دولت الکترونیک پشت سد تحول اجتماعی
در عصر حاضر، با گسترش تکنولوژی و مطرح شدن مفاهیمی همچون شهر هوشمند و شهروند هوشمند ایده دولت الکترونیک در سراسر جهان مطرح شده و پیگیری می شود.
در ایران هم چندسالی است که مقوله دولت الکترونیک مطرح شده و طرح و برنامه هایی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. اما با توجه به تمام فعالیت هایی که در این راستا انجام گرفته است هنوز دولت الکترونیک با چالش های جدی رو به روست و تا کاربردی شدن فاصله زیادی دارد.
بنا به گفته دست اندرکاران امر، امروزه 90 درصد دستگاه های کشور در مرحله نسبتا بالغی برای ارائه خدمت در بستر دولت الکترونیک هستند اما چرا این اتفاق نمی افتد؟
رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ایران در پاسخ به این سوال در گفتگو با سیناپرس با بیان اینکه، نخستین نکته ای که وجود دارد این است که در چه فضایی داریم از دولت الکترونیک صحبت می کنیم، گفت: در تمام دنیا وقتی از برنامه های توسعه صحبت می کنیم سه بعد امنیت، اقتصاد و فرهنگ را مد نظر قرار می دهیم.
نصرالله جهانگرد تاکید کرد: ضمن اینکه، در چند دهه اخیر مولفه هایی مانند سرمایه انسانی، فناوری و مسائل زیست محیطی نیز به محورهای برنامه جهانی افزوده شده و از تعامل این مولفه ها دولت الکترونیک شکل گرفته است.
نقش نوآوری در ایجاد ارزش افزوده
مشاور صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اینکه، امروزه در سطح جهانی بدون توجه و بهره گیری از اتفاقات ناشی از گسترش تکنولوژی نمی توان در هیچ حوزه ای برنامه ریزی کرد، گفت: از این رو، در آینده پیش رو تنها مسیر رشد حوزه های اقتصادی، صنعتی، و… به کارگیری تکنولوژی است. چراکه، تکنولوژی است که تحول را می سازد و با توسعه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات است که می توان امید به توسعه اقتصادی و پیشرفت جوامع داشت.
وی تصریح کرد: در دوران صنعتی شدن جوامع بیشترین ارزش افزوده در تولید بوده است، با ورود و گسترش تکنولوژی به تدریج نوآوری دارای ارزش افزوده بیشتری نسبت به تولید در صنایع شد. به گونه ای که امروزه نحوه نوآوری و نوع مارکتینگ است که سبب ایجاد ارزش افزوده می شود.
جهانگرد ادامه داد: نکته دیگر اینکه، در سطح جهان رفته رفته با گسترش کامپیوترها، اینترنت و تلفن های هوشمند سبک زندگی افراد تغییر کرده است. به این معنا که در آغاز امر مینی کامپیوترها به نهادها توان پردازش دادند با ورود PC ها فرآیندها مکانیزه شده و ورود اینترنت شبکه ها را ایجاد کرده و دستگاه ها به هم وصل کرد. سپس با ورود تلفن همراه انسان ها و امروزه با گسترش IOT اشیاء به هم متصل شده اند.
وی با تاکید بر اینکه، امروزه در فضایی زندگی می کنیم که اشیاء، انسان ها، سازمان ها و فرآینده ها مکانیزه و به هم متصل شده اند، گفت: در چنین شرایطی است که مقوله شهر هوشمند، دولت الکترونیک و شهروند الکترونیک معنا و مفهوم پیدا می کند. اهمیت این مفاهیم تا آنجاست که با غفلت در هر یک از آنها منابع را در سایر حوزه ها نیز از دست می دهیم.
رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ایران عنوان کرد: دولت هایی که از سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های هوشمند شدن و الکترونیک شدن غفلت می کنند، نه تنها در آینده ای نزدیک دچار مشکلات عدیده ای خواهند شد و از مسیر توسعه در تمامی وجوه باز خواهند ماند بلکه، دچار ضعف رقابت در اقتصاد جهانی نیز خواهند شد.
نقش فناوری اطلاعات در اقتصاد
وی در رابطه با وضعیت ایران در حوزه تحقق دولت الکترونیک گفت: در کشور در طی پنج برنامه پس از انقلاب بیشترین سهم رشد را در حوزه ارتباطات داشتیم این نشاندهنده این موضوع است که کشش اقتصادی در این حوزه بی نهایت است. در برنامه ششم توسعه نیز 19.5 درصد سهم رشد فناوری و ارتباطات در نظر گرفته شده که از سهم رشد صنعت نفت هم بیشتر است.
جهانگرد با تاکید بر اینکه این بدان معناست که فناوری اطلاعات در اقتصاد کشور هم نقش پیشران را بازی می کند، گفت: ترکیب مولفه هایی که در ابتدا به آن اشاره کردم امروزه انسان معاصر را در آستانه دگرگونی بزرگی قرار داده که در عرصه های مختلف می تواند همه داده ها را در یک پلتفرم در کنار هم داشته باشد و این آغاز یک انقلاب صنعتی نوین تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم است.
پشت سرعت تحول اجتماعی و مهارت انسانی ایستاده ایم
وی اظهار کرد: این اتفاق به سرعت در کشورهای توسعه یافته در حال وقوع است و اگر از آن غفلت کنیم قطعا متضرر می شویم. بنابراین، با تدوین یک طرح دقیق، نظام حقوقی مناسب، نظام اجتماعی مناسب و در نظر گرفتن منابع و الگوهای صحیح موفق به ایجاد دولت الکترونیک خواهیم شد. البته، در این راستا تا حدودی این مباحث ساماندهی شده و دو دهه است که در این حوزه سابقه داریم.
جهانگرد با اشاره به اینکه امروزه 90 درصد دستگاه های کشور در مرحله نسبتا بالغی برای ارائه خدمت هستند، در پاسخ به این سوال که چرا تا کنون این اتفاق نیفتاده است؟ گفت: در پاسخ به این سوال می توان گفت ما از نظر سخت افزاری و نرم افزاری در حوزه تکنولوژی به جایگاه مناسبی رسیده ایم اما پشت سرعت تحول اجتماعی و مهارت انسانی ایستاده ایم.
مقاومت سیستم های سنتی دولت در تبادل اطلاعات
وی عنوان کرد: حوزه انسانی و سرمایه اجتماعی کشور در نحوه به کارگیری این تکنولوژی و استفاده از آن دچار مساله است. این موضوع هم در دولت و هم در سطح جامعه به چشم می خورد. نوع نگاه آدم ها و مدیران به این خدمات و سرویس ها همراه با تکنولوژی رشد پیدا نکرده است. سیستم های قدیمی، دستی و سنتی دولت در حوزه تبادل اطلاعات در این تحول به سمت سیستم جدید مقاومت می کنند.
جهانگرد با تاکید بر اینکه دلیل این مقاومت این است که اختیارات انحصاری از طریق داده های باز از بین می رود گفت: در صحنه دیجیتال از سوی مردم آمادگی برای یادگیری وجود دارد، اما سیستم هایی که برای رسیدن به این مهم معرفی می شود به دلیل تعلل در بخش دولتی کمتر کاربردی شده اند. از این رو، می توانم بر این موضوع تاکید کنم که در حوزه فرهنگ اجتماعی پیشران این امر بسیار عقب هستیم و برای تحقق این موضوع انواع نیازهای آموزشی را پیش رو داریم.