اندروید از آغاز تا امروز
اگرچه از سیستم‌عامل iOS شرکت اپل به‌عنوان برترین پلت‌فرم حال حاضر یاد میشود، اما اندروید هم‌اکنون عنوان محبوبترین سیستم‌عامل موبایل را یدک می‌کشد و توانسته سهم بسیار زیادی از بازار گوشی‌های هوشمند را از آن خود کند به طوری که حتی اجازه نفس کشیدن را نیز به رقبای خود نمی‌دهد. اولین گوشی مجهز به سیستم‌عامل اندروید در سال ۲۰۰۸ و با گوشی اپراتور تی‌موبایل که توسط HTC ساخته شد، قدم به دنیای ما انسان‌ها گذاشت. شرکت اندروید توسط اندی رابین و در سال ۲۰۰۳ پایه‌گذاری شد. این شرکت در ابتدا هرگز تصمیمی برای ورود به صنعت گوشی‌های هوشمند نداشت و کار خود را با توسعه پلت‌فرمی‌برای دوربین‌های دیجیتال آغاز کرد. طولی نکشید که اندی رابین به این نتیجه رسید که بازار دوربین‌های دیجیتال، چنگی به دل نمی‌زند و تمرکز خود را بر گوشی‌های هوشمند معطوف کرد. گوگل اما در سال ۲۰۰۵، این شرکت را که البته شهرت چندانی نداشت و اولین قدم‌های خود را برمی‌داشت، خریداری کرد. با این اقدام، گوگل رسما ورود خود را به بازار گوشی‌های هوشمند، نه در لباس یک شرکت سخت‌افزاری، بلکه در قامت یک بازیگر حوزه نرم‌افزار اعلام کرد. این شرکت سودای توسعه پلت‌فرم اندروید را در سر می‌پروراند و برای شروع، اچ‌تی‌سی را انتخاب کرد که اولین گوشی مجهز به این سیستم‌عامل یعنی اچ‌تی‌سی دریم را در سال ۲۰۰۸ به بازار عرضه کرد. در ادامه قصد داریم نگاهی به سیر تکامل سیستم‌عامل اندروید، از نسخه مورد استفاده در دریم تا جدیدترین نسخه یعنی اندروید ۱۰ بیندازیم.
اندروید ۱ (۲۰۰۸):
اندروید 1 تفاوت زیادی با آنچه امروز در گوشی‌های جدید اندرویدی می‌بینیم، دارد. اما شباهت‌هایی نیز در این میان وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به نحوه کار با نوتیفیکیشن‌ها و پایین کشیدن پنجره نوتیفیکیشن اشاره کرد. در این نسخه، فروشگاه اپلیکیشن گوگل که اکنون با نام گوگل پلی‌استور شناخته میشود، تحت عنوان Market شناخته می‌شد. اگرچه شرکت رقیب یعنی اپل توانست با عرضه اپ‌استور، این فروشگاه را به حاشیه براند، اما ایده گردهم آوردن اپلیکیشن‌ها در محلی مشخص، توانست کاربران را به استفاده از این گوشی‌ها و همین‌طور اپلیکیشن‌ها ترغیب کند. جدای از Market، اندروید ۱ از قابلیت استفاده از ویجت‌های هوم اسکرین برخوردار بود. قابلیتی که در آن زمان در iOS وجود نداشت و جالب آنکه حتی در گوشی‌های امروزی آی‌فون نیز امکان قرار دادن ویجت‌ها روی هوم اسکرین وجود ندارد. اما مشکل اینجا بود که در آن زمان، توسعه‌دهندگان نمی‌توانستند ویجت‌های خاص خود را تولید کنند که البته این مساله در نسخه‌های بعدی اندروید رفع شد. از طرفی دیگر، نسخه نخست اندروید، از قابلیت پشتیبانی از جی‌میل برخوردار بود.
