چرا پروژه‌های ملی حوزه فاوا به نتیجه نمی‌رسند؟
در حوزه فاوا مانند هر حوزه دیگری پروژه‌هایی مطرح میشود که نام «ملی» را یدک می‌کشند، پروژه‌هایی که بعد از مدتی به فراموشی سپرده می‌شوند. در حوزه فاوا پروژه‌هایی ملی مانند جست‌و‌جوگر ملی، ایمیل ملی، ات‌ساین (در نشان) ملی، پیام‌رسان ملی، موبایل ملی، آنتی‌ویروس ملی و… مطرح شده است که در این میان شاید بتوان گفت تنها پروژه‌ای که توانسته تا حدودی مسیر خود را ادامه دهد،
شبکه ملی اطلاعات است. اما چرا پروژه‌هایی که نام ملی به خود می‌گیرند با وجود هزینه‌های کلان نتوانسته‌اند مسیر را تا آخر طی کنند. روزنامه ایران چرایی موفق نبودن پروژه‌های ملی حوزه فاوا را با کارشناسان این حوزه در میان گذاشته است که می‌خوانید.
سپردن پروژه‌های ملی به بخش خصوصی
«اگر پروژه‌های ملی در حوزه فاوا به نتیجه نمی‌رسند به این دلیل است که متأسفانه از گذشته تاکنون در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات تفکر دولتی وجود داشته و از سوی دیگر وقتی یک طرح و پروژه‌ای هم نام «ملی» می‌گیرد همه فکر می‌کنند که حتماً باید دولت آن را اجرا کند.»
سهیل تقوی کارشناس حوزه فاوا با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: البته چالش‌های دیگری نیز در به نتیجه نرسیدن طرح‌های ملی وجود دارد. یکی از چالش‌هایی که موجب میشود طرح‌ها و پروژه‌های ملی به نتیجه نرسد سلیقه‌ای عمل کردن وزرا است. با تغییر دولت و وزیران طرح‌ها و پروژه‌های ملی با وجود هزینه‌های کلان نیمه‌کاره می‌مانند. جویشگر ملی، ایمیل ملی، خط و زبان فارسی و… در زمان وزارت آقای واعظی مطرح شد و با بودجه و برنامه‌ریزی خوبی در وزارت ارتباطات در حال پیشروی بود که با تغییر وزیر ناگهان سیاست‌ها تغییر کرد و طرح‌ها نیمه‌کاره ماند.
این کارشناس حوزه فاوا یکی دیگر از چالش‌هایی که موجب میشود یک پروژه ملی به نتیجه نرسد را بین‌دستگاهی بودن یک پروژه عنوان کرد و گفت: به‌عنوان مثال «آی پی تی وی» یکی از این پروژه‌های ملی بین‌دستگاهی (وزارت فرهنگ و ارشاد، صدا وسیما، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان تبلیغات اسلامی و…) است. هر کدام از دستگاه‌ها معتقد هستند که نظارت بر این پروژه ملی باید از سوی آنها صورت بگیرد و زیرساخت متعلق به آنها باشد و همین اختلاف‌نظرها باعث شده این پروژه همچنان روی زمین بماند. نمونه دیگر آن بحث پیام‌رسان‌ها است. این طرح نیز باید با حمایت بین‌دستگاه‌ها پیش رود. قرار بود که دستگاه‌های مختلف در این زمینه پیام‌رسان‌های بومی را حمایت کنند که متأسفانه این اتفاق نیفتاد و این پروژه ملی هنوز نتوانسته به نتیجه دلخواه برسد و جایگزین شبکه‌های اجتماعی خارجی شود. این کارشناس حوزه فاوا بهترین راه برای اجرای پروژه‌های ملی را سپردن آنها به بخش خصوصی دانست و گفت: می‌توان اجرای طرح‌ها و پروژه‌های ملی را به دست بخش خصوصی سپرد و در این میان دولت می‌تواند ضمن حمایت و هدایت، بر اجرای طرح‌ها و پروژه‌های ملی نظارت کند. بخش خصوصی به‌دلیل چابکی‌اش بهتر می‌تواند پروژه‌هایی را که حتی ملی هستند بخوبی اجرا کند.
وی افزود: البته باید گفت در چند سال اخیر در دولت‌های یازدهم و دوازدهم اوضاع بهتر شده است و کارها بیشتر از قبل به بخش خصوصی سپرده میشود اما در این زمینه هم چالش دیگری به‌نام تغییر سیاست با تغییر وزیر وجود دارد که باید رفع شود. در زمان وزارت واعظی بخش خصوصی در زمینه جویشگرها به دولت اعتماد و به این بخش ورود کرد ولی با تغییر وزیر و تغییر سیاست‌ها کار نیمه‌تمام ماند اما در کل باید گفت بخش خصوصی بهترین گزینه برای اجرای پروژه‌های ملی است و دلیلی ندارد چون پروژه‌ای نام ملی به خود می‌گیرد الزاماً این باشد که باید از سوی خود دولت اجرا شود.
