پارک ژیانگ یانگ در مرکز شانگهای خیلی زود بعد از زمان شام، به سالن رقص تبدیل میشود. همانطور که سالمندان محله زیر درختان چنار تکان میخورند و این طرف و آن طرف میروند، بلندگوهای بزرگ با صدای بلند آهنگهای پاپ قدیمی پخش میکنند. این تصویری از نوستالژی سالمندی است، تا زمانی که خانم شای و آقای ژو را ببینید؛ زوجی که دهه ۷۰ سالگیشان را میگذرانند که به اندازه رقص و موسیقی والس، به موبایلهای هوشمندشان علاقه دارند. آقای ژو عادت دارد رمانهای مورد علاقهاش را بهصورت آنلاین بخواند. خانم شی جشنهایی را که در تمام پارکهای چین برگزار میشود، بهصورت زنده با گروه رقص خودشان از طریق اپلیکیشن ویدئوهای کوتاه Huoshan تماشا میکند؛ اپلیکیشنی که حسابی مورد توجه نوجوانان هم قرار دارد. هر دوی این دسته از کاربران یعنی سالمندان و نوجوانان علاقه زیادی به اپلیکیشن پیامرسان WeChat دارند، تا جایی که خانم شی در این مورد میگوید: «میتوانم بدون غذا زندگی کنم، اما بدون موبایل هوشمندم هرگز.»
او و همسرش همچنان انسانهایی فوقالعاده و متفاوت هستند. بررسیهای موسسه تحقیقاتی Pew Research Center نشان میدهند که کمتر از یکسوم جمعیت بالای ۵۰ ساله چین در سال ۲۰۱۶ یک گوشی موبایل هوشمند داشتند، در حالی که این میزان برای جمعیت بالای ۵۰ ساله آمریکا نصف میشود. آکادمی علوم اجتماعی چین در همکاری با شرکت بزرگ تنسنت (شرکت مالک اپلیکیشن ویچت) تحقیقاتی انجام داده است که نشان میدهد در آن سال، تنها ۱۷ درصد از پرداختهای همیشگی برای خرید با گوشیهای موبایل بوده است، در حالی که این میزان با سرعت بیشتری در سالهای اخیر افزایش پیدا کرده است.شرکتهای تکنولوژی میخواهند افراد بیشتری مانند خانم شی و آقای ژو به دنیای آنلاین بیایند و برش بزرگتری از سناریوهای تجاری یک تریلیون دلاری چینی را که انتظار میرود تا سال ۲۰۲۰ در کالاهای مصرفی هزینه شوند، بخورند.
عدم دسترسی و اتصال به اینترنت جمعیت ۲۵۰ میلیون نفری سالمندان چین که برابر ۱۸ درصد از کل جمعیت این کشور هستند، برای شرکتهای تکنولوژی یک فرصت است. برخلاف جوانان که گاه و بیگاه نظرشان به هزاران اپلیکیشن معطوف میشود، بازنشستگان انگیزه و زمان زیادی برای ورود به این اکوسیستم و استفاده از این ابزارهای مدرن دارند و احتمالا در زمانی نهچندان دور به تفریح و بریز و بپاش در اینترنت خواهند پرداخت. شرکت بزرگ تجارت الکترونیک JD.com در سال ۲۰۱۷ به این نتیجه رسید که سالمندان ۳/ ۲ برابر بیشتر از متوسط کاربران در اینترنت وقت میگذرانند. سپرده مشخص آنها در Yu’E Bao که یک سرویس آنلاین مدیریت نقدینگی و تحت نظر شرکت بزرگ اینترنتی علیبابا است، برابر ۷ هزار یوآن است، در حالی که این رقم برای متوسط کاربران در سنین مختلف به ۴ هزار یوآن میرسد.
