«سیلیکون ولی» در خط مقدم مقابله با داعش
مطالعات نشان می‌دهد تقریباً ۹۰درصد تروریسم سازمان یافته در اینترنت، ازطریق شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد و القاعده، نخستین گروه تروریستی بود که به طور گسترده از شبکه‌های اجتماعی بهره گرفت و اسامه بن لادن فیلم هایی را منتشر می‌کرد. طالبان از ماه مه ۲۰۱۱ تاکنون در توئیتر فعال شده و بیش از ۷هزار فالوور دارد که با استفاده از اکانت @alemarahweb فعالیت می‌کردند و البته این اکانت در حال حاضر به حالت تعلیق درآمده است.
در 7 دسامبر سال ۲۰۱۱ گروه تروریستی الشباب سومالی نیز با اکانت @HSMPERSS کار خود را آغاز کرد و ده‌ها هزار فالوور و توئیت داشت و در این سال گروه بوکوحرام نیز پس از بمبگذاری در نیجریه با آپلود فیلمی در یوتیوب، از عملکرد خود دفاع کرد. در این میان گروه تروریستی داعش بیشترین بهره را از این فضا گرفته و با تبلیغات گسترده و نمایش تصاویر و فیلم هایی خشن، به ایجاد رعب و وحشت می‌پردازد.
فعالیت تروریست‌های گروه داعش در اینترنت و بهره‌برداری گسترده آنان از شبکه‌های اجتماعی برای انجام تبلیغات، عضوگیری و جمع‌آوری اطلاعات، نگرانی هایی ایجاد کرده و همین موضوع سبب شده است تا سیاستمداران دست به دامان کمپانی‌ها و بزرگان «سیلیکون ولی» (بزرگ‌ترین مرکز فناوری جهان در سانفرانسیسکو) شوند هرچند بسیاری معتقدند بنیانگذاران این شبکه‌های اجتماعی، در مبارزه با تروریست‌ها عملکرد چندان موفقی نداشته‌اند.
ابراز نگرانی دولت ها
به دلیل روند رو به رشد حوادث تروریستی در ماه‌های اخیر،برخی دولت‌ها از سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی خواسته‌اند که بر فعالیت‌های افراط گرایانه در پلتفرم‌های خود نظارت داشته باشند و البته باید گفت که حمله تروریستی به مرکز نگهداری از معلولان در منطقه سن برناردینو واقع در جنوب ایالت کالیفرنیا، انتظار از کمپانی‌ها را برای بیرون راندن آنان از این شبکه‌ها افزایش داده است طوری که شاهد اظهارنظرهای مختلفی در این زمینه هستیم.
به عنوان مثال، هیلاری کلینتون چهره دموکرات نامزد انتخابات ریاست جمهوری امریکا از کمپانی‌های بزرگ «سیلیکون ولی» خواست عملکرد آنلاین گروه داعش را با مسدود کردن اکانت‌های آنان یا برداشتن ویدئوها و وب سایت‌های تبلیغاتی شان مختل کنند.
وی معتقد است شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقشی عمده درمقابله با عضوگیری گروه‌های تروریستی و ترویج خشونت ایفا کنند و از کمپانی هایی مانند گوگل، یوتیوب، توئیتر و فیس‌بوک خواست تا به مبارزه علیه داعش بپیوندند. هیلاری کلینتون با بیان اینکه بزرگان «سیلیکون ولی» نباید بی‌تفاوت بوده و تنها نظاره گر فعالیت‌های دولت باشند، گفت: اگر می‌خواهیم با تروریست‌ها بجنگیم حتماً باید ارتباط مجازی آنها را کمرنگ کنیم.
