اصالت‌سنجی کالای همراه مسافر نبوده و با هر شماره پاسپورتی می‌‌توان برای واردات گوشی اقدام کرد. با این حال باز هم تاکید کرد که اطلاق کلمه قاچاق به گوشی همراه مسافر صحیح نیست. به نظر می‌رسد با گذشت بیش از ۸ ماه از اجرای طرح رجیستری شکایت مردم از این طرح و اشکالات آن به کلی مرتفع نشده و این انتقادات هنوز هم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند به ویژه اینکه کاربران می‌گویند سایت همتا که به طور اختصاصی برای طرح رجیستری ایجاد شده پاسخگوی همه سوالات نیست، چراکه همین سایت نیز به زنجیره به هم پیوسته‌ای از مجموعه‌ها و نهادها متصل است که همواره هریک مشکل را به مجموعه دیگری حواله می‌کنند.