فناوری جدیدی که تماشاچیان سینما را با خلق کپی دیجیتالی ستاره ها مبهوت می کند
«ویل اسمیت» که از او به‌عنوان سرشناس‌ترین ستاره رنگین پوست هالیوود یاد میشود با استفاده از فناوری «دیپ‌فِیک» که این روزها بسیار کاربردی شده، به سن 23 سالگی خود برگشته است. «مرد ماه جوزا» نام تازه‌ترین فیلم این بازیگر 51 ساله است که چند هفته قبل اکران شد. او در این فیلم در نقش «هِنری بروگن» یک قاتل بسیار حرفه‌ای و نابغه ظاهر میشود و ناگهان مورد هدف یک فرد مرموز قرار می‌گیرد که در سکانس‌های بعد مشخص میشود این فرد همتای ژنتیکی تکامل یافته او است. «ویل اسمیت» در این فیلم همزمان نقش بروگن و نقش قاتل و همتای ژنتیکی او را که 28 سال کوچک‌تر است، بازی می‌کند و این در حالی است که شکل ظاهری این فرد در تمام صحنه‌های فیلم به کمک فناوری «دیپ‌فِیک» طراحی شده است. این نخستین باری است که فناوری مذکور برای شبیه‌سازی بازیگران در فیلم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا دنیای حقیقی و واقعی تماشاگران پرده نقره‌ای سینما را فریب دهد.
یک دروغ فناورانه
تصور کنید برادرتان با شما تماس تصویری برقرار می‌کند و از شما می‌خواهد مبلغ مشخصی پول را بسرعت به یک شماره حساب واریز کنید. چند ساعت بعد برادر خود را از نزدیک می‌بینید و زمانی که جزئیات ماجرا را از او می‌پرسید، متوجه می‌شوید که او از این ماجرا کاملاً بی‌خبر است. این همان اتفاقی است که پای فناوری «دیپ‌فِیک» را به میان می‌آورد. فناوری مذکور به معنای «جعل عمیق» یک تکنیک مبتنی بر هوش مصنوعی است که بواسطه آن تصاویر و ویدئوهای دروغین و البته واقع‌گرایانه و باورپذیر ساخته می‌شوند. در این فناوری به کمک دوربین حالت‌های مختلف چهره یک نفر در موقعیت‌های مختلف از جمله حرف زدن، حرکت کردن و… تشخیص داده میشود و سپس هوش مصنوعی حالت‌های مذکور را روی چهره فرد دیگر کپی می‌کند و در نتیجه شما رفتارهایی را می‌بینید که فرد مورد نظر هرگز در دنیای واقعی این مسائل را به زبان نیاورده بود یا این حرکات را انجام نداده بود.
در فیلم جدید، شما «ویل اسمیت» را در سن 23 سالگی هم مشاهده می‌کنید که در واقع بازیگر اصلی با گریم فرد جوان نیست. شخصیت دوم فیلم یک موجود کاملاً دیجیتالی است که از اسکلت داخل بدن گرفته تا مژه‌های او مبتنی بر فناوری «دیپ‌فیک» در استودیوهای جلوه‌های ویژه «وِتا دیجیتال» در نیوزیلند ساخته شده است. مدیران هالیوود اعلام کردند، ساخت این شخصیت دیجیتالی که در فیلم با نام «جونیور» شناخته میشود و هیچ فردی نمی‌تواند غیرواقعی بودن او را تشخیص دهد، به تنهایی ده‌ها میلیون دلار هزینه داشته است و به عبارت دیگر می‌توان گفت دو برابر بیشتر از استخدام «ویل اسمیت» واقعی خرج روی دست آنها گذاشته است.
«مرد ماه جوزا» نخستین فیلم سینمایی تاریخ محسوب میشود که «دیپ‌فِیک» در آن نقش آفرینی می‌کند و ساخت این فیلم با هزینه‌ای بالغ بر 138 میلیون دلار به اتمام رسیده است. «دیپ‌فیک» و بالاترین سطح جلوه‌های ویژه که در این فیلم به نمایش درآمده‌اند یک راه جایگزین را در عرصه سینما مطرح می‌کنند تا به جای آنکه بازیگران دو مدل گریم شوند، مقابل همتای دیجیتالی خود قرار بگیرند. همگرایی تکنیک جلوه‌های ویژه با «دیپ‌فیک» موجب شده است هزینه ساخت کپی دیجیتالی انسان‌ها به میزان قابل ملاحظه کاهش یابد و این اتفاق باعث شود در آینده نه چندان دور به جای آنکه اسپیکرهای هوشمند نظیر «اَلکسا» کارهای ما را در خانه انجام دهند، یک فرد دیجیتالی کاملاً واقعی امور روزمره در خانه را پیگیری کند.