باراک اوباما هم پس از حمله مسلحانه سیدرضوان فاروق و همسرش تشفین ملیک در کالیفرنیا و کشته شدن ۱۴نفر، از کمپانی‌های «سیلیکون ولی» خواست تا طبق قوانین امریکا برای جلوگیری ازحوادث تروریستی همکاری داشته باشند و حتی آن را یک الزام برای فعالان عرصه فناوری دانست که شرایط را برای رهبران تروریست‌ها به منظور استفاده از فناوری و فرار از چنگ عدالت سخت تر کنند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه اینترنت فاصله بین کشورها و مرزها را از میان برمی دارد، بنابراین تروریست‌ها از این ظرفیت بیشترین بهره را می‌گیرند تا ذهن مردم را مسموم کنند. کاخ سفید بدون اشاره به شرکتی خاص، از عملکرد کمپانی هایی که سیستم‌های ارتباطی رمزگذاری شده را ارائه می‌دهند ابراز نگرانی کرد چرا که این راه‌های ارتباطی کدگذاری شده، درواقع برای تروریست‌ها تبدیل به فضای تاریک (dark space) میشود. نگرانی‌های کاخ سفید نسبت به عملکرد «سیلیکون ولی» آنگاه افزایش یافت که مشخص شد گروه داعش برای برنامه ریزی حمله تروریستی به پاریس از فناوری‌های رمزگذاری شده استفاده کرده است. این گروه همچنین یک گزارش ۳۴صفحه‌ای برای فالوورهای خود منتشر کرد که ازآنها می‌خواهد از راه‌های امن و کدگذاری شده همچون facetime از کمپانی اپل و iMessag استفاده کنند.
با توجه به مجموعه این نگرانی‌ها دولت امریکا بارها از این کمپانی‌ها خواسته است تا یک «در پشتی» برای نظارت بر اطلاعات به اشتراک گذاشته شده ایجاد کند ولی آنها به دلایل مختلف این کار را غیرممکن می‌دانند و معتقدند ایجاد چنین درهای پشتی می‌تواند آسیب پذیری هایی ایجاد کند که هکرها براحتی بتوانند از آن بهره ببرند. ازسوی دیگر در صورتی که چنین اجازه‌ای به دولت‌های غربی ازجمله امریکا و بریتانیا داده شود هیچ تضمینی نیست که دولت‌های دیگر نیز درخواستی مشابه نداشته باشد. همچنین این کمپانی‌ها نگرانی‌هایی برای تجارت خود دارند چرا که ممکن است اعتماد کاربران سلب شود و آنها به سوی شرکت‌های رقیب که اجازه چنین نظارتی را به دولت‌هایشان نمی‌دهند کوچ کنند که خود، یک شکست بزرگ محسوب میشود.
لایحه جدید کنگره امریکا
امریکا و فرانسه همزمان با حملات هوایی به گروه داعش در سوریه، به دنبال ردیابی حرکت‌های آنلاین آن هستند.بتازگی 2 سناتور امریکایی لایحه‌ای به کنگره ارائه داده‌اند که در صورت تصویب، کمپانی‌های فناوری موظف می‌شوندهرگونه فعالیت تروریستی آنلاین را به اطلاع مأموران فدرال امریکا و منابع قانونی برسانند.
«تد پو»از اعضای کنگره که بر این لایحه اصرار زیادی دارد آن را همچون قانونی که پیش از این برای مقابله با سایت‌های مستهجن ویژه کودکان اعمال شده بود می‌داند و می‌گوید می‌توان سایت‌های مرتبط با تروریست‌ها را مسدود کرد یا از آن اطلاعات قابل توجهی به دست آورد.وی افزود: در حال حاضر ۴۰هزار سایت تروریستی در فضای توئیتر فعالیت دارند ولی می‌توان گفت که فیس بوک و یوتیوب، عملکرد بهتری در مسدودسازی و غیرفعال کردن آنها داشته‌اند. این شبکه‌ها قرار نیست کار خاصی انجام دهند تنها از آنها می‌خواهیم که این گونه تحرکات را اطلاع‌رسانی کنند.
فرانسه که یکی از قربانیان اصلی تروریسم است نیز به طور مستقیم با فیس بوک و توئیتر- 2 غول دنیای فناوری- وارد مذاکره شده است تا درباره استراتژی‌های ضدتروریستی به بحث و گفت‌و‌گو بنشینند. مانوئل والس نخست وزیر فرانسه به همراه معاونش با نمایندگانی از تعدادی ازغول‌های دنیای وب ازجمله گوگل اپل و مایکروسافت دیدار داشت و درباره طرح هایی به منظور مقابله با تبلیغات تروریست‌ها به بحث و گفت‌و‌گو نشست هرچند جزئیات در هاله‌ای از ابهام قرار دارد ولی آنچه مشخص است اینکه قرار است یک ملاقات دیگر نیز در ماه ژانویه برگزار شود. نخست وزیر همچنین اعلام کرد که دولت فرانسه و ۵کمپانی موافقت کرده‌اند که با استراتژی‌های خاصی با اهداف و فعالیت‌های آنلاین گروه داعش مقابله کنند.
