تاثیر شبکههای اجتماعی مجازی در زندگی افراد بر هیچکس پوشیده نیست که همین موضوع لزوم بررسی این تاثیر را آشکار میکند. اینکه سن، جنس، تحصیلات، شغل و سایر ویژگیهای فردی تا چه اندازه بر استفاده افراد در شبکههای اجتماعی موثر است.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به منظور بررسی تاثیر شبکههای اجتماعی بر ابعاد زندگی مردم، در آذر ماه سال گذشته، طرح نظرسنجی با موضوع «بررسی دیدگاه شهروندان ایرانی در مورد شبکههای اجتماعی» را در سطح ملی اجرا کرده و نتایج آن را اعلام کرده است.
جامعه آماری این نظرسنجی شامل تمامی افراد بالای ۱۸ سال در خانوارهای معمولی ساکن در ۳۱ استان ایران بوده و اندازه نمونه با استفاده از فرمول خطای نسبی، ۴۴۰۰ نفر به دست آمده است.
سنجش میزان عضویت و عدم عضویت شهروندان در شبکههای اجتماعی مجازی غیرایرانی حاکی از آن است که بیش از نیمی از افراد عضو هیچ یک از شبکههای اجتماعی نیستند.
بر اساس این نظرسنجی، بررسی میزان عضویت شهروندان در شبکههای اجتماعی مجازی نشان میدهد که ۴۶.۸ درصد پاسخگویان عضو هیچ یک از شبکههای اجتماعی نبودهاند، در حالی که ۵۲.۸ درصد شهروندان حداقل عضو یکی از شبکههای اجتماعی مجازی بودهاند.
بررسی رابطه بین عضویت در شبکههای اجتماعی مجازی و جنسیت نیز نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان عضو شبکههای اجتماعی بودهاند.
بر اساس این آمار، ۵۰.۸ درصد از پاسخ دهندگان این نظرسنجی را مردان و ۴۹.۲ درصد را زنان تشکیل میدهند.
همچنین درباره وضعیت تاهل پاسخدهندگان به این نظرسنجی هم این گونه بوده که افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد به پرسشها پاسخ دادند؛ یعنی متاهلها سهمی ۶۲.۷ درصدی و مجردها ۲۷.۴ درصد از این سهم را به خود اختصاص دادهاند.
بین سن و عضویت در شبکههای اجتماعی مجازی نیز رابطه معکوس وجود دارد، به طوریکه با افزاش سن، میزان عضویت در شبکههای اجتماعی کاهش مییابد.
بر اساس این نظرسنجی، ۳۴.۳ درصد از پاسخدهندگان سنی بین ۱۸ تا ۲۹، ۴۱.۸ درصد سنی بین ۳۰ تا ۴۹ دارند و ۲۳.۹ درصد نیز ۵۰ ساله و بالاتر هستند.
مقایسه تحصیلات افراد و تاثیر آن بر عضویت در شبکههای اجتماعی نیز نشان میدهد افرادی که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، بیش از دیگران از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند.
چنانچه حدود ۷۵ درصد از افرادی که دارای تحصیلات هستند، اعلام کردند که عضو شبکههای اجتماعی مجازی هستند.
همچنین مشخصات جمعیت شناختی این نظرسنجی نشان میدهد که افراد خانهدار در صدر قرار دارند.
بیشترین سهم این بخش با ۲۸.۲ درصد متعلق به زنان خانهدار و کمترین بخش متعلق به کارگران و سربازها است.
اما بررسی رابطه بین عضویت در شبکههای اجتماعی مجازی و جنسیت نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان عضو شبکههای اجتماعی مجازی بودهاند. همچنین بین وضعیت تاهل و عضویت شهروندان در این شبکهها رابطه معنیداری وجود داشته بهطوری که افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل عضو شبکههای مجازی هستند.
از سوی دیگر رابطه معناداری بین سن و عضویت در شبکههای مجازی دیده میشوند بهطوری که با افزایش سن میزان عضویت در شبکههای اجتماعی مجازی کاهش مییابد. همچنین تفاوت معناداری بین سطح تحصیلات با عضویت وجود دارد یعنی اشخاصی که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند بیش از دیگران از شبکههای مجازی استفاده میکنند چنانکه سه چهارم اشخاص با تحصیلات دانشگاهی یعنی 75.2 درصد از آنها بیان داشتند که عضو شبکههای اجتماعی هستند.
در بررسی تفکیکی در شبکههای مختلف اجتماعی مجازی و پاسخ به اینکه عضو کدام یک از شبکههای اجتماعی اینترنتی هستند میتوان اشاره کرد که انواع شبکههای اجتماعی اینترنتی مانند فیسبوک، واتس اپ، اینستاگرام، وایبر، تانگو، ویچت، گوگل، توتییر، لاین و تلگرام مورد سوال بودهاند که برای مثال حدود 62 درصد افراد عضو شبکه اجتماعی تلگرام نبوده و حدود 37 درصد عضو این شبکه اجتماعی بودند.
در واقع با توجه به نتایج مربوط بیش از یک سوم پاسخگویان عضو شبکه اجتماعی مجازی تلگرام بودند. این اعداد در شهر تهران نشان میدهد حدود 47 درصد از پاسخگویان در شهر تهران عضو شبکه اجتماعی تلگرام بوده و در حدود 52 درصد عضو شبکه اجتماعی نبودهاند و مقایسه میزان عضویت در تلگرام بین شهروندان تهرانی با سایر شهروندان نشان میدهد که نزدیک به نیمی از این شهروندان عضو تلگرام بودند.
البته نظرسنجی انجام شده در اواخر سال 1394 حاکی از این بود که 24 درصد از پاسخدهندگان عضو تلگرام بودند که این عدد در فاصله هفت ماه به حدود 48 درصد رسیده یعنی دو برابر افزایش پیدا کرده است.