نقش سیاستهای دولت چین در ایجاد بزرگترین شرکتهای مخابراتی جهان
مرور سیاستهای توسعه صنعت تجهیزات مخابراتی در کشور چین نشان می‌دهد، دولت این کشور نقش کلیدی در هر مرحله از توسعه و بومی‌سازی این صنعت داشته است.
مرور سیاستهای توسعه صنعت تجهیزات مخابراتی در کشور چین نشان می‌دهد، دولت این کشور نقش کلیدی در هر مرحله از توسعه و بومی‌سازی این صنعت تا دستیابی به بزرگترین شرکتهای تجهیزات مخابراتی جهان داشته است، که اصلیترین راهبرد آن تمرکز بر حمایت و تقویت شرکتهای کاملا داخلی در چین بوده است.
واردکننده‌ای که به بزرگترین تولیدکننده تبدیل شد
بررسی سیاستهای توسعه صنعتی در کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد ایجاد یک حوزه صنعتی توانمند در اغلب موارد نیازمند دخالت و سیاستگذاری دولت درتنظیم اهداف، استفاده از مشوق‌های مالی دولتی، قانوگذاری و تقویت تولیدکنندگان برای رقابت در بازارهای جهانی است. در این بین الگوی توسعه صنعت تجهیزات مخابراتی چین یکی از موفق‌ترین الگوهای سیاستگذاری و دخالت دولت جهت ساخت و حمایت از یک صنعت به‌شمار می‌آید، که به‌وسیله آن چین طی ۴ دهه از یک کشور صرفا واردکننده، به بزرگترین تولیدکننده تجهیزات مخابراتی جهان تبدیل شد.
سیاستهای دولت چین برای رسیدن به این جایگاه در چهار مرحله قابل دسته بندی است، این مراحل شامل: ۱- واردات بدون محدودیت، ۲- تاسیس شرکتهای مشترک با شرکای خارجی، ۳- تمرکز بر راهاندازی و تقویت تولیدکنندگان داخلی وابسته به دولت و ۴- حمایت از تولیدکنندگان داخلی در بخش خصوصی بوده است.
جدول زیر به خوبی این روند را در حوزه بومی سازی سوئیچهای دیجتال به عنوان اصلیترین تجهیز مخابراتی در دو دهه گذشته نشان می‌دهد.
جدول۱- سهم تولیدات هر بخش از کل سوئیچهای نصب شده در کشور چین (Eric Hawit; ۲۰۰۷)
|
سال |
واردات |
شرکتهای مشترک داخلی- خارجی |
تولیدات داخلی |
ظرفیت کل سوئیچهای کشور (میلیون) |
|
۱۹۹۰ |
۷۱% |
۲۳% |
< ۵% |
۱۲.۳ |
|
۱۹۹۲ |
۵۷% |
۳۸% |
۶% |
۱۹.۲ |
|
۱۹۹۴ |
۵۱% |
۳۹% |
۱۱% |
۴۹.۳ |
|
۱۹۹۶ |
۱۶% |
۴۰%- ۵۰% |
۲۵% – ۳۰% |
۹۲.۹ |
|
۱۹۹۸ |
نزدیک به ۰% |
۴۶% |
۵۴% |
۱۳۸ |
|
۲۰۰۰ |
۰% |
۵۷% |
۴۳% |
۱۷۸ |
|
۲۰۰۱ |
– |
۳۸% |
۶۲% |
۲۵۶ |
|
۲۰۰۳ |
– |
۳۰% |
۷۰% |
۳۵۱ |
۱- آزادسازی واردات و کاهش تعرفه
در آغاز دهه ۸۰ میلادی دولت چین به منظور گسترش زیرساختهای ارتباطی این کشور و همچنین به دلیل فقدان توانمندی کافی در تولید تجهیزات مخابراتی، دو راهبرد را محور فعالیت‌های خود قرار داد. دولت چین در این دوره با هدف توسعه خدمات مخابراتی تعرفه واردات تجهیزات مربوطه را کاهش داد و به موازات آن با تاسیس نخستین شرکتهای دولتی تلاش برای ساخت سوئیچهای دیجیتال بومی را آغاز کرد. در این مقطع هزینه تمام شده برای راهاندازی هر پورت سوئیچ دیجیتال با تجهیزات وارداتی نزدیک به ۵۰۰ دلار بود، که با توجه به تعداد زیاد پورت‌های مورد نیاز برای توسعه شبکه و نرخ زیاد تبدیل دلار به یوآن، حجم زیادی از منابع ارزی چین را خارج می‌کرد.