بی نتیجه بودن تلاش کمپانی‌های فناوری
کمپانی‌های بزرگ فناوری در پاسخ به این درخواست‌ها عنوان کرده‌اند که آنها تاکنون نیز برای دور نگه داشتن تروریست‌ها از اینترنت تلاش‌های گسترده‌ای داشته‌اند ولی گاه برخی از این تلاش‌ها بی‌نتیجه می‌ماند و همچنین برآورده کردن برخی درخواست‌های دولت‌ها عملاً امکانپذیر نیست.
این کمپانی‌ها نمی‌توانند به طور فعال حجم بالای ترافیک داده‌های اطلاعاتی ورودی به سایت هایشان را نظارت کنند، چرا که به عنوان مثال هر دقیقه حدود 400ساعت ویدئو روی یوتیوب آپلود میشود و توئیتر هم تخمین می‌زند که کاربران روزانه بیش از 500میلیون پست می‌گذارند. کاربران فیس‌بوک نیز هر 60 ثانیه، 293هزار استاتوس را آپدیت می‌کنند و 136هزار عکس را آپلود می‌کنند. پس عملاً نظارت کامل بر حجم اطلاعات در یک شبانه روز و پیدا کردن مطالب مرتبط با تروریست‌ها کار آسانی نیست همچنین باید گفت که محتوای تروریستی به آسانی قابل تشخیص و شناسایی نیست و به عنوان مثال تنها در قانون امریکا 150 تعریف برای تروریسم وجود دارد.از سوی دیگر گاه به نظر می‌رسد تلاش‌های این کمپانی‌ها بیهوده است چرا که با مسدود شدن هر اکانتی، نمونه‌ای دیگر جایگزین میشود.به عنوان مثال توئیتر تاکنون 335 بار اکانت یک گروه طرفدار داعش با نام Asawitiri Media را مسدود کرده ولی دوباره ظاهر شده است. یک مشکل دیگر نیز این است که نظارت دائم این کمپانی‌ها بر متن و محتوا برای یافتن تهدیدهای تروریست‌ها مطمئناً بر گردش آزاد اطلاعات و ابراز عقیده مردم تأثیر منفی دارد.
کمپانی‌های «سیلیکون ولی» تاکنون سیاست هایی برای پاسخ دادن به استفاده تروریست‌ها از فناوری به کار گرفته‌اند به عنوان مثال توئیتر تیمی مشخص برای مسدودسازی یا تعویق اکانت تروریست‌ها دارد و فیس‌بوک و یوتیوب نیز از مردم می‌خواهد پست‌هایی که بوی تروریسم دارند را پرچم‌دار کنند تا راحت تر شناسایی شده و اکانت حذف شود. این کمپانی‌ها بشدت از حضور افراطیون در این شبکه اجتماعی جلوگیری می‌کنند ولی باز هم احتمال خطا وجود دارد به گونه‌ای که «تشفین ملیک» با اینکه پیش از این، پست هایی در تحسین عملکرد گروه داعش داشت تنها ساعاتی پس از حمله تروریستی کالیفرنیا وقتی در توئیت خود نوشت «کالیفرنیا ما با سربازان خود رسیده‌ایم پایان خود را انتخاب کنید با چاقو یا بمب» شناسایی شد و اکانت وی به حالت تعلیق درآمد. همچنین نمی‌توان واژه هایی مشخص را سانسور کرد به عنوان مثال گروه داعش با علامت اختصاری ISIS شناخته می‌شودکه یک نام زنانه نیز هست و چندی پیش زنی که نامش Isis بود شکایت کرد که اکانت فیس بوکش به اشتباه مسدود شده است.
به هرحال بسیاری معتقدند اینترنت تیغی دولبه است و با توجه براحتی و گستره وسیع استفاده از پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، ارزان بودن و دسترسی سریع، گروه‌های تروریستی برای رساندن پیغام خود به جهان و تحقق اهداف خود تاکنون از آن استفاده فراوانی برده‌اند و هرچند تلاش‌های فراوانی برای دور نگه‌داشتن آنها از فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی انجام شده ولی تابه حال نتیجه چندانی نداشته است.