اولین به‌روزرسانی بزرگ برای اندروید، نه‌تنها با ارتقای نسخه از ۱ به ۵/ ۱ همراه بود، بلکه برای اولین بار از برنامه نامگذاری نسخه‌ها در آن استفاده شد. در نسخه کاپ‌کیک از صفحه‌کلید روی نمایشگر استفاده شد که در نسخه قبلی وجود نداشت و تولیدکنندگان باید از کیبوردهای فیزیکی در محصولات خود استفاده می‌کردند. تغییر بزرگ دیگر، ویجت‌ها بودند به این معنی که اگرچه در نسخه قبلی ویجت‌ها وجود داشتند اما توسعه‌دهندگان نمی‌توانستند ویجت‌های خود را طراحی و روی این سیستم‌عامل تعبیه کنند. خوشبختانه در نسخه کاپ‌کیک این مشکل از طریق بازگشایی SDK ویجت به روی توسعه‌دهندگان رفع شد. ویژگی جدید دیگر این بود که تا قبل از کاپ‌کیک، دستگاه‌های اندرویدی از قابلیت ضبط ویدئو برخوردار نبودند و تنها می‌شد عکس گرفت که در این نسخه ویژگی مذکور اضافه شد. در اندروید ۱.۶ دونات شاهد به‌روزرسانی عمدهای نسبت به اندروید۱ کاپ‌کیک بودیم.
برای مثال، در این ورژن قابلیت پشتیبانی از شبکه‌های CDMA اضافه شد و این یعنی کاربران زیادی در سراسر جهان می‌توانند از این سیستم‌عامل و گوشی‌های مجهز به آن استفاده کنند. گوگل سعی کرد تا حد امکان این نسخه را User-friendly یا همان کاربرپسند طراحی کند. برای مثال، در ورژن دونات بود که برای اولین‌بار، اندروید به قابلیت پشتیبانی از اندازه‌های مختلف نمایشگر مجهز شد و این دست تولیدکنندگان را برای ساخت گوشی‌هایی با ابعاد مختلف باز می‌گذاشت. همچنین اندروید ۱.۶ اولین نسخه از سیستم‌عامل اندروید بود که قابلیت باکس سرچ سریع را در خود جای داد. به لطف این ویژگی، کاربر می‌توانست در سریع‌ترین زمان ممکن در وب جست‌وجو کند، فایل‌های حافظه خود را پیدا کند و مواردی از این قبیل. ویژگی دیگر در دونات، زیباسازی اندروید بود و شاهد بازطراحی فروشگاه Market بودیم که دسته‌بندی‌های بهترین‌های ارزان‌قیمت و بهترین‌های پولی به آن اضافه شد.
اندروید ۲ اکلیر (۲۰۰۹):
سال 2009 میلادی، مصادف با عرضه نسخه اکلیر (نوعی شیرینی فرانسوی) سیستم‌عامل اندروید، این نسخه تغییرات زیادی را به خود دید که البته هنوز برخی از این تغییرات، در پلت‌فرم اندروید مشاهده می‌شوند. گوگل برای اولین بار، قابلیت Maps خود را به اندروید 2.1 اکلیر اضافه کرد که بعد از گذشت اندک زمانی، سبب حذف کامل GPS داخلی خودروها شد. اگرچه مپس تا به امروز، تغییرات گسترده‌ای را به خود دیده اما برخی از این ویژگی‌ها مانند راهنمایی از طریق دستورات صوتی همچنان باقی مانده‌اند. مرورگر اینترنت در نسخه اکلیر به‌روزرسانی شد و گوگل قابلیت پشتیبانی از HTML۵ را به آن اضافه کرد و این یعنی پشتیبانی از اجرای ویدئو و هم‌تراز شدن اندروید با iOS شرکت اپل که پیش‌تر از این ویژگی پشتیبانی می‌کرد. ویژگی جالب دیگر برای کاربران آن روزهای اندروید، به‌روزرسانی لاک اسکرین بود که مانند گوشی‌های آی‌فون، این اجازه را به کاربر می‌داد تا با سوآیپ کردن، دستگاه خود را قفل کنند. همچنین کاربران می‌توانستند از لاک اسکرین، حالت بی‌صدای گوشی را تغییر دهند.