«پائول فرانکلین» یکی از بنیانگذاران و مدیران خلاق استودیوهای جلوه‌های بصری DNEG در این خصوص گفت: «هزینه شبیه سازی‌های واقعی طی 20سال گذشته به طرز چشمگیری کاهش یافته است. اقداماتی که متخصصان جلوه‌های ویژه طی دو دهه گذشته انجام می‌دادند هم‌اکنون یک نرم‌افزار ساده براحتی ارائه می‌کند. استفاده از این فناوری در فیلم جدید «مرد ماه جوزا» اوج بکارگیری فناوری در یک فیلم سینمایی است.»
یک تصویر غیرواقعی
ساخت کپی دیجیتالی کاملاً واقعی و باورپذیر «ویل اسمیت» توسط استودیوی «وِتا دیجیتال» انتقادات گسترده سیاستمداران، فعالان حریم شخصی و حتی شرکت‌های فیلمسازی را به‌دنبال داشت. منتقدان توضیح دادند ویدئوهای جعلی قانع‌کننده می‌تواند برای دستکاری در روند فعالیت انتخابات، سازمان‌های دفاعی یا برای اخاذی و سوءاستفاده از اشخاص به‌کار گرفته شود و اگرچه «دیپ‌فیک» هم‌اکنون در قالب یک ابزار سرگرمی مورد توجه قرار گرفته است، ولی در آینده می‌تواند خطرات فراوانی را به همراه داشته باشد.
شرکت امنیت سایبری «دیپ‌فیک لب» که نرم‌افزار آن امکان تشخیص ویدئوهای دستکاری شده را فراهم می‌کند چندی پیش اعلام کرد در شش ماه نخست سال‌جاری میلادی 14 هزار و 678 ویدئوی ساخته شده مبتنی بر فناوری «جعل عمیق» به‌صورت عمومی روی اینترنت منتشر شد که کاربران قابلیت تشخیص غیرواقعی بودن بسیاری از آنها را نداشتند و 96درصد این ویدئوها در گروه تصاویر مستهجن با چهره یک فرد سرشناس طبقه‌بندی می‌شدند.
«کاتجا بیگو» از محققان علوم داده که در شرکت «نِستا» به‌صورت تخصصی روی فناوری «دیپ‌فیک» تحقیق می‌کند در این خصوص گفت: «این فناوری سریع‌تر از آنچه که فکر کنید در حال پیشرفت است. فیس‌بوک، گوگل و مایکروسافت تلاش‌‌های گسترده‌ای برای جلوگیری از پخش تصاویر گمراه‌کننده در اینترنت انجام داده‌اند و این شرکت‌های بزرگ امیدوارند ابزارهای جدید برای تشخیص آسان این ویدئوها را در اختیار کاربران بگذارند.»
خلق شخصیت‌های دیجیتالی با شکل ظاهری واقعی از اقدامات دیرینه هالیوود محسوب میشود که همواره موجبات نگرانی منتقدان را فراهم کرده است. «اشتوارت ادکاک» مدیر مرکز جلوه‌های ویژه استودیوی وِتا در این خصوص توضیح داد: «برای آنکه شخصیت «جونیور» جان بگیرد و وارد دنیای واقعی شود، انیماتورها و طراحان صدها ساعت تلاش کردند. در برخی صحنه‌ها تصور می‌شد یک انسان واقعی را روی زمین خلق کردیم تا یک اثر تصویری.»
کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که گستردگی هرچه بیشتر فناوری‌هایی نظیر یادگیری ماشینی (ML)، هوش مصنوعی (AI) و سرویس‌های پردازش ابری که حتی گوشی‌های هوشمند هم به آنها مجهز شده‌اند، باعث میشود در آینده نه چندان دور «دیپ‌فیک» به یکی از قابلیت‌های روتوش عکس‌های سلفی تبدیل شود و کاربران بتوانند آن طور که می‌خواهند، خود را در عکس‌ها نمایش دهند. «پیتر روجاس» از منتقدان این عرصه معتقد است که گام بعدی «دیپ‌فیک» در عرصه سیاست خود را نمایان می‌کند تا کپی جعلی رهبران کشورها و سیاستمداران با چهره‌های کاملاً باورپذیر صحبت‌های خود را به مردم القا کنند.
هم‌اکنون تنها دو سال از زمان تولد «دیپ‌فیک» می‌گذرد و با وجود این تغییراتی که این فناوری در ماه‌های اخیر تجربه کرده است خبر از پیشرفت‌های هرچه بیشتر آن در آینده می‌دهد. یک شرکت چینی ماه گذشته اپلیکیشنی را با نام «زائو» عرضه کرد که به کاربران امکان می‌داد در برخی صحنه‌های فیلم‌های سینمایی مشهور از جمله تایتانیک در مقابل «لئوناردو دیکاپریو» بازیگر سرشناس هالیوود حاضر شوند. باید دید این قبیل ابزارها و نرم‌افزارها در سال‌های پیش‌رو چگونه روی زندگی مردم تأثیر می‌گذارند.