اجرای طرح‌های ملی با دانش‌بنیان‌ها
«تنها راه به نتیجه رسیدن پروژه‌های ملی سپردن آنها به شرکت‌های دانش‌بنیان است.» محمدجواد مطهری‌شریف دیگر کارشناس حوزه فاوا با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان با اینکه دارای فرآیندهای دانشی طولانی هستند اما وقتی به ثمر می‌رسند آورده‌های بسیار بالایی دارند، بنابراین باید به صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان اهمیت داده و در ارائه پروژه‌های ملی به آنها اعتماد کنیم، چرا که این بخش می‌تواند تحولات بزرگی ایجاد کرده و چنین پروژه‌هایی را به سرانجام برساند.
مطهری‌شریف افزود: نکته مهم این است شرکت‌های دانش‌بنیان نه تنها می‌توانند تحولات زیادی را ایجاد کنند، بلکه می‌توانند در حوزه ستادی نیز موفق عمل کنند اما به نظرم چون مدیران ما دید مناسبی درباره شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند به همین دلیل کمتر آنها را در اجرا کردن پروژه‌های ملی درگیر می‌کنند.
وی با بیان اینکه دیدگاه دولتی‌ها نیز نسبت به پروژه‌های ملی معمولاً استراتژیک نیست، گفت: وقتی در پروژه‌ای دیدگاه استراتژیک وجود داشته باشد می‌توان آن را عملیاتی کرد ولی باید دولت ابتدا بازار آن را ایجاد کند سپس به دست بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان بسپارد.
این کارشناس افزود: به عبارتی اگر فردی نرم‌افزار تاکسی‌یاب را تولید می‌کند، می‌داند بازار آن وجود دارد و به‌دنبال راه‌اندازی آن می‌رود بنابراین اگر به‌دنبال این هستیم که پروژه‌های ملی نیز به نتیجه برسند باید بازار آن ایجاد شود.
وی در ادامه افزود: می‌توان گفت حوزه فاوا نیز در به سرانجام رسیدن پروژه‌های ملی باید دقیقاً مانند گندم عمل کند. گندم محصول استراتژیکی است بنابراین اگر وزارت جهاد کشاورزی، کشاورزان را ترغیب به کاشت و برداشت گندم و مهمتر اینکه اگر خرید گندم آنها را تضمین نمی‌کرد این پروژه ملی و استراتژیک راه به جایی نمی‌برد، بنابراین در پروژه‌های ملی حوزه فاوا نیز باید همین سیاست اعمال شود.
مطهری‌شریف در ادامه گفت: به‌عنوان مثال اگر وزارت فاوا به‌دنبال تولید سیستم عامل ملی و… است ابتدا باید بازار آن را ایجاد کند و به بخش خصوصی بگوید اگر شما سیستم‌عامل بومی تولید کنید ما تمام ادارات دولتی را ملزم می‌کنیم که این سیستم‌عامل را نصب و استفاده کنند. به این شیوه بخش خصوصی نیز ترغیب میشود در چنین پروژه‌هایی ورود کند.
وی در پایان عامل دیگر در به نتیجه نرسیدن پروژه‌های ملی را ضعف سیستم دانشگاهی عنوان کرد و افزود: آنها اهتمام واقعی برای به نتیجه رسیدن پروژه‌ها ندارند. معمولاً چنین پروژه‌های بزرگی را به‌همراه بودجه‌ای به استادی ارائه می‌کنند و وی نیز با چند دانشجو پروژه را در قالب پایان‌نامه‌ای تحویل می‌دهد و کار همین‌جا پایان می‌یابد، در حالی که چنین سیاستی غلط است و راه به جایی نمی‌برد.
سهیل تقوی کارشناس حوزه فاوا گفت: نبود عرق و عزم جدی مجریان در اجرای پروژه‌های ملی چالش بعدی است به‌عنوان مثال شورای عالی فضای مجازی خواهان اجرای یک پروژه ملی است اما دستگاه مجری یا اعتقادی به طرح ندارد یا تعریف دیگری درباره همان پروژه ملی دارد به همین دلیل طرح آن‌گونه که باید پیش نمی‌رود، این در حالی است که باید تعامل و هماهنگی ناظر و مجری برای طرح‌ها ایجاد شود تا دستگاه مجری نیز خود را ملزم به اجرای آن طرح بداند.