انتظار رونق در بازار کالاهای دست دوم؟
قیمت گوشی اپل به بیش از ۱۱ میلیون و یک لپ‌تاپ مایکروسافت به بیش از ۲۰ میلیون تومان رسیده است. بسیاری از لپ‌تاپ‌های ارزان در بازارهای جهانی نیز حالا در بازارهای کامپیوتر تهران بیش از ۵ میلیون تومان قیمت خورده است. تازه‌ترین قیمت‌های محصولات دیجیتالی در بازار کامپیوتر همه را در بهت فرو برده است. این قیمت‌ها حالا نه تنها برای اقشار متوسط و ضعیف دور از دسترس است، بلکه برای سطوح مرفه جامعه نیز گران است.
پیش‌بینی می‌شد با شروع سال بازار تجهیزات کامپیوتری رفته رفته کوچک شود؛ اما حالا این کوچک شدن به سمت تغییر وضعیت هم پیش رفته است. مصرف‌کنندگان نهایی توان پرداخت قیمت‌های افزایش یافته سال جدید را ندارند و پیش‌بینی میشود در این شرایط بازار دستگاه‌های مستعمل و دست دوم رونق بگیرد با این حال برخی آمارها حاکی است نه تنها هنوز بازار دست دوم پررونقی شکل نگرفته، بلکه تمایل به خرید به‌طور کلی کاهش یافته است.
فروشنده زیاد خریدار کم
آمارهای یکی از سایت‌های خرید و فروش کالای دست دوم حکایت از آن دارد که تعداد متقاضیان فروش کالاهای دیجیتالی در بازار دست دوم نسبت به سال گذشته افزایش یافته؛ اما تعداد خریداران کمتر شده است. در شرایطی که کالاهای نو به دلیل قیمت‌های غیر واقعی با استقبالی از سوی خریداران مواجه نیست کالاهای دست دوم نیز احتمالا به دلیل قیمت‌گذاری درحد و اندازه کالاهای نو رغبتی در خریداران ایجاد نکرده است.
بر اساس آماری که سایت «دیوار» در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار داده است، تعداد آگهی‌های منتشرشده در این سایت در ماه خرداد امسال برای فروش کالاهایی مثل موبایل و تبلت ۲۶۰ هزار مورد بوده درحالی که در خرداد سال گذشته این میزان ۲۱۸ هزار عنوان بود. در همین حال تعداد بازدید این آگهی‌ها که به نوعی نشانگر تعداد متقاضیان خرید آن محصول است نیز کاهش نشان می‌دهد. در دسته بازار تبلت و موبایل در خردادماه امسال نزدیک به ۴۰ میلیون بازدید ثبت شده در حالی که در خرداد سال گذشته میزان بازدید ۴۱میلیون شده بود.
در مورد کامپیوتر هم همین روند رخ داده است. در خرداد ۹۶ تعداد آگهی‌های مربوط به کامپیوتر ۶۲ هزار مورد بود؛ اما در خرداد امسال این تعداد به ۷۴ هزار آگهی رسید. از طرف دیگر در خرداد سال ۹۶ تعداد بازدید از آگهی‌های کامپیوتر حدود ۹ میلیون بازدید بود که در خرداد امسال به ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار بازدید کاهش پیدا کرده است.
همین روند همچنین در مورد محصولات صوتی و تصویری هم رخ داده و در حالی که عرضه آن حدود ۲۲ هزار آگهی بیشتر شده میزان بازدید از آن دو میلیون کاهش پیدا کرده است. همچنین مقایسه خرداد سال گذشته و امسال نشان می‌دهد تعداد آگهی‌های مربوط به کنسول، بازی ویدئویی و آنلاین نیز ۱۹ هزار عنوان افزایش پیدا کرده اما میزان بازدید از آگهی‌های محصولات این بخش حدود ۸۰۰هزار بازدید کمتر شده است. این آمارها به‌طور ساده گویای آن است که حداقل روی اینترنت به رغم افزایش تمایل به فروش محصولات دست دوم حوزه دیجیتال تمایل به خرید آنها کاهش یافته است. این در حالی است که انتظار می‌رفت با افزایش ناگهانی قیمت‌ها ناشی از شوک ارزی در بازار محصولات نو، بازار محصولات دست دوم هم رونق بگیرد. با این حال به نظر می‌رسد فعلا تمایل به خرید چه در زمینه محصولات نو و چه دست دوم کاهش یافته است.