این نسخه از اندروید در سال ۲۰۱۰ توسط گوگل عرضه شد. نکسوس وان گوگل، اولین گوشی اندرویدی بود که به‌روزرسانی فرویو (ماست یخ‌زده) را دریافت کرد. این ورژن از اندروید با هدف ایجاد تجربه‌ای جدید برای کاربران عرضه شد و برای اولین بار، پنج پنل هوم اسکرین را در اختیار کاربران قرار داد. همچنین در این نسخه، شاهد تغییراتی در طراحی اپلیکیشن گالری نیز بودیم. از دیگر تغییرات قابل‌توجه در این نسخه از اندروید می‌توان به اضافه شدن قابلیت‌هات‌اسپات اشاره کرده که تاکنون در هیچ نسخه‌ای به‌کار نرفته بود. از سویی دیگر، ویژگی قفل‌گذاری با کد یا همان پین نیز در این نسخه به پلت‌فرم اندروید اضافه شد. گوگل برای ساخت گوشی جدید خود که نکسوس اس نام داشت، شرکت سامسونگ را انتخاب کرد. اسمارت‌فونی که تفاوت آن با گلکسی اس سامسونگ، تفاوت زیادی داشت. گینگربرد اما راه خود را برای اولین بار به نکسوس‌اس باز کرد و ویجت‌ها و هوم اسکرینی متفاوت را برای کاربران به ارمغان آورد. در این نسخه، از صفحه کلید پیشرفته‌ای استفاده شد که دکمه‌های آن به رنگ‌های جدیدی مجهز بودند و از قابلیت مولتی‌تاچ نیز پشتیبانی می‌کرد. در گینگربرد همچنین، شاهد اضافه شدن قابلیت پشتیبانی از دوربین جلویی بودیم که این روزها به نام دوربین سلفی شناخته میشود.
اندروید ۳ هانی‌کامب (۲۰۱۱):
پس از آنکه این پلت‌فرم توانست کم‌کم جای خود را در میان گوشی‌های هوشمند باز کند، نوبت به تبلت‌ها رسید که گوگل نسخه‌هانی‌کامب را برای این سری از محصولات عرضه کرد. در این نسخه، نشانه‌هایی از طراحی رویت شد که بعدها در نسل‌های بعدی اندروید مورد استفاده قرار گرفت. گوگل در این نسخه، به جای رنگ سبز از رنگ آبی برای سیستم‌عامل خود استفاده کرد. از طرفی دیگر، کاربران در این نسخه می‌توانستند ویجت‌ها را قبل از استفاده مشاهده کنند، به این معنی که قابلیت پیش‌نمایش به ویجت‌ها اضافه شد. اما شاید مهم‌ترین تغییر در‌هانی‌کامب این بود که در این نسخه دکمه‌های هوم، بازگشت و منو به‌صورت دکمه‌های مجازی در اختیار کاربران قرار گرفتند.
اندروید 4 آیس‌کریم سندویچ (2011):
اگرچه نکسوس اس، گوشی خوبی بود اما این محصول، تنها نتیجه همکاری میان دو شرکت نبود. گوگل و سامسونگ بار دیگر همکاری تازه‌ای را آغاز و گوشی گلکسی نکسوس را مجهز به نسخه اندروید 4 آیس‌کریم سندویچ تولید کردند.در قالب این نسخه بسیاری از قابلیت‌های اندروید‌هانی‌کامب مانند دکمه‌های مجازی و‌هایلایت‌های آبی به گوشی‌ها اضافه شدند. از دیگر تغییرات این نسخه می‌توان به فیس آنلاک، آنالیز مصرف دیتا و اپلیکیشن‌های جدید Mail و تقویم اشاره کرد. گوگل با اندروید ۴.۱ جلی بین، دوران تازه‌ای را برای سیستم‌عامل اندروید خود رقم زد. کاربران، تغییرات نسبتا زیادی را در این نسخه شاهد بودند که مهم‌ترین آنها، اضافه شدن Google Now بود. این قابلیت از طریق سوآیپ کردن هوم اسکرین قابل‌دریافت بود. البته کاربر با سوآیپ کردن می‌توانست به اطلاعات دیگری مانند تقویم، ایمیل‌ها و هواشناسی نیز دسترسی داشته باشد.