۲- حمایت از ایجاد شرکتهای مشترک (Joint Venture)
در این مقطع دولت چین با هدف کاهش هزینه تمام شده تولید تجهیزات و انتقال فناری، سیاست حمایت از تاسیس کسب‌وکارهای مشترک چینی- خارجی (Joint Venture) را دنبال کرد. شرکتهای دولتی چینی پس از دو دوره مذاکره سه ساله با دو شرکت زیمنس و آلکاتل توانستند دو شرکت مشترک چینی- خارجی تاسیس کنند. سرفصلهای اصلی این سیاست شامل کنترل و مالکیت عمده طرف چینی در تمام جوینت ونچرها، ایجاد بازارهای تضمینی کوتاه مدت توسط دولت و ایجاد دو جوینت ونچر جداگانه با شرکتهای به منظور ایجاد رقابت در بازار و افزایش بهره‌وری بود.
۳- حمایت گسترده و هدفمند از شرکتهای کاملا داخلی
سیاستگذاران صنعتی در چین به خوبی می‌دانستند که سیاستهای حمایت از تاسیس کسب‌وکارهای مشترک باوجود پر کردن خلاء تولیدی در مواجهه با واردات پرهزینه، همواره با عدم تمایل طرف خارجی به انتقال فناوری و عدم تمایل شریک داخلی به استفاده از آموخته‌هایش برای رقابت با طرف خارجی همراه است.
به همین دلیل مرحله سوم سیاستهای توسعه صنعت تجهیزات مخابراتی چین، با قطع حمایت و محدودسازی شرکتهای مشترک داخلی- خارجی (Joint Venture) آغاز شد و با حمایت گسترده از تولیدکنندگان کاملا داخلی ادامه یافت. تولیدکنندگانی که در آن مقطع با استفاده از حمایت‌های دولتی از بخش تحقیق‌وتوسعه به توانمندیهای اولیه در تولید نسل‌های پیشرفته‌تر تجهیزات مخابراتی رسیده بودند.
سرفصلهای اصلی سیاست اعمال شده این مقطع شامل موارد زیر بود:
۱- تامین مالی بخشی از پروژه تحقیق‌وتوسعه سوئیچهای پیشرفته در دانشگاه ارتش چین توسط شرکتهای دولتی حاضر در جوینت ونچرها و سپس استفاده از دستاوردهای بومی به دلیل سهام مالکیتی طرف چینی
۲- ادغام ۸ شرکت دولتی تولیدکننده سوئیچهای یکسان شامل ۴ شرکت صنایع ارتباطات و پست، ۳ شرکت وزارت صنعت الکترونیک و یک شرکت از ارتش
۳- تخصیص چند ده میلیارد دلار خط اعتباری به شرکتهای داخلی به صورت اعتبار خریداران
۴- حفظ شرکتهای جوینت ونچر داخلی- خارجی به منظور حفظ رقابت در بازار
سیاستهای حمایتی چین از تولیدکنندگان داخلی در نهایت در یک بازه زمانی ده ساله منجر به تاسیس سه شرکت بزرگ کاملا داخلی در این کشور شد. این شرکتها در یک طیف شامل یک شرکت تمام دولتی به نام Great Dragon Group، یک شرکت با مالکیت دولتی و مدیریت خصوصی به نام ZTE و یک شرکت موفق کاملا خصوصی به نام Huawei شد.