مانی آشتیانی – ایران :«کمیسیون تلفیق، مصوبه کمیسیون صنایع در خصوص آزاد‌سازی فرکانس‌های ۷۰۰ و ۸۰۰ که در اختیار سازمان صدا و سیما است را رد کرد.» این خبری بود که اواسط هفته جاری بر خروجی بسیاری از خبرگزاری ها قرار گرفت. در حالی مجلس به این پیشنهاد کمیسیون صنایع رأی نداده که آزاد‌سازی این فرکانس ها که حالا در اختیار صدا و سیماست می‌تواند منجر به توسعه زیرساخت های ارتباطی در کشور شود. این تنها مجلس نیست که مانعی بر آزادسازی این باندهای فرکانسی می شود، پیش از این نیز همزمان با ارائه بودجه سال ۹۸ توسط رئیس جمهوری، وزیر ارتباطات در رشته توئیت‌هایی اعلام کرد که در لایحه بودجه، خبری از پیشنهاد این وزارتخانه مبنی بر استفاده بهینه از باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ که صرفه‌جویی گسترده در هزینه‌های سرمایه‌گذاری و نیز قدرت خلق ثروت چند هزار میلیاردی را داشت، در میان نیست.

 

آن سوی داستان فرکانس

سال‌هاست که وزارت ارتباطات در دولت‌های مختلف بر سر آزادسازی باندهای فرکانسی700تا ۸۰۰ که در اختیار صدا و سیماست انتقادهایی مطرح می‌کند؛ اما شاید این انتقادها در وزارت ارتباطات دولت ۱۱ و ۱۲ و با توجه به تلاش این وزارتخانه برای توسعه زیرساخت های ارتباطی بیشتر شنیده شده است. این باندهای فرکانسی که می‌توانند عامل توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور شوند جزو منابع ملی هستند و با توجه به قانون، وزارت ارتباطات متولی فرکانس‌های کشور سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است و این در حالی است که به ادعای این وزارتخانه این باندهای فرکانسی به صورت انحصاری در اختیار صدا و سیما قرار گرفته است. این باندهای فرکانسی بهترین گزینه برای توسعه اینترنت ثابت و همراه است، استفاده از این باندهای فرکانسی هزینه‌های اپراتورها را برای توسعه شبکه به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد و نتیجه آن کاهش قیمت تمام شده اینترنت و افزایش کیفیت آن است.طی سال‌های گذشته وزارت ارتباطات بارها برای آزاد‌سازی این باندهای فرکانسی با صدا و سیما مذاکره‌هایی داشته تا بتواند این فرکانس‌ها را در اختیار اپراتورها قرار دهد اما تاکنون این مذاکرات به نتیجه نرسیده‌اند. تکه باندهای ۶۹۴-۸۶۲ اکنون در اختیار صداوسیما است و در گذشته از این باندها برای پخش آنولوگ برنامه‌های این سازمان استفاده می شد. اما به‌دنبال تغییرات در صنعت صوت و تصویر و پخش برنامه‌ها به صورت دیجیتال این سازمان نیز به سمت پخش دیجیتالی شدن برنامه‌های خود و استفاده از فرکانس‌هایی جدید‌تر رفت و آن‌طور که مدیران وزارت ارتباطات می گویند این باندها هم‌اکنون خالی و بدون استفاده هستند و باید آزاد شوند. البته در مقابل این اظهارنظر، صدا و سیما اعلام می‌کند که هنوز بخشی از برنامه‌های خود را به صورت آنالوگ هم پخش می کند.

حتی در این زمینه مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با تهیه گزارشی بر آزادسازی این باندها تأکید کرده است. براساس آخرین گزارش مطالعاتی دفتر فناوری‌های نوین مجلس، تا پایان سال ۹۴، ۸۷ ایستگاه ثابت در کشور وجود داشته که قرار است طبق منشور سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، هرسال بین ۱۳ تا ۱۵ سایت به این تعداد افزوده شود و نهایتاً تا پایان سال ۹۹ تعداد ۱۶۷ سایت مانیتورینگ باید احداث شود که به‌این‌ترتیب، پوشش مؤثر جغرافیایی از ۵۴ درصد به بالای ۹۰ درصد خواهد رسید. براساس گزارش مرکز پژوهش‌ها هم تکه باندهای فرکانسی ۶۹۴ تا ۷۹۰ مگاهرتز و ۷۹۰ تا ۸۶۲ مگاهرتز از مهم‌ترین فرکانس‌ها برای پوشش گسترده جمعیتی و جغرافیایی نسل‌های سوم، چهارم و بالاتر ارتباطات سیار و همچنین حوزه اینترنت اشیای IoT محسوب می‌شود. با استفاده از این طیف فرکانس (TVWS) می‌توان با طول‌ موج پایین‌تر، گستره جغرافیایی بیشتری را تحت پوشش نسل‌های جدید ارتباطات سیار قرار داد.

از سوی دیگر هم آزاد نشدن این باندهای فرکانسی ایران را از انجام تعهدات بین‌المللی خود در راستای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی عقب انداخته است. براساس توافقنامه GE06 اتحادیه بین‌المللی مخابرات که در سال 2006 میلادی در ژنو (سوئیس) امضا شد، 120 کشور از جمله ایران متعهد شدند تا 17 مه سال 2015 میلادی پخش رادیو تلویزیونی خود را به طور کامل از آنالوگ به دیجیتال تبدیل کنند.براساس این توافقنامه‌ بین‌المللی، ایران متعهد شده بود تا تاریخ ۲۷ خرداد ۹۴ تکه باندهای 700 تا 800 مگاهرتز را آزاد کند تا امکان استفاده عادلانه از این منبع کمیاب ملی برای اپراتورهای مخابراتی کشور فراهم شود.