سالمندان تازهوارد به این عرصه احتمالا انگیزه و عملکرد بهتری خواهند داشت، به خصوص وقتی که برای خرید به فروشگاههایی میروند که تمایلی به دریافت پول نقد نداشته و ترجیح میدهند وجه خرید را بهصورت مجازی و آنلاین دریافت کنند. استارت آپهای چینی این رخدادها را به خوبی رصد کرده و آنها را به مثابه فرصت تازه و مهمی برای رشد میبینند. در همین راستا اپلیکیشنهایی در قالب شبکههای اجتماعی خاص با نوشتههای برجسته و بزرگ و امکان ارسال پیام صوتی برای سالمندان طراحی شده که اتفاقا با استقبال خوبی هم مواجه شدهاند. چنین اپلیکیشنهایی نقش مهمی در بهبود روابط اجتماعی، عدم انزوا و حضور موثر سالمندان در جامعه و ایجاد احساس مفید بودن در آنها ایفا میکنند.
اپلیکیشن Tangdou Guangchang Wu که با ارسال و پخش آنلاین ویدئوهای رقص که به خوبی حتی چین و چروکهای افراد سالمند حاضر در این ویدئوها را محو کرده، آنقدر مورد توجه پدربزرگها و مادربزرگها قرار گرفته است که به سرعت رشد کرده و در یک قدمی توسعه فعالیتش برای ارائه خدمات خرید آنلاین به این افراد قرار دارد. گزارشها نشان میدهند که این اپلیکیشن از زمان معرفی و عرضه در سال ۲۰۱۵ تاکنون بیش از ۲۰۰ میلیون بار دانلود شده است. با این اوصاف انتظار میرود رشد سریع و خوبی در انتظار آن باشد. کارشناسان و تحلیلگران امیدوارند نگه داشتن سالمندان در شرایط زندگی عادی، کمک زیادی به بالا بردن کیفیت زندگی روزمره آنها بکند. بررسیها نشان میدهند که افراد بالای ۶۰ سال چهارپنجم اینترنت موبایل خودشان را در اپلیکیشن پیامرسان ویچت صرف میکنند، در حالی که این رقم برای افراد در سنین بین ۱۸ تا ۳۵ سال تنها به ۷ درصد میرسد. شرکت تنسنت در سال ۲۰۱۷ ویدئویی درست کرد که نشان میداد پدربزرگها و مادربزرگها برای استفاده از ابزارهای مدرن تکنولوژی سردرگم هستند و به اشتباه میافتند. در این ویدئو همچنین بخشهایی بود که بچهها را تشویق و ترغیب میکرد تا به کمک یک اپلیکیشن کمکرسان به نام WeChat Helper، در این راه به بزرگترهایشان کمک کنند.
افراد بالای ۵۵ سال گروهی از کاربران هستند که بیشترین و سریعترین رشد را در استفاده از اپلیکیشن کمکرسان ویچت داشتهاند. در سال گذشته میلادی Taobao که بخش فروشگاهی و بازاری شرکت علیبابا به حساب میآید، گزینه «برای من پرداخت کن» را بهطور ویژه برای کاربران سالمند طراحی و ارائه کرد تا آنها بتوانند به کمک آن از اعضای خانوادهشان بخواهند در فرآیند پرداخت آنلاین وجه خریدشان به آنها کمک کنند. این سایت بهطور روزانه بیش از هزار برنامه پخش زنده با هدف کاربران سالمندش پخش میکند. سرویس تحویل غذای Ele.me که شرکت علیبابا سال گذشته میلادی آن را خرید، در حال ارسال و تحویل وعدههای غذا و دارو برای افراد سالمند بهصورت آزمایشی است تا در صورت استقبال، آن را به یکی از سرویسهای ثابت خودش تبدیل کند. این اپلیکیشن همچنین قرار است خدمات مورد نیاز این دسته از کاربران مانند تعویض لامپ یا تعمیرات رایج خانگی را هم به آنها ارائه کند. با توجه به آنکه انتظار میرود جمعیت بیش از ۶۰ ساله چین تا سال ۲۰۵۰ به دو برابر میزان فعلی رسیده و این جمعیت یکسوم از سهم کل جمعیت چین را به خودشان اختصاص بدهند، تمرکز روی راهکارها و ابزارهای مدرن تکنولوژی برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان میتواند یک استراتژی هوشمند و هدفمند باشد.