نقش فناوری اطلاعات در ارتقای کیفی دانشگاه ها
در دانشگاه ها بالا بردن کیفیت یادگیری و تدریس همواره از مسایل پر اهمیت بوده است. برای نیل به این مقصود کمک گرفتن از فناوری برای پشتیبانی فعالیت تدریس و یادگیری با توجه به کاستی های موجود می تواند اثرگذار باشد.
در حال حاضر سیستم آموزشی دانشگاه ها به شکلی است که دانشجویان قابلیت دسترسی همیشگی به اساتید را ندارند. دانشجویان نمی توانند هر زمان که نیاز به یادگیری در زمینه ای خاص را دارند، مورد آموزش قرار گرفته یا پاسخ سوالات خویش را به دست آورند. با توجه به سیستم آموزشی موجود فعل و انفعالات آموزشی در یک سطح باقی مانده و تقویت نمی شوند.
این در حالی است که استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات در زمینه یادگیری منجر به ظهور حیطه نوینی تحت عنوان«یادگیری الکترونیکی» شده است.
حذف محدودیت های مکان، زمان و سن یاد گیرنده که روزگاری دور از ذهن به نظر می رسیدند، امروزه دیگر محدودیت های بزرگی برای آموزش محسوب نمی شوند. از سوی دیگر، باید توجه داشت که با به وجود آمدن نیازهای گسترده و جدید در میان جوامع استفاده از رویکردهای سنتی در نظام آموزشی کافی نیست؛ یادگیری مبتنی بر رایانه ، یادگیری مبتنی بر فناوری اطلاعات، کلاس مجازی و … راه را برای پیدایش شیوه ای نوین در آموزش هموار ساخته اند.
در حقیقت یادگیری الکترونیکی به منزله روش عمده و اصلی در فرآیند یاد دهی- یادگیری پذیرفته شده است. در همین راستا، موسسات آموزشی حرکت به سوی کاربرد اینترنت برای عرضه دروس دانشگاهی و آموزش از راه دور را آغاز کرده اند و به منظور طراحی خوب دروس خود به تعیین نیازهای یادگیرندگان و سطح دانش تخصصی آنان پرداخته اند.
در این برهه زمانی که یادگیری الکترونیکی در نظام آموزشی عالی از یک سو در مرحله شکل گیی و تدوین قرار دارد و از سوی دیگر، با چالش هایی مانند افزایش تقاضا برای عرضه خدمات، افزایش رقابت، پیشرفت در فناوری و حجم بالای اطلاعات در دسترس روبروست، ضروری است با اتخاذ راهکارهای مناسب ضمن آگاهی از وضعیت موجود نظام یادگیری الکترونیکی در ایران، زمینه بهبود و ارتقای کارآمدی آن برای پاسخگویی به جا و مناسب به تقاضاهای روز افزون در کشور فراهم شود. از جمله راهکارهای قابل قبول و موثر در این خصوص، شناسایی و ارزیابی عوامل موثر بر موفقیت آموزش الکترونیکی است.
آموزش الکترونیک، واژه ای است که در دهه اخیر به مراتب مورد استفاده قرار گرفته است و امروزه به طور محسوسی در رسانه ها با آن برخورد می کنید.
بسیاری از دانشگاه ها، مراکز علمی و موسسات آموزشی دوره های آموزشی خود را به صورت الکترونیکی برگزار می کنند. آموزش آنلاین، آموزش مجازی و در بعضی مواقع آموزش از راه دور نیز از دیگر واژگانی هستند که در کنار آموزش الکترونیک دیده می شوند. آموزش الکترونیک یکی از روش های یادگیری با استفاده از رسانه های الکترونیکی است که از طریق یک محیط انتقال اطلاعات مانند شبکه های کامپیوتری قابل پیاده سازی است.
امروزه استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش به جهت برخورداری از مزایای بسیار از جمله امکان استفاده در هر زمان و مکان، از مهمترین اهداف بسیاری از موسسات آموزشی در سراسر جهان و ایران است. جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران به عنوان یکی از برگزار کنندگان دوره های آموزشی تخصصی، در پنج ساله اخیر اقدام به برگزاری دوره های آموزشی الکترونیکی کرده است.
نجمه ناظری، دانش آموخته رشته مدیریت فناوری اطلاعات با راهنمایی دکتر محمد حسن میرزا محمدی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به طور موردی به بررسی عوامل موفقیت آموزش الکترونیکی جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران پرداخته است؛ عوامل موفقیت با استفاده از پژوهش های پیشین و متناسب با ساختار آموزشی جهاد دانشگاهی، در این پژوهش عبارتند از یاد گیرنده، یاد دهنده، مدیریت، محتوای آموزشی، امکانات مورد نیاز و قوانین و مقررات.
او در این پژوهش میزان تاثیر هر یک از این شش عامل از دیدگاه چهار گروه از افراد مشارکت کننده در آموزش الکترونیکی (متشکل از شرکت کنندگان دوره ها، اساتید، کارکنان و مدیران جهاد دانشگاهی) با استفاده از پرسش نامه (شامل39 سوال) محقق ساخته و با استفاده از مقیاس لیکرت، در سال تحصیلی 89-90 مورد بررسی قرار داده است.
سپس داده های جمع آوری شده این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شده و نتایج حاصل از آن بیانگر اهمیت بالای تمامی عوامل مورد بررسی در پژوهش بوده است که با نتایج پژوهش های پیشین و به خصوص پژوهش های بومی هم راستا بوده است.
آنچه که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته و در پژوهش های پیشین اغلب مورد بررسی نبوده، اولویت بندی میزان تاثیر عوامل بوده است.
نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد که ترتیب اهمیت عوامل مورد بررسی از دیدگاه چهارگروه مشارکت کننده در آموزش الکترونیکی عبارتند از مدیریت، محتوای آموزشی، امکانات مورد نیاز، یاد دهنده، قوانین و مقررات و یاد گیرنده.