توضیحاتی درباره یک ماهواره پرحاشیه/بومی‌سازی اکثر زیر سیستم‌های اصلی فضایی در کشور
رییس سازمان فضایی ایران با تاکید بر اینکه محققان حوزه فضایی به دانش فنی ساخت اکثر زیر سیستم‌های اصلی ماهواره‌ها دست یافته‌اند، گفت: ممکن است برای چند سیستم اصلی ماهواره از ظرفیت سایر کشورها استفاده کرده باشیم، ولی در تلاش هستیم که تمام زیر سیستم‌ها در کشور تولید شوند و این توان نیز در بخش‌های خصوصی وجود دارد.
در اخباری که اخیرا منتشر شده بود، ادعا شد که در ماهواره "ناهید ۱"، در زمینه میکروکنترلرهای دقیق برای عملکرد صحیح این ماهواره، از تجهیزات شرکت آلمانی "فالهابر" (FalFaulhaber) استفاده شده است.
چندی پیش نیز خبرگزاری‌های آمریکایی، تصاویر ماهواره‌ای را منتشر کردند که در آن دودی حاصل از انفجار یک موشک در مرکز فضایی ایران دیده میشود. این رسانه‌ها مدعی شدند سکویی که در عکس دیده میشود، سکوی پرتاب موشک ماهواره‌بر است و آن را مربوط به ماهواره ناهید دانستند.
رییس سازمان فضایی ایران یکی از اقدامات ارزشمند کشور را دستیابی محققان کشور به دانش فنی طراحی و ساخت سیستم‌های اصلی ماهواره‌ای دانست که بسیاری از این سیستم‌ها با توان داخلی تولید میشود.
ماهواره "ناهید ۱"، نخستین ماهواره مخابراتی کشور است که در پژوهشکده سامانه‌های ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شده است و به گفته رییس این پژوهشگاه ساخت ماهواره "ناهید ۱" به پایان رسیده و به سازمان فضایی ایران تحویل داده شده است.
ماموریت این ماهواره مخابراتی در راستای دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره‌های مخابراتی زمین آهنگ است. ناهید، ماهواره‌ای مکعب مستطیلی است که علاوه بر صفحات خورشیدی نصب شده بر روی بدنه آن، از دو صفحه خورشیدی بازشونده بهره می‌برد. وزن این ماهواره ۵۰ کیلوگرم و طول و عرض و ارتفاع آن ۵۰ در ۵۰ در ۶۰ سانتی‌متر و نوع مدار آن بیضوی ۲۵۰ در ۳۷۵ کیلومتر با طول عمر ۴۰ روزه تعیین شده است.
ارسال سیگنال ناهید ۱ در باند S و UHF و ارسال داده‌های تله متری و تصاویر و دریافت فرمان در باند S به صورت دو طرفه، بدون نیاز به نشانه‌روی انجام میشود. همچنین زیرسیستم توان ماهواره ناهید، انرژی الکتریکی تمامی بخش‌های ماهواره را در طول عمر عملیاتی تامین می‌کند.
مکانیزم ماهواره، دو آرایه خورشیدی را به اندازه ۹۰ درجه در مدار باز می‌کند و حسگرهایی نیز برای اندازه‌گیری شتاب باز شدن آرایه‌ها تعبیه شده است که این آرایه‌ها در هنگام پرتاب در وضعیت بسته قرار دارند و در مدار با فرمان زمینی باز می‌شوند و از آغاز تا پایان بازشدن مکانیزم آرایه‌های‌خورشیدی در شب مداری، تصویربرداری میشود.
ماهواره‌ای با حواشی زیاد
دکتر مرتضی براری با اشاره به طراحی و ساخت ماهواره ناهید، اظهار کرد: کل تست‌های این ماهواره انجام شده و ایستگاه‌های زمینی آماده شده است.
وی از انجام تست‌های سازگاری با ماهواره‌بر خبر داد و یادآور شد: در تلاش هستیم تا با بخش دفاع هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم تا در زمانی که مراجع ذی‌صلاح تایید کردند، بتوانیم این ماهواره را آماده پرتاب کنیم.
بومی سازی فناوری‌های ماهواره
رییس سازمان فضایی در خصوص اخبار منتشر شده در زمینه وارداتی بودن فناوری‌های فضایی، خاطر نشان کرد: نکته مهم در ساخت ماهواره‌ها در کشور این است که دانش طراحی و ساخت ماهواره در کشور بومی‌سازی شده است.
وی با تاکید بر اینکه اکثر ساب سیستم‌های ماهواره‌ها در کشور بومی شده است، یادآور شد: ممکن است چند سیستم اصلی باشد که از ظرفیت سایر کشورها استفاده کرده باشیم، ولی در تلاش هستیم که تمام زیر سیستم‌ها در کشور تولید شوند و این توان نیز در بخش‌های خصوصی وجود دارد.
