شفافیت و مشارکت دو کاربرد بلاکچین در حکمرانی باز
دبیرستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است در حکمرانی باز دولت باید قانونگذار باشد و مردم به یکدیگر خدمت ارائه دهند.
مهدی محمدی، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری با اشاره به تعریف حکمرانی جدید و نقش پررنگ جامعه در تصمیمات کشور گفت: «حکمرانی مجموعه‌ای از تعاملات میان حاکمیت و جامعه است. براساس این تعریف حاکمیت باید پلتفرم‌هایی ارائه دهد تا ارائه‌دهنده و خدمت‌گیرنده در توسعه خدمت مشارکت کنند. تکنولوژی‌های جدید چون بلاکچین نیز برای ایجاد این تعامل جدید ایجاد میشود.»
او ادامه داد: «حکمرانی باز ۴ اصل دارد که می‌تواند لزوم استفاده از بلاکچین را پررنگ کند. این ۴ اصل شامل شفافیت، یکپارچه شدن، مسئولیت‌پذیری (مسئولیت پذیری دوگانه) و مشارکت ذینفعان است.»
براساس گفته‌های محمدی خلاف آن‌چیزی که تصور می‌کنیم که دولت باید خدمتگزار باشد و خدماتی به جامعه عرضه کند، در حکمرانی باز دولت باید قانونگذار باشد، چارچوب تعیین کند و فضای تعامل را تسهیل کند و مردم به همدیگر خدمت ارائه دهند.
او همچنین گفت: «در حکمرانی باز مسئولیت پذیری از سمت حاکمیت به سمت جامعه می‌رود. جامعه در قبال جامعه و اطرافیان خود باید حس مسئولیت را افزایش دهد.»
محمدی در صحبت‌های خود به ۳ سطح برای طی شدن مسیر ایجاد حکمرانی باز اشاره و گفت: «اولین سطح اطلاع‌رسانی است. یعنی مردم در یک فضا شفاف و شیشه‌ای از نوع رفتارهای حاکمیت اطلاع یابند. سطح دوم مشاوره با مردم است. یعنی از عقاید مردم در برخی از تصمیم‌های کشور استفاده شود. حالت سوم مشارکت و مسئولیت پذیری است. یعنی جامعه درقبال جامعه خودش مسئول است و با تعامل با دیگران این مسئولیت پذیری را اعمال می‌کند.»
به گفته محمدی بلاکچین منجر به افزایش امنیت و شفافیت در حکمرانی میشود. او همچنین تاکید کرد: «در حال حاضر بیش از هشتاد تا نود درصد از تکنولوژی‌های بلاکچین هنوز در مرحله ابتدایی هستند و کاربردهای آن به طور گسترده توسعه نیافته است. البته الان رمزارزها در دنیا خرید و فروش می‌شوند و دولت‌ها این حوزه را قانونگذاری می‌کنند. اما گارتنر پیش‌بینی می‌کند که همه این تکنولوژی‌ها بین ۲ تا ۱۰ سال آینده تجاری‌سازی خواهند شد.»
او همچنین به چند کاربرد بلاکچین در حکمرانی باز اشاره کرد و افزود:« می‌توان از ظرفیت بلاکچین در سامانه‌های مشارکتی جهت سیاست‌گذاری و مشاوره مستقیم از شهروندان بهره برد. به عنوان مثال هم‌اکنون در بسیاری از شهرهای دنیا سامانه‌هایی وجود دارد و شهروندان با گرفتن عکس می‌توانند مشکلات محله و منطقه خود را به صورت مستقیم به مسئول موردنظر ارسال کنند و نیازی به سیستم کاغذبازی نیست.»
او ادامه داد: «ایجاد سامانه‌های عرضه خدمات حاکمیتی توسط شهروندان از دیگر کاربردهای بلاکچین است که در اینجا بحث سازمان‌های مردم نهاد یا NGOها پیش می‌آید تا در تعامل با مردم خدمات را عرضه کنند و خود جایگزین دولت شوند.»
محمدی با اشاره به اینکه یکی دیگر از کاربردهای بلاکچین دسترسی آزاد به اطلاعات و داده‌های حاکمیتی است گفت: «این موضوع یکی از چالش‌های اصلی سیستم‌های حاکمیتی است چون در این بخش غیرشفاف عمل می‌کنند.»
او ادامه داد: «یکی دیگر از موضوعات خیلی مهم در بحث حکمرانی باز و بلاکچین بحث بودجه‌ریزی باز و بودجه‌ریزی عملیاتی است که می‌تواند بر بستر بلاکچین شفاف‌تر و با مشارکت ذینفعان صورت گیرد.»