 

 

بررسی اختلاف در شورای امنیت ملی

سازمان رگولاتوری به‌عنوان متولی باندهای فرکانسی تاکنون راه‌های مختلفی برای آزادسازی باندهای فرکانسی در اختیار صدا و سیما انجام داده است. در وزارت ارتباطات دولت یازدهم رگولاتوری از اجرای طرحی براساس اقتصاد مقاومتی خبر داد که طبق آن قرار بود ساماندهی باندهای فرکانسی صورت بگیرد. در آن زمان علی اصغر عمدیان، رئیس این سازمان (دولت یازدهم)گفته بود:‌«ساماندهی منابع کمیاب ملی از قبیل طیف فرکانسی و شماره به رگولاتوری محول شده که با تعریف شش پروژه اصلی و تعیین 20 زیر هدف سازگار با برنامه ششم توسعه در حال پیگیری است.» او همچنین با اشاره   تعیین تکلیف باند 700-800 مگاهرتز را مستلزم همکاری صداوسیما دانسته و اعلام کرده بود: «با توجه به اینکه صدا و سیما با بهره‌گیری از فناوری پخش دیجیتال عملاً فقط نیازمند دسترسی به بخش کوچکی از این باندهای فرکانسی است، در حال رایزنی و ایجاد کارگروه مشترکی هستیم تا با بررسی مسائل فنی و اقتصادی و موانع موجود، راهکاری همراه با زمانبندی مشخص ارائه شود تا آزادسازی باندها از پخش فراگیر تلویزیونی صورت گیرد.» حالا اما با گذشت بیش از سه سال از این اظهارات به نظر می رسید که هیچ‌کدام از این مذاکرات رگولاتوری با صدا و سیما به نتیجه نرسیده است. چرا که اواسط آذر ماه سال‌جاری حسین فلاح جوشقانی، رئیس رگولاتوری(دولت دوازدهم) در گفت‌و‌گو با «ایران» خبر از بررسی اختلاف وزارت ارتباطات و صداوسیما بر سر باندهای فرکانسی در شورای امنیت ملی را داد. او در این زمینه با اشاره به اینکه در ایران ماحسب قانون، مدیریت طیف فرکانس با وزارت ارتباطات و رگولاتوری است، می‌گوید: «براساس مقررات ملی و بین‌المللی، هر سال جدول ملی فرکانس در باندهای متفاوت و برای کاربردهای مختلف، توسط رگولاتوری تعیین می‌شود و در این زمینه سازمان صداوسیما، کشتیرانی و نیروهای مسلح و سایر بهره برداران باند فرکانسی در این زمینه مشارکت دارند.» او تأکید می کند که مدیریت این باند فرکانسی باید در اختیار رگولاتوری باشد و متعلق به سازمان صداوسیما نیست. فلاح در ادامه می‌افزاید:‌«نقطه اختلاف این است که صداوسیما می‌گوید باند فرکانسی متعلق به ما است. اما مطابق قانون باند فرکانسی متعلق به هیچ بهره‌برداری نیست و جزو انفال به حساب می‌آید و برحسب وظایف وزارت ارتباطات در اختیار بهره برداران مختلف قرار می‌گیرد.» او تأکید می‌کند که عدم بازگشت این فضا به وزارت ارتباطات، یکی از موانع توسعه موبایل در مناطق روستایی است. براساس اظهارات فلاح هم‌اکنون هزینه باند فرکانسی ۲۶۰۰ مگاهرتز که در اختیار اپراتورهای تلفن همراه قرار می‌گیرد، ۴ برابر هزینه باند فرکانسی ۸۰۰ مگاهرتز است. براین اساس این باند فرکانسی می‌تواند هزینه‌ها را بشدت پایین آورده و در صورت استفاده تجاری توسط اپراتورها، ارزش افزوده بالایی ایجاد خواهد کرد.

 

آزاد‌سازی فرکانس با پرداخت پول

در مقابل انتقادهای وزارت ارتباطات بر سر انحصار صدا و سیما در به اختیار گرفتن باندهای فرکانسی، این سازمان اعلام می کند که درست است که رگولاتوری متولی باندهای فرکانسی است اما صدا وسیما صاحب این باندهاست و برای آن هزینه صرف کرده است. لطف‌الله سیاهکلی، معاون سابق رئیس سازمان صدا و سیما که حالا از این سمت هم بازنشسته شده در گفت‌و‌گو با یکی از رسانه‌ها اعلام کرده است که برخلاف ادعای وزارت ارتباطات که اعلام می‌کند این باندهای فرکانسی آزاد است، صدا و سیما در حال استفاده از آنهاست و به هیچ وجه این باندهای فرکانسی آزاد نیست. او تأکید کرده که صدا و سیما صاحب این باندهای فرکانسی است و ادعای وزارت ارتباطات برای تصاحب این باندها درست نیست. همچنین سیاهکلی اعلام کرده که صداوسیما برای آزادسازی بخش قابل توجهی از فضای فرکانسی کشور همزمان با مهاجرت از سیستم‌های آنالوگ به دیجیتال معتقد است که چون این کار هزینه دارد بنابراین هزینه آن باید پرداخت شود.

در حالی که جنگ بین وزارت ارتباطات و صدا و سیما بر سر آزاد‌سازی باندهای فرکانسی که حکم طلا را برای توسعه زیرساخت های ارتباطی کشور دارند ادامه دار است و مشخص هم نیست این اختلاف چه زمانی حل خواهد شد. این شرکت‌های ارتباطی کشور هستند که در این شرایط اقتصادی از توسعه شبکه خود با کمترین هزینه باز مانده‌اند و از سوی دیگر نیز کاربران نهایی همچنان برای گرفتن یک سرویس با کیفیت اینترنتی با مشکل همراه هستند.