انبار بازار سخت افزار خالی است
«بازار مساعد نیست» این را نایب رئیس اتحادیه کامپیوتر تهران می‌گوید و دلیل آن را کاهش ۹۰درصدی واردات کالاهای دیجیتال می‌داند. به گفته منوچهر زند، در این شرایط گرایش مردم به سمت بازارهای دست دوم امری طبیعی است. از نظر او طبیعی است که به دلیل افزایش قیمت کالا خرید و فروش در این بازار متوقف شود، چه خرید‌های درون صنفی و چه کالاهایی که از این بازار خارج میشود. او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:« متاسفانه در این بازار هر روز یک قیمت اعلام میشود و از سوی دیگر عدم موجودی کالا در این بازار مزید بر علت شده تا تحرک در این بازار به‌صورت کامل متوقف شوند. در حال حاضر واردات کالا خیلی محدود انجام میشود و شاید به جرات بتوان گفت که میزان واردات در این صنف ۹۰ درصد کاهش داشته است؛ چراکه بسیاری از وارد‌کنندگان با مشکل ارزی و ثبت سفارش روبه‌رو هستند.منوچهر زند پیش‌بینی می‌کند با چنین وضعیتی خریداران به سمت بازارهای دست دوم گرایش پیدا کنند؛ چون توان خرید مردم نیز کاهش پیدا کرده است.
فروش کالای دست دوم در فروشگاه‌ها
به رغم آمارهای به دست آمده از میزان خرید و فروش روی اینترنت برخی فروشندگان می‌گویند بازار محصولات دست دوم – حداقل در بین فروشگاه‌های فیزیکی – در حال رونق گرفتن است. حسین کمشکی، فروشنده یک فروشگاه خرید و فروش لپ‌تاپ و تبلت دست دوم است که موضوع افزایش گرایش مصرف‌کنندگان بازار کامپیوتر را به سمت خرید از بازارهای دست دوم تایید می‌کند و می‌گوید که در دو ماه گذشته بر تعداد مشتریانش افزوده شده است. او در این‌باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «ما مشتری‌های خاص خودمان را داریم به‌طور مثال بیشتر مشتریان ما از شهرستان هستند و برخی دیگرهم که در پایتخت زندگی می‌کنند به خاطر وضعیت مالی‌شان مجبور هستند کالای دست دوم بخرند. وقتی نمی‌توانند چیزی را که نیاز دارند از بازار دست اول بخرند به دنبال کارکرده‌اش می‌روند. مثلا کسی که پول‌هایش را جمع کرده که ماشین بخرد حالا که قیمت ماشین بالا رفته و دیگر نمی‌تواند ماشین ۳۰ میلیون تومانی بخرد مجبور میشود دنبال ماشین ۲۰ میلیون تومانی باشد.»
او تاکید می‌کند: «مثلا لپ‌تاپی که تا قبل از سال جدید ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قیمت داشت الان به ۴ میلیون تومان رسیده است، مسلما بسیاری از دانشجویان و کارمندان نمی‌توانند چنین هزینه‌ای را بپردازند؛ چراکه شاید برای تهیه همان پولی که برای خرید لپ تاپ کنار گذاشته بودند یک سال تلاش کرده بودند؛ اما حالا به یک‌باره نمی‌توانند یک میلیون بیشتر از پولی که جمع کرده‌اند هزینه کنند بنابراین به سمت خرید از بازار لوازم دست دوم می‌روند.» او اضافه می‌کند:« به هر حال امروزه مدرسه، دانشگاه و آموزشگاه‌ها خانواده‌ها را مجبور می‌کنند که برای فرزندانشان لپ‌تاپ تهیه کنند. کسی که بودجه پرداخت افزایش هزینه را نداشته باشد مسلما مجبور میشود از بازار لوازم دست دوم خرید کند.»
این فروشنده می‌گوید که در دو ماه اخیر میزان مشتریانش به نسبت قبل بیشتر شده؛ مشتریانی که عموما از شهرستان هستند.با این حال رونق بازار دست دوم مشکلات دیگری را نیز با خود به همراه می‌آورد از جمله بروز اشکالات و معایبی در محصولات فروخته شده که ممکن است کاربران در هنگام خرید متوجه آن نباشند.به گفته کمشکی، تعدادی از فروشندگان مزیت‌های خرید کالای نو را به بازار دست دوم آورده‌اند. او می‌گوید:« به مشتریان مهلت تست داده میشود و حتی تا یک هفته می‌توانند در صورت پشیمانی از خرید آن را پس بدهند. چنین امکاناتی بسیاری را به اطمینان کردن و خرید از این بازار راغب کرده است.»
به نظر می‌رسد فعالان بازارهای سخت افزار به تدریج اشکال مختلفی را برای گذر از رکود تجربه می‌کنند. به گفته کارشناسان بسیاری از انبارها از اجناس چند ماه گذشته خالی شده‌اند و با رکود بیشتر مصرف‌کنندگان به تدریج چشم به موجودی بازار کالاهای دست دوم خواهند داشت.