درواقع، Google Now سنگ بنای دستیار دیجیتالی گوگل اسیستنت را بنا نهاد. جدای از این، قابلیت‌های دیگری را نیز در جلی بین شاهد بودیم که از جمله آنها می‌توان به Project Butter برای ارتقای عملکرد تاچ اندروید، فونت‌های جدید، نوتیفیکیشن‌های متفاوت و انعطاف‌پذیری بیشتر ویجت‌ها اشاره کرد. عرضه اندروید ۴/ ۴ کیت‌کت با عرضه نکسوس ۵ همزمان شد. گوگل در کیت‌کت، تغییراتی را برای زیباسازی محیط اندروید اعمال کرد که یکی از بزرگ‌ترین اقدامات این شرکت در مدرن‌سازی محیط این پلت‌فرم تا به امروز محسوب میشود. در این نسخه، رنگ آبی جای خود را به رنگ سفید داد و تغییراتی نیز در برخی اپلیکیشن‌ها اعمال شد. علاوه براین، در کیت‌کت دستور صوتی Ok, Google اضافه شد که امکان دسترسی به Google Now را در هر زمانی فراهم می‌کرد. ویژگی‌های جدید دیگر این نسخه شامل طراحی جدید شماره‌گیر، اجرای فول اسکرین اپلیکیشن‌ها و اضافه شدن اپلیکیشن پیام‌رسان Hangout می‌شوند.
اندروید ۵ لالی‌پاپ (۲۰۱۴):
گوگل از اندروید 5 به همراه گوشی نکسوس 6 رونمایی کرد. در این نسخه برای اولین بار از فلسفه «متریال دیزاین» استفاده شد و چندین تغییر بزرگ را در این ورژن شاهد بودیم. برای مثال، گوگل قابلیتAndroid Runtime را به جای Dalvik VM آورد و این مساله سبب می‌شد تا سرعت اجرای اپلیکیشن‌ها بهتر شود. تغییراتی نیز در بخش نوتیفیکیشن‌ها اعمال و پشتیبانی از تصاویر RAW نیز به این نسخه اضافه شد. اندروید ۵ توانست در زمان خود توجهات را به خود جلب کند و حتی بسیاری از گوشی‌هایی که امروزه دست کاربران مشاهده می‌شوند، مجهز به این نسخه هستند.
اندروید ۶ مارشمالو (۲۰۱۵):
گوگل در اندروید مارشمالو، خانه‌تکانی کرد و طراحی متفاوتی را پیش روی کاربران این پلت‌فرم قرار داد. برای نمونه، منوی اپلیکیشن‌ها به طور کامل تغییر کرد و از رنگ سفید به جای سیاه، در بک‌گراند استفاده شد. همچنین یک نوار سرچ برای پیدا کردن سریع اپلیکیشن‌ها در این نسخه تعبیه شد. در اندروید مارشمالو، قابلیت مدیریت حافظه دستخوش برخی تغییرات شد که به کاربر این اجازه را می‌داد تا میزان مصرف حافظه توسط اپلیکیشن‌ها را طی 3، 6، 12 یا 24 ساعت گذشته مشاهده کنند. مورد بعدی، به‌روزرسانی کنترل صدا در این پلت‌فرم بود که گزینه‌های بیشتری را برای اعمال تغییرات صدای دستگاه، فایل‌های رسانه‌ها و آلارم‌ها در اختیار کاربر قرار می‌داد. ویژگی جدید دیگر، ارتقای قابلیت امنیتی پلت‌فرم بود که در این نسخه و برای اولین بار، پشتیبانی از حسگر اثر انگشت را شاهد بودیم.