براری ابراز امیدواری کرد که ۱۰۰ درصد سیستم‌های اصلی در کشور تولید شود، در خصوص برنامه‌های سازمان فضایی برای وارد شدن بخش خصوصی در طراحی و ساخت ماهواره گفت: مهمترین اقدام ما صنعتی‌سازی صنعت فضایی است و خوشبختانه ماهواره‌های مدار لئو صنعتی‌سازی شده است و امروزه در دنیا ۷۶ درصد کل بخش فضا توسط بخش خصوصی مدیریت میشود.
معاون وزیر ارتباطات اضافه کرد: ما نیز باید این عرصه را برای بخش خصوصی باز کنیم و در اولین اقدام، فراخوان شناسایی شرکت‌ها برای ساخت و تحویل ماهواره‌ها در مدار ماهواره‌های سنجشی اپتیکی و ماهواره‌های راداری را شروع کردیم و با این اقدام امیدواریم شاهد ورود بخش خصوصی برای ساخت کامل ماهواره و قرارگیری آن در مدار باشیم.
براری با اشاره به نقش ماهواره‌ها در پروسه ارتباطات افزود: بیش از یک سوم از اقتصاد صنعت فضایی مربوط به ماهواره‌های مخابراتی میشود، ضمن آنکه این فناوری دارای کاربردهای وسیعی در توسعه ارتباطات دریایی و همچنین مناطق روستایی و دورافتاده است.
وی با اشاره به کاربردهای ماهواره‌های مخابراتی در شرایط بحرانی، خاطر نشان کرد: در سیل فروردین ماه امسال علی‌رغم آنکه بسیاری از زیر ساخت‌ها آسیب دیده بودند، ولی سیستم ATM به دلیل آنکه به ماهواره‌ها متصل هستند، خدمات آن ارائه می‌شد.
براری در عین حال با بیان اینکه ماهواره‌های مخابراتی با چالش‌هایی چون "تاخیر" و "هزینه بالا" مواجه است، یادآور شد: با رشد فناوری و توسعه منظومه ماهواره‌های کوچک در مدار لئو این چالش تقریبا در حال برطرف شدن است. به عبارت دیگر منظومه ماهواره مخابراتی به یکی از زیر ساخت‌های ارتباطی کشورها تبدیل شده است.
رییس سازمان فضایی ایران با تاکید بر ضرورت حضور حداکثر در این عرصه، اظهار کرد: امروزه دو حوزه اینترنت باند پهن و اینترنت اشیا دو فرصت برای شبکه منظومه ماهواره‌های مخابراتی است و پیش بینی میشود که تا ۲۰ سال آینده اقتصاد اینترنت باند پهن به بیش از ۴۴۰ میلیارد دلار برسد.
وی تاکید کرد: بر این اساس ما تلاش می‌کنیم که در کشور علاوه بر توسعه فناوری‌هایی که در پروژه سری ماهواره‌های "ناهید" پیگیری می‌کنیم، با قرار دادن ماهواره‌های مخابراتی در مدار ژئو زمینه را برای ورود بخش خصوصی فراهم کنیم که برای این منظور در اولین اقدام پروانه اپراتوری ماهواره مخابراتی را به تصویب رساندیم.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه ۲۵ امتیاز نقطه مداری در سایت اتحادیه بین‌المللی مخابراتی ثبت کرده‌ایم، یادآور شد: با این اقدامات بستر برای ورود سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ماهواره‌های ژئو و منظومه ماهواره‌های لئو فراهم شده است.
وی توسعه بازار محصولات فضاپایه را یکی از دغدغه‌های سازمان فضایی دانست و گفت: در حال حاضر بیش از ۶۰ اپراتور ماهواره مخابراتی فعال است و بیش از ۴۵ کشور دنیا ماهواره مخابراتی دارند و کشور ما نیز باید در این آمارها قرار گیرد و باید تلاش کنیم که حضور شرکت‌های ایرانی در این صنعتی که اقتصاد آن پر شتاب حرکت می‌کند، افزایش یابد.
ورود شرکت‌های خصوصی در حوزه فضایی
براری با بیان اینکه در حال حاضر ما با ۱۵ شرکت بزرگ در این زمینه در ارتباط هستیم، اظهار کرد: ماهواره‌های مخابراتی به سرمایه‌گذاری بیش از ۲۵۰ میلیون دلاری نیاز دارند، البته مکانیزم‌های تشویقی و فاینانس برای سازندگان وجود دارد.
وی ابراز امیدواری کرد که به‌زودی کنسرسیوم شرکت‌های خصوصی شکل بگیرد و شاهد ایجاد اولین اپراتور ماهواره مخابراتی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی باشیم.