اندروید ۷ نوگت (۲۰۱۶):
به‌زعم بسیاری از کارشناسان، اندروید 7 نوگت را باید یکی از مهم‌ترین نسخه‌های به‌روزرسانی سیستم‌عامل گوگل دانست، چراکه توانست هوشمندی بیشتری را برای این پلت‌فرم به ارمغان آورد. از جمله نمونه‌های بارز این تغییرات می‌توان به اضافه شدن گوگل اسیستنت به جای Google Now اشاره کرد. در کنار این دستیار صوتی مجازی، گوگل تغییراتی را نیز در سیستم نوتیفیکشن‌ها اعمال کرد که شکل ظاهری و عملکرد آنها در این سیستم‌عامل به‌روزرسانی شد. برای مثال، در این نسخه بود که نوتیفیکیشن‌ها به‌صورت گروهی نمایش داده می‌شدند و کاربر می‌توانست مدیریت آنها را بهتر در دست بگیرد. ویژگی دیگر این نسخه، اضافه شدن حالت اسپلیت اسکرین بود که به لطف این قابلیت، امکان استفاده و باز کردن همزمان دو اپلیکیشن در کنار هم برای کاربران فراهم میشود.
اندروید 8 اوریو (2017):
گوگل در اندروید اوریو، امکانات متعددی را پیش روی دارندگان گوشی‌های اندرویدی قرار داد. ویژگی‌هایی همچون Picture-to-Picture، طراحی متفاوت ایموجی‌ها، سبک جدید نوتیفیکیشن، فعال شدن خودکار وای‌فای و… که همگی در کنار هم می‌توانستند تجربه جدیدی را از کار با اندروید برای کاربران به ارمغان آورند.
اندروید 9 پای (2018):
10 سال پس از عرضه اندروید روی گوشی‌های هوشمند، اهالی مانتین ویو نسخه 9 یا همان پای سیستم‌عامل خود را عرضه کردند. در این نسخه، تغییراتی بصری در اندروید ایجاد و سبب شد تا نسبت به نسخه‌های قبل، متفاوت‌تر به‌نظر برسد. از جمله تغییرات بارز این ورژن می‌توان به استفاده از ژست‌های حرکتی برای کار با قابلیت مولتی تسکینگ، تغییر در نحوه چیدمان نوتیفیکیشن‌ها، اضافه شدن App Actions و همچنین Digital Wellbeing که میزان استفاده از گوشی را نشان می‌دهد، اشاره کرد. هدف گوگل از عرضه این ویژگی، کمک به کاربران برای نظارت بر میزان کار با گوشی‌های هوشمند و ترک اعتیاد به این دستگاه عنوان شد.
اندروید ۱۰ (۲۰۱۹):
هنوز چند روزی به عرضه رسمی‌اندروید 10 باقی مانده و با توجه به اطلاعاتی که تابه امروز منتشر شده، گوگل امسال دست به تغییری بزرگ در نامگذاری پلت‌فرم خود زده و قصد دارد تا این نسخه را بدون نام و تنها با عدد ورژن آن منتشر کند. با این حساب، نسخه جدید اندروید امسال اندروید10 نام خواهد داشت و طبق اعلام گوگل، امسال از یک لوگو و همچنین رنگ جدید برای این نسخه استفاده خواهد شد. و اما در خصوص ویژگی‌های جدید اندروید 10 می‌توان به مواردی همچون حذف دکمه‌های نویگیشن و به‌کارگیری ژست‌های حرکتی، حالت شب جدید، لایو کپشنز (زیرنویس همزمان زنده)، تم‌های متنوع، فیلمبرداری از صفحه، حالت دسکتاپ و… اشاره کرد.